بازگشایی سفارت انگلیس؛ گام اول عادی‌سازی روابط

دیپلماسی ایرانی: روابط دیپلماتیک ضرورتی برای کشورها جهت تامین منافع و امنیت ملی است. هر کشوری از زاویه منافع و امنیتش در تلاش است تا در دنیای امروز، مراودات خود را توسعه و بر مدار آن در ابعاد مختلف فناوری، اقتصادی، سیاسی و حتی نظامی به گفت وگوی مستقیم و رودررو بپردازد. اما در پاره ای مواقع، حوادثی رخ می دهد که در کوتاه مدت یا بلند مدت، از کاهش روابط تا قطع آن در راستای بیان خواسته ها بهره برداری می شود. در واقع هرگاه سطح روابط کاهش یافته یا قطع می شود، دولت ها در حال ابلاغ پیام به یکدیگر هستند.

روابط ایران و بریتانیا نیز سبقه طولانی مدت داشته و از زمان صفویه آغاز و به قرون اخیر منتهی شده است. به خصوص تا پیش از جنگ جهانی دوم، این روابط فراز و نشیب های خاص خود را داشت. پس از ورود ایالات متحده آمریکا به عنوان یک قدرت برتر در صحنه بین الملل و حاکم شدن فضای دو قطبی، بریتانیا و فرانسه که پیش از آن به عنوان دو ابرقدرت در زمان خود مطرح بودند، افول کردند و شرایط به گونه ای دیگر برای آنها تغییر کرد. با این حال هم فرانسه و هم بریتانیا همواره چشم به مناطق تحت نفوذ خود داشتند، به نحوی که برای مثال سوریه و لبنان سهم فرانسه و عراق، کویت و این مناطق نیز سهم بریتانیا بود. مناطقی که به نوعی مناطق خاص خاورمیانه یا غرب آسیا تلقی می شد.

اما به طور ویژه روابط ایران و بریتانیا دارای فراز و نشیب های بسیاری بوده است. پیش از پیروزی انقلاب اسلامی، اعتقاد بر این است که کودتای 28 مرداد یک کودتای آمریکایی است اما در اصل بریتانیا طراح آن بود و آمریکا را به این وادی کشاند و نقش آن در کودتای به اصطلاح آمریکایی پررنگ بود. پس از انقلاب نیز حوادثی اعم از جنگ و به خصوص در حمله به سفارت ایران در بریتانیا که منجر به شهادت دو نفر از کارمندان سفارت  شد، لندن در خصوص کوتاهی برای محافظت از اماکن دیپلماتیک مقصر شناخته شد. پس از آن نیز حوادث متعدد دیگری روی داد تا سرانجام 4 سال قبل افرادی به سفارت انگلستان حمله کردند. گرچه از منظر و چارچوب های روابط بین الملل این اقدام مورد نکوهش همگان قرار گرفت و کسی آن را تایید نکرد اما اقدامی اتفاق افتاد که بریتانیا با استناد به آن سفارت خود را تعطیل کرد و از دیپلمات های ایرانی نیز خواست که خاک این کشور را ترک کنند.

اما حوادث بعدی در روابط ایران و بریتانیا به انتخابات سال 92 و انتخاب آقای روحانی به عنوان رییس جمهور ایران مربوط می شود که گفتمان سیاست خارجی را تغییر داد و لحن و جو حاکم نیز دگرگون شد. پس از آن گام به گام اتفاقات دیگری از جمله استفاده از جو و شرایط مساعد در راستای گفت وگو برای حل مساله هسته ای ایران روی داد که سرانجام پس از چندین ماه مذاکره به توافقی به نام برجام رسید و شورای امنیت نیز طی قطعنامه 2231 آن را مورد تایید قرار داد تا حالت اجرایی برای کشورهای مذاکره کننده و همچنین کشورهای عضو شورای امنیت پیدا کند و ایران از ذیل فصل هفتم منشور شورای امنیت خارج شود. در عین حال مجوزی را برای کشورهایی که علاقه مند به برقراری روابط با ایران بودند، فراهم آورد تا به تدریج روابط خود را آغاز کنند. از جمله این اقدامات حضور هیات بزرگ اقتصادی آلمان، سپس سفر وزیر امورخارجه فرانسه و همچنین سفر هیات ایتالیایی و ژاپنی بود و ایضا هیات هایی که در راه اند _ از جمله اتریشی ها _ و دیگرانی که در نوبت سفر به ایران هستند. این وضعیت به خصوص برای بریتانیا که خود را تابع شرایط وضعیت تعطیلی سفارت قرار داده، قابل توجه بود. آنها در خلال مذاکرات هسته ای کاردار غیرمقیم را تغیین کرده و پس از آنکه اتحادیه اروپا قطعنامه 2231 را مورد تایید قرار داد و احساس کرد که در حال عقب ماندن از قافله است. بنابراین اظهار علاقه کرد و خواهان باز کردن سفارت و به تدریج حرکت به سمت عادی سازی روابط است. اما اینکه سطح روابط در چه مقطعی به سطح معمول و متعادل یعنی سفیر برسد، زمان تعیین کننده خواهد بود. قاعدتا با توجه به شرایط موجود و وضعیت کنونی نباید زمان زیادی طول بکشد و کاردار می تواند به تدریج سطح روابط را به سطح سفیر ارتقا دهد.