سوءاستفاده اردوغان از پناهجویان سوری

نویسنده: آراد نیر

دیپلماسی ایرانی: مدتی است که اسرائیل اظهار نظری در رابطه با پشت پرده مساله پناهجویان خاورمیانه که در حال عبور از مرزهای اروپا هستند نکرده است. نتانیاهو به اینکه هیچ مهاجر غیرقانونی با عبور از حصار مرزهای جنوبی از طریق مصر به اسرائیل وارد نشده است افتخار می کند. او در مراسم اعلام ساخت یک حصار جدید در مرز شرقی اسرائیل (مرز اردن) در ششم سپتامبر گفت: «این موفقیتی است که تقریبا هیچ کشور اروپایی به آن دست نیافته است. من مصمم هستم که این کار (کشیدن حصار) را برای تمام مرزهای اسرائیل انجام دهم.» در همان مراسم موشه یعلون وزیر دفاع اسرائیل گفت: «اروپا شاهد سیل مهاجران به درون مرزهایش است. اگر ما هوشمندانه رفتار نکرده بودیم اتفاقی که برای اروپا افتاد برای ما هم می افتاد.»
یک مقام ارشد اسرائیلی (که نخواسته نامش فاش شود) وضع کنونی مهاجران را دلیل دیگری برای اثبات "سیاست شکست خورده اوباما در خاورمیانه" دانست و افزود: «اگر اوباما اسد را نابود کرده بود هیچ کدام از اینها اتفاق نمی افتاد.»

اروپا این روزها از نزدیک درگیر بحران های خاورمیانه است و پیامدهای اوضاع نابسامان خاورمیانه به مرزهای آن رسیده است. اردوغان مسئول انتقال این مشکل از خاورمیانه به قلب اروپاست.

ترکیه اولین کشوری بود که چهار سال پیش با شروع جنگ داخلی سوریه از پناهجویان سوری استقبال کرد. اردوغان از متحد استراتژیک اسد تبدیل به دشمن درجه یک او شد و با پذیرفتن مهاجران بر این باور بود که می تواند نیروهای ناتو را به برخورد شدیدتر با دولت مرکزی سوریه متقاعد کند. هنگامی که متوجه شد ایالات متحده و غرب آنچنان که او تصور می کرد با رئیس جمهور سوریه مقابله نمی کنند به داعش امید بست؛ هر از چندگاهی اطلاعاتی مبنی بر حمایت ترکیه از داعش در رسانه های ترکیه فاش می شود.

در واقع اردوغان از یک طرف داعش را حمایت می کرد و از طرف دیگر از پناهجویان استقبال می کرد. اردوغان بر این باور بود که هرچه تعداد آوارگان سوری بیشتر شود شانس متقاعد کردن جامعه بین المللی برای اعلام منطقه پرواز ممنوع در شمال سوریه (جایی که ظاهرا پناهندگان اسکان داده می شدند) بیشتر می شود. برای اطمینان از اینکه ثابت کنند این بهترین راه حل است مقامات ترکیه شرایط را برای پناهجویان، که امروز شمار آنها به دو میلیون نفر می رسد، سخت کردند. اردوغان امید داشت که با بحرانی شدن تعداد پناهجویان، احتمال اقدامی از سوی کشورهای عضو ناتو بیشتر می شود.

هنگامی که جسد کودک سه ساله آیلان کردی در سواحل بدروم ترکیه پیدا شد یکی از اعضای خانواده او گفته بود که خانواده آیلان به این دلیل قدم در راه این سفر مرگبار گذاشتند که سازمان ملل از اعطای پناهندگی به آنها اجتناب کرده بود و مقامات ترکیه هم از اعطای ویزای خروج به آنها امتناع کرده بودند. سفر هوایی بسیار امن تر بود و گرفتن ویزا برای تردد با هواپیما برای مهاجران تقریبا غیرممکن بود.

ترکیه در ابتدا هرآنچه می توانست انجام داد تا راه های دریایی مهاجرت غیرقانونی را ببندد. بعد از اینکه ناتو عملی برای سرنگونی اسد انجام نداد و داعش آنگونه که اردوغان به آن امید بسته بود برخوردی جدی با علوی ها نکرد، ترکیه تصمیم گرفت مقداری از فشار را به اروپا انتقال دهد و کار را برای آنها سخت کند. در چند ماه گذشته ترکیه راه را برای حرکت پناهجویان به غرب باز کرد. گفته می شود که احتمال اینکه همان نیروهای امنیتی که به داعش کمک کرده بودند در قاچاق انسان نیز نقش داشته باشند بسیار زیاد است.

در یازدهم سپتامبر، لوران فابیوس وزیر خارجه فرانسه، کنسول افتخاری کشور خود در بدروم را به جرم کمک به پناهجویان برای مهاجرت غیرقانونی به اروپا تعلیق کرد. این کنسول که ابزار پلاستیکی که برای استفاده در استخر ساخته شده بود را به پناهجویان می فروخته در صحبت های خود گفته بود، شهرداری مامور تنظیم حمل و نقل و امور بندرگاه است و دولت به عبور و مرور پناهجویان کمک می کنند.

هیچ کدام از اینها بدون اینکه دولت اردوغان اجازه داده باشد اتفاق نمی افتاد. چهار سال است که اردوغان پناهجویان سوری را برای سرنگونی اسد قربانی کرده است. از آنجا که همه تلاش های اردوغان شکست خورده و اسد در قدرت مانده است (هرچند محدود) اردوغان حالا برای وارد کردن فشار هرچه بیشتر به اروپا تلاش می کند. پیش بینی اسرائیلی ها این است که ترک ها فکر میکنند با این فشارها می توانند نیروهای ناتو را برای سرکوبی اسد بسیج کنند.

منبع: المانیتور/ مترجم: پریسا فرهادی