بازی سعودی‌ها در خاک سوری‌ها

نویسنده: متیو مک اینیس

دیپلماسی ایرانی: متعهد شدن عربستان سعودی در 4 فوریه به مشارکت زمینی در جنگ سوریه با اعلامیه های مشابهی از سوی امارات متحده عربی و بحرین به همراه این احتمال که قطر هم ممکن است به صورت نمادین در این قضیه مشارکت کند، همراه شد. در صورت عمل شدن این وعده، مستقر کردن تعداد کمی نیرو از سوی کشورهای عربی بعید است موجب تغییر عمده ای در میدان جنگ سوریه شود. با این حال آیا با این اقدام جنگ نیابتی پیچیده میان ایران و عربستان سعودی در سوریه به سمت مقابله نظامی مستقیم می رود؟

احتمال استقرار نیروهای ویژه عرب در حالی مطرح می شود که دست ایران در این جنگ، پر است و در مقابل سرمایه گذاری سعودی ها در میان گروه های مخالف سوری همچنان به روند مایوس کننده خود ادامه می دهد. در حالی که مذاکرات صلح ژنو به سمت ناکجاآباد می رود، مناطق آسیب پذیر حومه حلب به طور فزاینده ای مورد حمله نیروهای مشترک سوریه، روسیه و ایران قرار می گیرند. ایالات متحده هم به کشورهای خلیج فارس فشار وارد می کند که مشارکت بیشتری در مبارزه علیه داعش ایفا کنند، همچنین ترکیه هم خواهان هماهنگی بیشتر با عربستان سعودی در زمینه سوریه است.

سوال بزرگی که مطرح می شود این است که ایران و ارتش سوریه چگونه به اقدامات زمینی رقبای منطقه ای پاسخ می دهند. دمشق و تهران هیچکدام فرصت را برای انتقاد از عربستان تلف نکردند. مهمترین اظهار نظر از سوی ولید المعلم، وزیر خارجه سوریه صورت گرفت که سعودی ها را تهدید کرد که «با تابوت به خانه بازخواهند گشت».

مقامات ایرانی هم به نوبه خود به این مسئله واکنش نشان دادند البته لحن آنها به جای تهدید آمیز بودن، مهربانی بیشتری داشت. سردار حسین سلامی، معاون فرمانده سپاه پاسداران انقلاب اسلامی اقدام سعودی ها را «جوک سیاسی» نامید. سردار یحیی رحیم صفوی هم گفت: «این یک مانور تبلیغاتی احمقانه است.» صفوی و سردار مسعود جزایری، معاون رئیس ستاد کل نیروهای مسلح  به این نکته اشاره می کنند که با توجه به عدم موفقیت آمیز بودن حمله سعودی ها به یمن، اعزام موفقیت آمیز نیروهای سعودی به سوریه، مورد شک و تردید است.

حسین دهقان، وزیر دفاع و علی شمخانی، دبیر شورای عالی امنیت ملی هم می گویند هرگونه گسترش درگیری ها توسط عربستان سعودی دارای تبعاتی برای ترکیه، اسرائیل و حتی ایالات متحده و اروپا خواهد بود.

در پشت این اطمینان ها نوعی نگرانی هم وجود دارد. مقامات ایران سال گذشته درباره سیاست های منطقه ای ملک سلمان، پادشاه جدید سعودی ها هشدار داده بودند. ائتلاف نظامی سعودی ها در یمن به شدت بی ملاحظه محسوب می شود. ایرانی ها محمد بن سلمان، پسر پادشاه، نایب ولیعهد و فرمانده جنگ یمن، را فردی بی ملاحظه و بی تجربه می دانند. در نتیجه تهران نمی تواند رفتار تهاجمی ریاض را پیش بینی کند.

همان گونه که عملیات یمن نشان داد، مقامات ایران متوجه شده اند که استقرار نیروهای ویژه سعودی و اماراتی موجب حمایت لجستیکی و اطلاعاتی آمریکا می شود. ترکیه هم احتمالاً از این عملیات حمایت خواهد کرد. ایرانی ها باور نمی کنند سعودی ها بخواهند واقعاً بر روی داعش -که تهران معتقد است از سوی ریاض حمایت می شود- تمرکز کنند و در عوض معتقدند که عربستان سعودی نیروهای دولت سوریه و نیروهای مورد حمایت ایران را هدف قرار خواهد داد.

ممکن است سپاه از نیروهای زمینی کشورهای خلیج فارس هراسی نداشته باشد، اما آنها نگران این هستند که ورود نیروهای سعودی و اماراتی موجب افزایش احتمالی درگیری ها میان نیروهای ایرانی و آمریکایی شود.

می توانیم شاهد افزایش اظهارات ایرانی ها مبنی بر افزایش مداخله نظامی در این رابطه باشیم، به طور مثال، سردار فرزاد اسماعیلی، فرمانده پدافند هوایی ایران اخیراً اعلام کرده است که در صورت درخواست رئیس جمهور اسد، ایران از آسمان سوریه دفاع خواهد کرد.

ایالات متحده باید به یاد داشته باشد که تهران همچنان با دقت اقدامات دیپلماتیک و نظامی اش را بر این مبنا محاسبه می کند که با نیروهای آمریکایی مواجه بشود یا نشود. حضور نظامی ایالات متحده و اعراب در سوریه، آخرین چیزی است که تهران خواهان آن است. ایران و روسیه در مذاکرات صلح اهرم برتر را در اختیار دارند چون تنها نیروهای خارجی در سوریه هستند که عملیات نظامی گسترده ای در این کشور دارند. ایران در مقابل هرگونه تلاشی که این وضعیت را تغییر دهد مقاومت خواهد کرد.

منبع: نشنال اینترست/ ترجمه: تحریریه دیپلماسی ایرانی/20