سایه دیپلماسی روسیه بر ژنو 3 درباره سوریه

با نزدیک شدن به موعد برگزاری نشست ژنو 3، رفته رفته روشن می شود که روسیه توانسته اراده خود را بر طرف های دیگر تحمیل کند و دیپلماسی خود را پیش ببرد. منابع خبری گزارش می دهند که روسیه توانسته است استفان دی میستورا، نماینده سازمان ملل در امور سوریه را قانع کند که فهرست مدعوین او به نشست ژنو 3 شامل افرادی خارجی از هیئت مخالفان سوری حاضر در نشست ریاض نیز بشود. افرادی که مورد حمایت عربستان سعودی نیستند.

منابع نزدیک به مخالفان سوری در ریاض به روزنامه العرب، چاپ لندن گفتند که دی میستورا دعوت نامه های جداگانه ای به دو هیئت مخالفان سوری فرستاده که یکی شامل 15 نفر، افراد حاضر در نشست ریاض، و دیگری شامل 12 نفر که مخالفان سوری مورد حمایت روسیه است. قرار است این 12 نفر به عنوان "مشاور" در نشست ژنو 3 حاضر شوند. در میان افراد هیئت دوم، یعنی هیئت مورد حمایت روسیه، نام های رندا قسیس، هیثم مناع، صالح مسلم، الهام احمد و قدری جمیل به چشم می خورد.

این در حالی است که هیثم مناع، رئیس مشترک شورای دموکراتیک سوریه که متحد کردهای سوریه به رهبری صالح مسلم نیز محسوب می شود دعوت از او به عنوان مشاور را رد کرد و گفت: «هیئت دموکراتیک سوریه و من یکی از اعضای این هیئت هستیم، و این که می گویند از ما به عنوان مشاوران نماینده سازمان ملل در امور سوریه دعوت شده است، صحیح نیست، ما به ژنو دعوت شده ایم که با نمایندگان حکومت سوریه مذاکره کنیم نه با مخالفان سوری.»

مسکو به فهرست پیشنهادی مخالفان سوری که مورد حمایت عربستان سعودی است، اعتراض کرده و می گوید باید افراد مورد حمایت آن نیز دعوت شوند. افرادی که مسکو آنها را مخالفان سوری معتدل می نامد که در هیچ جنگی علیه مردم سوریه حضور نداشته اند. افرادی که شامل هیثم مناع، صالح مسلم و قدری جمیل می شود. این افراد با مخالفان سوری مورد حمایت عربستان و قطر و ترکیه به شدت اختلاف دارند و می گویند عملیات مسلحانه ای که آنها علیه حکومت بشار اسد به راه انداخته اند کاملا اشتباه است و سبب شده تا مسیر روند دموکراتیک در سوریه منحرف شود و جنگ داخلی در کشور در بگیرد. آنها همچنین مخالفان را متهم به دست داشتن در فعالیت های تروریستی و خشونت علیه شهروندان عادی می کنند و می گویند که آنها باعث ایجاد رادیکالیسم در سوریه شده اند.

این در حالی است که لوران فابیوس، وزیر امور خارجه فرانسه گفته که از کردها در نشست ژنو دعوت نشده است. وی در این باره گفت: «استفان دی میستورا، شخصا به من گفت که از کردها برای نشست ژنو دعوت نکرده است. او همچنین به من گفت که نمایندگان مخالفان سوری تعیین شده در نشست ریاض مدیریت مذاکره با نمایندگان حکومت سوریه را بر عهده خواهند داشت.»

کردهای سوریه نیز تا کنون اعلام نکرده اند که به نشست ژنو دعوت شده اند. مساله ای که به اعتقاد بسیاری از کارشناسان می تواند به معنای کنار زدن یکی از مهمترین عناصر موثر در سوریه و بارزترین جریان در حال جنگ با داعش باشد و عواقب سختی را متحمل مذاکرات صلح سوریه کند.

بسیاری از تحلیلگران می گویند دیپلماسی روسیه در سایه همراهی اش با ارتش سوریه برای بازپس گیری مناطق مهم و استراتژیک در سوریه ثمربخش بوده و اکنون می رود تا در نشست ژنو 3 بر دیگر طرف های دیپلماتیک مستولی شود. نزدیک شدن دیدگاه امریکا به روسیه در پرونده سوریه و فشار به مخالفان سوری برای پذیرفتن طرح روسیه و ایران برای پایان دادن به بحران سوریه دلیلی روشن بر این ادعا است. جان کری، وزیر امور خارجه امریکا در سفر به ریاض و دیدار با مخالفان سوری به آنها اعلام کرد، به هیچ وجه حق ندارند خللی در روند مذاکرات ژنو 3 ایجاد کنند و در صورتی که مشاهده شود آنها در حال مانع تراشی برای برگزاری این نشست هستند و نمی خواهند پیشنهادهای روسیه و امریکا را بپذیرند حمایت امریکا از آنها قطع خواهد شد. او همچنین مخالفان سوری را تهدید کرده است که حق ندارند هیچ گونه پیش شرطی برای مذاکرات صلح سوریه وضع کنند. در همین حال لوران فابیوس، دیپلماسی روسیه در مورد سوریه را دیپلماسی ای هوشیارانه خواند و گفت تلاش های روسیه برای برگزاری نشست ژنو 3 قابل تقدیر است.

با این حال حضور یا عدم حضور کردها در نشست ژنو 3 درباره سوریه مساله ای بغرنج شده است. ترکیه هر گونه حضور کردها در این نشست را رد کرده و آن را فاجع بار دانسته و گفته است که حضور کردها در این نشست می تواند عواقب سختی برای سوریه و منطقه به دنبال داشته باشد. در حالی که سرگئی لاوروف، وزیر امور خارجه روسیه گفته است که کردها در این نشست حضور نداشته باشند، نمی توان تصور کرد که مذاکرات به نتیجه برسد. او گفت: «باید از صالح مسلم، رئیس حزب اتحاد دموکراتیک سوریه برای شرکت در نشست ژنو دعوت شود در غیر این صورت این نشست به هیچ نتیجه ای نخواهد رسید.»

پیروزی های میدانی ارتش سوریه

بسیاری از تحلیلگران بر این اعتقادند دستاوردها و پیشروی های اخیر ارتش سوریه در شهرها و محورهای مختلف این کشور که با حمایت نیروی هوایی روسیه محقق شده سبب شده است تا دمشق بتواند در مذاکرات ژنو 3 دست برتر را داشته باشد و با قدرتی مضاعف در آن حاضر شود. در روزهای اخیر ارتش سوریه توانسته بر شهر استراتژیک "الشیخ مسکین"، پایگاه اصلی نیروهای جبهه النصره در استان درعا، جنوب سوریه مسلط شود. این شهر یکی از پایگاه های اصلی مخالفان سوری بود که به واسطه آن ده ها عملیات تروریستی به جنوب دمشق انجام می دادند. تصرف این شهر همچنین راه میان دمشق با شهر درعا را به کنترل ارتش سوریه درآورد که به موجب آن ارتش می تواند امنیت استان قنیطره در جنوب را به طور کامل تامین کند.

در شمال نیز ارتش سوریه توانست دستاوردهای مهمی را به دست آورد و شهر استراتژیک "ربیعه" تنها شهر تحت کنترل مخالفان در استان لاذقیه را تصرف کند و به این ترتیب مخالفان را به طور کامل از استان لاذقیه بیرون براند. این شهر تحت تصرف ترکمن ها و نیروهای جبهه النصره بود که مورد حمایت ترکیه قرار دارند. به این ترتیب ارتش سوریه توانست دایره تسلط خود بر شمال سوریه را تا مرز ترکیه گسترش دهد و هم زمان شکستی سیاسی را به دولت ترکیه تحمیل کند. به اعتقاد ناظران این دستاورد مهم به معنای شکست دیپلماسی ترکیه در سوریه است و دیگر آنکارا نمی تواند به فکر پیش بردن طرح خود برای ایجاد منطقه پرواز ممنوع در شمال سوریه باشد. با تصرف شهر ربیعه راه برای ارتش سوریه برای تصرف کامل استان ادلب هموار می شود، این استان مرکز ثقل مخالفان سوری در شمال سوریه است که مخازن تسلیحاتی آنها در آنجا واقع شده است.

تحلیگران می گویند پیشروی های اخیر ارتش سوریه انقلاب بزرگی در موازنه قدرت به سود حکومت سوریه به وجود آورده است که به کمک آن می تواند با قدرت پشت میز مذاکره بنشیند و خواسته های خود را در مذاکرات پیش ببرد. به اعتقاد آنها با توجه به این پیشروی ها و با توجه به فشارهایی که به مخالفان سوری در ریاض و در داخل سوریه چه از لحاظ سیاسی و چه از لحاظ نظامی وارد می آید، انتظار می رود وضعیت آنها به شدت تضعیف شود و نتوانند به دستاوردهای چندانی در مذاکرات پیش رو دست یابند.