زباله‌هایی که سیاسی شدند

دیپلماسی ایرانی: ابتدای هفته گذشته تظاهرات اعتراض آمیزی، فضای بیروت مرکزی را فراگرفت. بخش هایی از مردم این شهر در اطراف مقر نخست وزیری تجمع گسترده ای را در اعتراض به دولت در عدم توانایی نسبت به جمع آوری زباله های شهر بیروت سامان دادند. نیروهای امنیتی و انتظامی لبنان نیز ضمن درگیری با معترضان که منجر به کشته شدن یک شهروند و مجروح شدن تعداد بی شماری شد، کاخ نخست وزیری را با نصب دیوارهای پیش ساخته بتنی، محصور کردند.

گرچه به ظاهر بحران زباله و فشار به دولت برای رفع این مشکل چندین ماهه مطرح است، اما به یقین همه داستان اعتراضات اخیر مردم بیروت قضیه بحران زباله نیست. لبنان در این روزها وضعیت بسیار پیچیده ای دارد. دو نهاد از سه دستگاه اساسی کشور، یعنی ریاست جمهوری و پارلمان عملا تعطیل است. بیش از 460 روز از پایان دوره رییس جمهور سابق گذشته و کشور همچنان بدون رییس جمهور است. دلیل آن اختلافات گروه های سیاسی و عدم توافق برای تعیین فرد مورد نظر است. پارلمان نیز پس از چند تلاش ناموفق، به منظور گردآوری نمایندگان برای تعیین رییس جمهور عملا فعالیت ندارد. این روزها نمایندگان حتی حاضر نیستند برای رسیدگی به موضوع اقتصاد، حسابرسی و فشار به دولت برای مساله دفع زباله از سطح شهر، دور هم جمع شوند. در این میان تنها کابینه است که با تقسیم بندی های سیاسی و طائفه ای ظاهرا به کار خود ادامه می دهد اما بیشترین زمان را به بحث های اختلافی نمایندگان طیف های سیاسی سپری می کنند.

اعتراضات اخیر زمانی آغاز شد که شرکت مربوط به جمع آوری زباله در سطح شهر نتوانست به تعهداتش عمل کند یا زمان قراردادش با دولت به پایان رسیده بود. بحث مناقصه با شرکت جدید به قدری بحث برانگیز شد که از درون آن زد و بندهای پشت پرده برخی مقامات سیاسی دولت برای کسب این امتیاز بسیار سودآور برملا شد و ذهن شهروند لبنانی را به این سمت هدایت کرد که  تراکم حجم زباله ها در شهر تعمدی و برای تحریک مردم به منظور جمع آوری آن به هر قیمت است تا فضای لازم برای سوءاستفاده و فساد و رانت خواری جریانات سیاسی درون دولت فراهم شود. به ویژه اینکه آقای محمد المشنوق وزیر محیط زیست محسوب به جریان المستقبل حریری است.

بحران زباله در لبنان امروز به بحران سیاسی جدیدی تبدیل شده است. گرچه در درون خود حکایت از فساد مالی گسترده دارد، اما پیام اعتراض کنندگان علیه دولت پیامی سیاسی است. چه آن دسته که مطالبات حزبی و گروهی و طائفه ای خود را مطرح می کنند (احیانا حامیان میشل عون) و چه طبقات دیگر اجتماعی که این بار سطح مطالبات خود را افزایش داده و ضمن سر دادن شعارهایی مانند " بوی تعفن شما همه جا را گرفته " سخن از تغییر طائفه گرایی و تغییر طبقه بندی های سیاسی موجود را سر می دهند. این شرایط در صورت استمرار لبنان را در وضعیت بسیار پیچیده ای قرار خواهد داد.

رییس دولت آقای تمام سلام نیز خود تهدید به استعفا کرده است. اگر این امر اتفاق افتد، کشور بدون مدیریت اداری و سیاسی در بن بست سختی گرفتار خواهد آمد و احتمالات نگران کننده منتهی به افزایش ناامنی و بی ثباتی در آن پدیدار خواهد شد. فراموش نکنیم که لبنان همواره تحت تاثیر اوضاع و احوال داخلی همسایه شرقی خود یعنی سوریه بوده است. این وضعیت برای حضور و فعالیت گروه های مسلح موجود در سوریه که همواره دخالت در مقدرات لبنانی ها را آرزو می کرده است، وضعیت مطلوبی خواهد بود. این احتمال البته بدان معنا نیست که صحنه لبنان با تجارب بسیاری که از تحولات گذشته خود دارد، فاقد مسئولان فهیم و بزرگان با تجربه ای است که نتوانند شرایط موجود را به خوبی درک کرده و با اتخاذ راهکار گفت وگو و تفاهم از این پیچ بحرانی و خطرناک عبور کنند.

توافق در لبنان بین گروه های متعدد، فقط یک گزینه نیست؛ بلکه تنها راه خروج از بحران است. توافق یک انتخاب نیست، بلکه یک اجبار گریزناپذیر است. گفت وگو و تفاهم تنها راهی است که لبنان را از ورطه بی ثباتی و جنگ نجات خواهد داد، همانگونه که بارها در گذشته رخ داده است.