شکست اسرائیل با اجرای برجام

دیپلماسی ایرانی: در نیمه شب سیزدهم جولای در حالی که خبرنگاران هجدهمین روز حضور خود را در محل مذاکرات طی می کردند، خبر به نتیجه رسیدن مذاکرات میان ایران و 5+1 و آماده شدن متن توافق با عنوان برنامه جامع اقدام مشترک منتشر شد.

کاخ سفید روزها در انتظار این زمان بود. اعلام پر شور و هیجان برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) برای کنترل برنامه هسته ای ایران، به همراه مراسم رسمی در اتریش و سخنرانی تلویزیونی از سوی روسای جمهور آمریکا و ایران انجام شد.

این رویداد با واکنش تند و سریع مخالفان سیاسی از جمله واکنش بنیامین نتانیاهو رو به رو شد. مقامات اسرائیلی و آمریکایی بر این اعتقادند که  اختلاف عقیده در این برهه اجتناب ناپذیر است. این اختلاف در سال 2011 و از اولین دیدار محرمانه ایران و آمریکا در عمان کلید خورد، اما نتایج این اختلاف در 2015 و با توافق به منصه ظهور رسید.

کاخ سفید به خوبی علت مخالفت اسرائیل با هرگونه توافق قابل حصول با ایران را می دانست؛ اوباما می دانست که اسرائیل خواهان نادیده گرفتن امتیاز استراتژیک برخورداری ایران از برنامه هسته ای است، به گونه ای که این برنامه بتواند ایران را تبدیل به یک دولت هسته ای با توانمندی تولید سلاح کند. دولت آمریکا هیچ گاه این استاندارد را دنبال نکرد. به گفته مقامات آمریکایی، ایران کشوری هسته ای است و در آینده نیز خواهد بود و تنها کاری که آمریکا توانسته انجام بدهد، جلوگیری از تولید سلاح هسته ای بوده است.

با این وجود، دولت اسرائیل این توافق را نوعی شکست در موقعیت خود تلقی می کند، چرا که دولت آمریکا خواست اسرائیل را در توافق لحاظ نکرده است.

مذاکرات محرمانه میان اسرائیل و آمریکا در مورد ایران به موازات مذاکرات هسته ای و در هاله ای از بی اعتمادی پیش می رفت. آمریکا مذاکرات محرمانه با ایران را از اسرائیل مخفی کرده و اسرائیل تنها با جاسوسی و رصد رفت و آمدهای مقامات آمریکایی به مسقط متوجه این موضوع شد.

با ادامه مذاکرات و عدم توجه واشنگتن به خواسته های تل آویو، سرانجام اسرائیل به این نتیجه رسید که هیچ چاره ای جز علنی کردن این موضوع نزد افکار عمومی ندارد.

سخنان نخست وزیر اسرائیل در کنگره ایالات متحده نیز بازتاب علنی درخواست های مکرر اسرائیل از آمریکا برای لحاظ کردن اولویت های تل آویو در مذاکرات هسته ای بود.

زمانی که در سیزدهم جولای خبر توافق هسته ای علنی شد، واشنگتن آمادگی لازم برای مواجهه با واکنش های تل آویو را داشت. مقامات عالی رتبه دولت، از جمله خود رئیس جمهور رایزنی با نمایندگان کنگره را آغاز کردند و مزایای برجام به تناوب مورد شمارش قرار گرفت.

تصمیم اسرائیل مبنی بر علنی کردن اختلاف نظر دو متحد دیرین - که با انتشار نخستین جزئیات توافق در نوامبر 2014 در جروزالم پست آغاز شد - زمینه را برای تقابل بی سابقه اسرائیل و آمریکا فراهم کرد.

هم اکنون با ورود به سال جدید و نزدیکش شدن به زمان اجرای توافق، انتظار می رود که اختلاف میان اسرائیل و آمریکا بر اختلافات حزبی در درون جامعه آمریکا بیفزاید. طبق نظرسنجی اندیشکده بروکینگز دیدگاه منفی به نتانیاهو میان دموکرات ها افزایش یافته و از 22 درصد در 2014 به 34 درصد در 2015 رسیده است. در حالی که جمهوری خواهان، نتانیاهو را تحسین برانگیزترین رهبر سیاسی در جهان می دانند، تنها 18 درصد حامیان حزب دموکرات وی را تحسین برانگیز می خوانند.

دولت اسرائیل ذیل ادعاهای خود به دو نکته مهم توجه دارد: طبق نظرسنجی پیو نزدیک به نیمی از دموکرات ها توافق هسته ای با ایران را قبول ندارند و یا در مورد آن اظهار نگرانی کرده اند. این در حالی است که اکثریت (مجموع دموکرات ها و جمهوری خواهان) نیز این توافق را قبول ندارند.

تفاوت دیدگاه آمریکا و اسرائیل در 2015 در مورد ایران از چند نظر قابل توجه است: مورد ایران، از معدود مواردی است که افکار عمومی دو کشور شاهد اختلاف نظر اسرائیل و آمریکا به عنوان دو متحد دیرین هستند. 59 درصد از مردم آمریکا در زمان شرکت در رای گیری ها اعلام کردند که نظر نامزدها در مورد اسرائیل برای آنها مهم است.

تاثیرات سیاسی برجام در مراحل مختلف بسته به زمان های مشخص شده در برجام- 8 سال، 10 سال و 15 سال- نمایان خواهد شد. نتیجه کوتاه مدت آن نیز حرکت کشورهای عربی به سوی برنامه هسته ای و تقویت تضادهای ایران در منطقه است.

تاثیرات سیاسی این توافق در آمریکا نیز به سرعت خود را نشان خواهد داد. تبعات این اختلاف می تواند هم در تعیین رئیس جمهور بعدی آمریکا و هم در حمایت از برجام -که به تصویب کنگره نرسیده است- خود را نشان بدهد.

منبع: جروزالم پست/ ترجمه: تحریریه دیپلماسی ایرانی/ ۲۵