ولیعهد و جانشینش با هم درگیرند

دیپلماسی ایرانی: برای ششمین سال است که دیپلماسی ایرانی یادداشت های سرکیس نعوم را که در پی دیدارش با مقام های فعلی و سابق امریکایی نوشته است، منتشر می کند. امسال نیز بر اساس همان رویه دیپلماسی ایرانی تلاش دارد این یادداشت ها را ترجمه و منتشر کند. با این تفاوت که از لحاظ زمانی تلاش می شود نزدیک تر به زمان انتشار آن در روزنامه مرجع یعنی روزنامه النهار باشد و کاربردی ترین آنها در این جا انتخاب و منتشر شود. اهمیت این یادداشت ها در این است که به روز هستند و مطابق با تحولات جاری در منطقه تهیه شده اند و در آنها نکاتی مشاهده می شود که برای خوانندگان می تواند جذاب باشند.

در این جا قسمت پنجم آن را می خوانید: مقام عالی رتبه سابق امریکایی که مسئولیت های مختلفی در کشورش دارد و بر روی بحران های خاورمیانه کار می کند، درباره سعد حریری، نخست وزیر سابق و رهبر جریان المستقبل گفت: «او بدون شک لبنانی است اما مثل پدرش، مرحوم رفیق حریری نیست. عربستانی ها او را یکی از خودشان می دانستند. شما در لبنان خوش شانسید برای این که بمب هایتان منفجر شدند و آسیب هایشان را به شما زدند، سوری ها هم خوش شانسند برای این که بمب های آنها نیز منفجر شدند و همچنان هم منفجر می شوند و همچنان به آنها آسیب می رساند ولی روزهای آخر را می گذراند، اما غیر از شما بمب های دیگران همچنان می لرزند و اگر منفجر شوند آسیب های بسیار زیادی وارد می کنند. همین چیزها است که می تواند عربستان و الجزایر و مصر را تغییر دهد. در مورد مغرب نسبتا از این نوع احتمالات به دور است، به دلایل مختلف، یکی از دلایل آن این است که پادشاهی که خود را "امیر المومنین" می داند جلوی همه این نوع انفجارها را گرفته و امور را در دست دارد. حالا تصور کن نتایج این احتمالات چه خواهد شد. می دانی که حمله امریکا به داعش در رقه و موصل به سرعت کار داعش را پایان نخواهد داد و خشونت در این دو کشور یا این دو منطقه را تمام نخواهد کرد، برای همین مثل گروه هایی از قبیل القاعده یا داعشِ روزهای ابومصعب الزرقاوی خواهد شد. اما هدف آنها از  این حملات سریع، ضربه به فکر داعش و غلبه بر آن است. چنین چیزی ممکن است.»

پرسیدم: چگونه می توان بر تندروی از نوع القاعده که اکنون توسط داعش و گروه های مشابه آن دنبال می شود، غلبه کرد؟ جواب داد: «مهم این است که تفسیرها و اجتهادی که مسلمانان (اهل تسنن) از قرآن می کنند، به روز شود، البته نمی توان طرف قرآن رفت برای این که مسلمانان معتقدند که قرآن کلام خدا است که بر پیامبرش محمد (ص) نازل شده است. اما به هر حال، به روز شدن تفسیرهای اسلامی مهم است برای این که می تواند انقلابی فرهنگی در اسلام ایجاد کند. نمی دانیم چه خواهد شد. مهم این است که این کار را مسلمانان در راس آنها اهل تسنن انجام دهند و من نمی دانم چنین کاری خواهند کرد یا خیر.»

پرسیدم از عربستان و جنگش با یمن چه خبر؟ جواب داد: «جنگ عربستان در یمن با آن جنگ گسترده ای که به راه انداخته نمی دانیم چگونه تمام خواهد شد. شاید درگیری ای که همین الآن هم میان "دو شاهزاده محمد"، ولیعهد و جانشینش در جریان است، که دومی اعتقاد دارد باید عربستان از استراتژی دفاع به هجوم روی آورد، ادامه یابد و این جنگ تحولات تازه ای به وجود آورد. اما آیا این تلاش ها یا نتایج آنها موفقیت آمیز خواهند بود یا نه و این که چه بازتابی بر خانواده حاکم بر عربستان می گذارد، کسی نمی داند. مشکل این است که ما نمی خواهیم "دموکراسی نظامی" در منطقه شما به وجود آید، بلکه می خواهیم حداقلی از اعتدال و شورا و انسانیت و احترام به حقوق بشر وجود داشته باشد، تا این که مثل الآن نبینیم چنین مجموعه هایی به عنوان نخبگان بالا بیایند.»

نظر دادم: «بی توجهی اوباما به خاورمیانه سبب خواهد شد تا مسلمانانِ پایبند به اسلام تندرو شوند. برای همین این خطری برای ملت ها در راس آنها امریکا و اروپا است.» جواب داد: «اوباما واقعا باهوش است برای این که توجهی به خاورمیانه نمی کند.»

پرسیدم: نظرت درباره انتخابات مقدماتی ریاست جمهوری فعلی در کشورتان چیست؟ جواب داد: «اولا بگذار بگویم که در این انتخابات راست و جمهوری خواه هستم. و ارتباطاتی با جاه طلبی های چهار نامزد رسمی حزب جمهوری خواه دارم (البته یکی از آنها چند روز بعد از این که من به واشنگتن رسیدم، مارکو روبیو، از انتخابات کنار کشید). با دونالد ترامپ هیچ ارتباطی ندارم. اما بسیار سخت است که بتواند پیروز شود، اما نمی توان با قاطعیت گفت که پیروز نمی شود، شاید پیروز شد، اگر بتواند در ایالت های مهم پیروز شود، ممکن است نامزد نهایی حزب شود. تا حالا همه نامزدهای جمهوریخواه از ورود به سیاست خارجی خودداری کرده اند. به هر حال، در نشستی شرکت کردم که در آن فقط تندروهای راست شرکت کرده بودند. در آنجا احساس کردم که چقدر جمهوریخواه ها از هم پاشیده اند و من در میان آنها چپ محسوب می شوم. به هر حال می توان گفت که حرف ولادیمیر پوتین، رئیس جمهوری روسیه "قشنگ" بود وقتی که گفت اگر ترامپ پیروز شود هر دو می توانند متحد یا حتی دوست یکدیگر شوند.»

این مقام عالی رتبه سابق امریکایی در پایان دیدارمان پرسید: «در لبنان چه خبر است؟» جواب دادم: «امیدوارم این ثبات متزلزلی که در آن به سر می برد ادامه یابد و رهبران آن اجازه ندهند این وضعیت بد، بدتر شود. اما احتمال این که همین ثبات متزلزل هم پایان یابد همچنان وجود دارد. کشور ما مثل جایی است که در آن بنزین زیاد است و کبریت هم بیش از هر زمان دم دست است. تکلیف ریاست جمهوری و دولت فراگیر همچنان مشخص نیست و حتی می توان گفت دولت فلج است. مجلس نمایندگان که قفل است و تقسیم بندی های طایفه ای و مذهبی هم همچنان ادامه دارد، خشونت امنیتی نیز می تواند کشور را منفجر کند اگر سلول های خفته تروریستی بخواهند تحرکاتی از خود نشان دهند.»