مذاکره در حین جنگ؛ اهرم قدرتمند بشار اسد

نویسنده: لورا روزن

دیپلماسی ایرانی: دیپلمات ها امیدوارند که توافق قدرت های بزرگ در نشست مونیخ بر سر ارسال کمک های بشردوستانه به سوریه، بتواند به بهبود شرایط در مذاکرات صلح کمک کند.

جان کری در پنج فوریه اعلام کرد که آمریکا مذاکره برای مذاکره را به بهانه وقت کشی و ادامه بمباران سوریه تحمل نخواهد کرد. کری معتقد است که جدیت روسیه در چند روز آتی مشخص خواهد شد.

دیپلمات ها اعلام کرده اند که در نشستی که در سطح وزرای خارجه در یازدهم فوریه در مونیخ برگزار می شود، در مورد اعلام آتش بس در سوریه و ارسال کمک های بشردوستانه به مناطق محاصره شده به بحث و گفتگو خواهند پرداخت. این تصمیم در حالی اتخاذ شده است که ارتش سوریه توانسته با حمایت روسیه پیشرفت های قابل ملاحظه ای در حلب داشته و تقریبا خط ارتباط لجستیکی نیروهای معارض با ترکیه را قطع کند.

جان کری در جلسه ای که در حاشیه نشست لندن برای کمک به سوریه در چهارم فوریه برگزار شد، با همتای انگلیسی خود دیدار کرد. وزیر خارجه آمریکا در این دیدار به قطعنامه 2254 سازمان ملل که مذاکرات فعلی بر پایه آن شکل گرفته اشاره کرد. ماده 12 این قطعنامه از طرفین می خواهد تا سریعا به نهادهای بشردوستانه اجازه دسترسی ایمن، نامحدود و سریع به سوریه از طریق نزدیکترین راه های ممکن را بدهند تا کمک های خود را به دست نیازمندان برسانند.

جان کری به رای مثبت روسیه به این قطعنامه اشاره کرده و آن را در مقابل اجرائی شدن آن مسئول خوانده است. جان کری در چهارم فوریه، پس از شکست مذاکرات صلح با سرگئی لاوروف تماس تلفنی داشته است. به گفته کری، وی با لاوروف در مورد نحوه برقراری آتش بس و چگونگی ارائه دسترسی به نهادهای بشردوستانه صحبت کرده است.

به گفته سامانتا پاور، نماینده آمریکا در سازمان ملل، بمباران اطراف حلب توسط روسیه مذاکرات صلح را تضعیف کرده و تلاش های سازمان ملل برای برقراری صلح در سوریه را به عقب رانده است. پاور در بیانیه ای در پنجم فوریه گفت: «روسیه و دولت بشار اسد همزمان با اصرار بر بازگشت به مذاکرات صلح، اقدام به بمباران مناطق غیرنظامی و زیرساخت های شهری می کنند.»

استفان دی میستورا، نماینده ویژه سازمان ملل در امور سوریه بلافاصله پس از ورود گروه نمایندگان نیروهای معارض به ژنو، خواستار توقف مذاکره میان آنها و نمایندگان دولت سوریه شد. این درخواست به دلیل موفقیت نیروهای دولتی در بازپس گیری بخش های قابل توجهی از حلب مطرح شد.

کمیته عالی مذاکرات، خواستار اجرای قطعنامه 2254 و ارسال کمک های بشردوستانه به سوریه به عنوان پیش شرط ادامه مذاکرات ژنو شده اند. اعضای این تیم، به طور ویژه خواستار رفع تحریم همه شهرهای سوریه ( 16 شهر از 19 شهر در محاصره ارتش سوریه، دو شهر در محاصره نیروهای معارض و یک شهر در محاصره داعش قرار دارد)، پایان دادن به بمباران مناطق غیرنظامی و آزادی زندانیان بویژه زنان و کودکان شده اند.

ریعاد حجاب، رهبر کمیته عالی مذاکرات پس از دیدار با دی میستورا در سوم فوریه در جمع خبرنگاران گفت: «شما شاهد حملات در حلب هستید. 215 حمله هوایی صورت گرفته ... محاصره، منجر به مرگ مردم بر اثر حملات هوایی و گرسنگی شده است. کسی که به دنبال راه حل سیاسی باشد، چنین اقداماتی انجام نخواهد داد. ما به ژنو آمده ایم تا جدیت خود را نشان دهیم، اما بشار اسد در این راه جدیت ندارد.»

به گفته رابرت فورد، سفیر سابق آمریکا در سوریه، دولت ایالات متحده امیدوار است که روسیه بتواند دولت سوریه را متقاعد به واگذاری امتیاز کند، اما این امکان وجود دارد که دولت بشار اسد در جبهه سیاسی هرگونه فشاری را خنثی کند.  

فورد که هم اکنون عضو موسسه خاورمیانه در واشنگتن است، پیشروی های اخیر ارتش سوریه را اهرمی در دست بشار اسد می بیند که می تواند با استفاده از آن هرگونه توصیه ناخوشایندی را رد کند. حمایت ایران نیز می تواند توان بشار اسد را برای رد کردن توصیه های روسیه بالا ببرد.

فابریک بلانش، کارشناس مسائل سوریه در موسسه واشنگتن برای سیاست خاورنزدیک معتقد است که «اگر بشار حاضر به تسلیم نظامی نشود، غرب باید بپذیرد که اسد بازی را برده است. در مقابل وی چه کاری می شود انجام داد؟ اگر ما نمی خواهیم که به سوریه سرباز اعزام کنیم، اگر قصد بمباران دمشق را نداریم، چه کاری از ما بر می آید؟ ما باید شرایط را بپذیریم.»

با این وجود در مورد واکنش ترکیه و سوریه به پیشروی های ایران و روسیه در سوریه و منفعل ماندن آنها نمی شود اظهار نظر قطعی کرد. با وجود اینکه ابعاد مذاکرات صلح سوریه به موازات تحولاتی که در جبهه زمینی رخ می دهد، پیش نمی رود اما تلاش کردن در این زمینه خالی از لطف نیست.

مذاکره در حین جنگ، نمی تواند جنگ را پایان دهد اما شاید بتواند میزان آسیب هایی که متوجه مردم می شود را کاهش دهد و بستر لازم برای رسیدن به راه حل سیاسی را فراهم کند. این سخنانی است که آرون لوند، تحلیلگر مسائل سوریه مطرح کرده است.

منبع: المانیتور/ ترجمه: تحریریه دیپلماسی ایرانی/ 25