پایان تحریم ایران برای نجات دلار

نویسنده: جیمز پولوس

دیپلماسی ایرانی: توافق هسته ای ایران نه تنها در مورد ایران بلکه درباره چین هم هست. رئیس جمهور اوباما همان طور که در اولین سخنرانی مهمش درباره این توافق گفت، هدف این توافق را محدود کردن برنامه هسته ای ایران در مقابل لغو تحریم ها عنوان کرد. دیگر قدرت های جهانی هم در حال حاضر به دنبال نادیده گرفتن رژیم سخت تحریم هایی هستند که ما علیه ایران اعمال کرده بودیم.

اگر آمریکا به توافق دست نیافته بود و سعی می کرد تا تحریم های یکجانبه را ادامه دهد به قول اوباما: «ما موجب حذف کشورهایی همچون چین از سیستم مالی آمریکا می شدیم و از آنجایی که چین یکی از اصلی ترین خریداران بدهی های ما است، این اقدام موجب اختلالات شدید در اقتصاد ما می شود و به هر حال سوالات جدی ای را درباره نقش دلار به عنوان ارز ذخیره جهان مطرح می کرد.»

این مسئله به هیچ وجه اتفاقی نیست. نهادهای مالی غربی درباره افول موقعیت دلار هشدار داده اند. اما ایالات متحده در حال تلاش برای دفع چنین فشارهایی از سوی چین در زمینه رژیم ارزی جهان است. امسال، بانک جدید سرمایه گذاری بین المللی چین با وجود التماس کاخ سفید، به سختی متحدین ایالات متحده را جذب کرد. ناظرین مدعی بروز یک فاجعه شده اند.

لری سامرز در این باره این گونه هشدار می دهد: «ممکن است ایالات متحده با موقعیتی روبه رو شود که موقعیت تعیین کننده اش در سیستم اقتصاد جهانی را از دست بدهد. من فکر می کنم از زمان برتون وودز، هیچ واقعه ای همانند تلاش چین برای ایجاد نهادی بزرگ و جدید و شکست ایالات متحده در متقاعد کردن متحدینش از جمله بریتانیا برای خارج ماندن از این نهاد، سابقه نداشته است.»

از تلاش تهاجمی رئیس جمهور اوباما برای تصویب لایحه همکاری های فرا آتلانتیکی تا چرخش استراتژی نظامی ما به سوی آسیا، نشان می دهد که وی چین را در راس نگرانی های خودش قرار داده است. توافق ایران را هم باید در زمره همین سیاست دید.

اما مسئله فقط درباره چین نیست. توافق با ایران نشان داد که ایالات متحده چگونه تسلطش بر سرمایه گذاری های مبتنی بر دلار و تجارت را از دست داده است. اصطلاح «دلارهای نفتی» در حال حاضر تبدیل به مسئله ای برای شرکای تجاری تهران شده است که صبرشان برای ناتوانی در دسترسی به نفت ایران را از دست داده اند.

به هند نگاه کنید. تحریم ها موجب شده بود تا در ازای خرید نفت، طلا داده شود و این سناریو کابوسی برای دیپلمات های آمریکایی بود و در پایان ایران قبول کرد که در ازای فروش نفتش طلا قبول نکند. هم اکنون، جاش ارنست، سخنگوی کاخ سفید توضیح داده است که شکست توافق تنها موجب منزوی شدن ایالات متحده از هجوم جهان به بازارهای ایران می شود.

ارنست در این رابطه هشدار می دهد: «دیگر، کشورهایی همچون هند، که در این سال ها خسارت های قابل توجهی به خاطر تحریم ها دیده اند، علاقه و انگیزه ای برای ادامه اجرای تحریم های ایران ندارند. هیچ مبنایی در این رابطه وجود ندارد و بدون شک این مسئله تاثیری منفی بر اعتبار ایالات متحده خواهد داشت و موجب منزوی شدن ایالات متحده خواهد شد.»

نیاز اقتصادی شدید دولت به توافق، علاوه بر هند در رابطه با اروپا هم صدق می کند. در اروپا جایی که اعضای ضعیف مدیترانه ای اتحادیه به نفت ایران وابستگی دارند، به دنبال لغو تحریم ها هستند.

البته یک مسئله هم وجود دارد و آن این که ایران ممکن است قسمتی از دارایی های آزاد شده اش را صرف مقاصد نظامی اش در خاورمیانه کند. اما از دید بدبینانه تعداد کمی جنگ در این منطقه تفاوت زیادی برای ایالات متحده و جهان ندارد. اما افول جایگاه دلار موجب رانده شدن اقتصاد غرب می شود و رهبران آمریکا این را می دانند و از آن هراسان هستند.   

 منبع: ویک/ مترجم: حسین هوشمند