چرا سفر ظریف به ترکیه لغو شد؟

یک کارشناس مسائل بین الملل، با اشاره به لغو سفر محمد جواد ظریف وزیر خارجه ایران به ترکیه که گمانه زنی ها، حکایت از آن داشت دلیل لغو این سفر ریشه در اختلافات دو کشور بر سر تحولات سوریه دارد تاکید کرد که «اختلاف ایران و ترکیه بر سر سوریه موضوع تازه ای نیست و این اختلاف از این عمیق تر نخواهد شد و دو کشور چاره ای ندارند که بر پایه اشتراکات به یک تفاهم برسند که طرح 4 ماده ای صلح ایران در سوریه مبنای خوبی برای دستیابی به نقاط مشترک است.»

به گزارش فرارو، محمد جواد ظریف وزیر امورخارجه در چارچوب دور دوم سفرهای منطقه ای خود پس از توافق هسته ای، قرار بود که سفری کوتاهی به آنکارا داشته باشد تا با مولود چاووش اوغلو، همتای ترک خود دیدار و گفت و گو داشته باشد.

این سفرها از یک سو به منظور اطلاع کشورهای منطقه از محتوای توافق هسته ای و اطمینان نسبت به اینکه پیامدهای این توافق تهدیدی علیه کشورهای منطقه نخواهد بود و از سوی دیگر با هدف فعال کردن دیپلماسی منطقه ای و تاکید بر این نکته که پس از توافق هسته ای، گسترش روابط با کشورهای منطقه در اولویت برنامه های دستگاه سیاست خارجی جمهوری اسلامی قرار دارد، انجام می گیرد.

بر این اساس در حالی که قرار بود ظریف دوشنبه گذشته برای نخستین مقصد دومین سفر منطقه ای خود راهی ترکیه شود به یکباره این سفر لغو شد. وزارت خارجه ایران و ترکیه با صدور اطلاعیه هایی جداگانه اما با محتوای مشترک، اعلام کردند که «به دلیل انطباق پیدا نکردن برنامه ها در این محدوده زمانی» این سفر لغو شده است.


هر چند گمانه زنی رسانه های منطقه ای و بین المللی از جمله المنار لبنان و خبرگزاری فرانسه حکایت از آن داشت که دلیل لغو این سفر انتشار مقاله ای از ظریف در روزنامه جمهوریت ترکیه در آستانه این سفر بوده است.

روزنامه جمهوریت، از جمله رسانه های منتقد و مخالف حزب عدالت و توسعه و سیاست های دولت حاکم به ویژه شخص رجب طیب اردوغان، رییس جمهور است که در ماه های اخیر نیز مطالبی علیه رویکرد آنکارا در تحولات منطقه به ویژه بحران سوریه منتشر کرده بود.


انتشار مقاله ظریف با محتوای انتقاد از سیاست های بازیگران منطقه ای و فرامنطقه ای در تحولات سوریه در روزنامه جمهوریت که پیش از این اردوغان این روزنامه را تهدید کرده بود تاوان اقدامات خود را خواهد داد گویا به مذاق ترک ها خوش نیامده است و همین امر منجر به لغو این سفر شده است.


دکتر افشار سلیمانی، سفیر پیشین ایران در جمهوری آذربایجان، در گفت‎وگو با فرارو، درباره لغو این سفر و اینکه آیا تنشی تازه قرار است در روابط ایران و ترکیه با محوریت اختلاف قدیمی یعنی سوریه شکل بگیرد گفت: اولا در عالم دیپلماسی لغو سفر اتفاق بزرگی محسوب نمی شود. اتفاقاتی از این دست در این عرصه طبیعی است و نمی توان آن را مبنایی برای وجود اختلافات جدی به ویژه در روابط ایران و ترکیه محسوب کرد.


وی افزود: در ثانی، این نکته را نباید فراموش کرد که اختلافات ایران و ترکیه بر سر سوریه، نمی تواند از این بیشتر عمیق تر شود، چرا که هم شرایط منطقه ای و هم شرایط داخلی ترکیه ایجاب می کند که اختلافات کنار گذاشته شود و طرف های حاضر و بازیگران منطقه ای و فرامنطقه ای به سرعت یک راه حلی برای پایان دادن به بحران سوریه پیدا کنند.


این کارشناس مسائل بین الملل با اشاره افزایش روند رایزنی های در تحولات سوریه گفت: خوشبختانه در روزهای اخیر شاهد اتفاقات و تحرکات جدی برای دستیابی به راه حلی به منظور پایان دادن به بحران سوریه هستیم، از جمله سفرعادل الجبیر، وزیر خارجه عربستان به روسیه، دیدار وزرای خارجه روسیه و آمریکا بر سر موضوع سوریه و سفر مقام عالی رتبه سوری به ریاض، سفر ولید المعلم وزیر خارجه سوریه و میخائیل بوگدانف فرستاده ویژه رئیس جمهوری روسیه به تهران و از آن مهمتر آغاز دور تازه رایزنی های منطقه ای جمهوری اسلامی ایران پس از توافق هسته ای فضای جدیدی را به وجود آورده است که می تواند نوید بخش امکان دستابی به راه حل سیاسی برای پایان دادن به بحران سوریه باشد.


سلیمانی افزود: پس از توافق هسته ای ایران و گروه 1+5 که محصول درایت و تدبیر دولت تدبیر و امید بود، این امکان فراهم شده است که جمهوری اسلامی ایران با تکیه بر این توافق که منجر به ارتقا جایگاه منطقه ای و بین المللی جمهوری اسلامی ایران شده است با قدرت و تحرک بیشتر وارد عرصه میدان داری بحران های منطقه ای شود.


وی ادامه داد: در همین راستا طرح 4 ماده ای را ایران ارایه کرده است که شامل «اعلام آتش بس، ایجاد تغییرات در قانون اساسی، تشکیل دولت انتقالی در سوریه برای مدت پنج سال و همچنین انجام گفتگو با نیروهای مخالف دولت سوریه و اخراج کلیه گروهک های تروریستی» می شود.


این کارشناس مسائل بین الملل تصریح کرد: در طرح ایران همچنان برای بشار اسد در آینده سوریه نقشی ویژه تعیین شده است و هر گونه تصمیم گیری درباره ماندن و یا کناره گیری او از قدرت را به مردم این کشور واگذار شده است. این در حالی است که همچنان کشورهایی همچون ترکیه و عربستان خواستار حذف اسد از معادلات سیاسی این کشور هستند.


سلیمانی تاکید کرد: این اشتباهی است که ترکیه و سایر بازیگران منطقه ای و فرامنطقه ای تحولات سوریه مرتکب شدند و منجر به عمیق تر شدن در سوریه و گسترده شدن این بحران به مرزهای پیرامونی از جمله ترکیه و عربستان شده است.


وی افزود: بحران هایی داخلی و ناامنی های اخیر در ترکیه که در بمب گذاری های روزهای گذشته نمود پیدا کرده است محصول سیاستی است که خواستار رفتن همزمان داعش و بشار اسد بود، نمی شود هم با داعش مبارزه کرد و هم با بشار اسد.


این کارشناس مسائل بین المللی با بیان اینکه دولت ترکیه با یکی کردن مبارزه با داعش و پ.ک.ک دچار یک اشتباه استراتژیک شد گفت: آتش بسی که میان دولت ترکیه و پ.ک.ک برقرار شده بود تا حدودی، آرامش را برای ترکیه به ارمغان آورده بود اما ترکیه با حمله همزمان به مواضع داعش و پ.ک.ک اشتباه استراتژیکی را مرتکب شد که این اشتباه اکنون می تواند میراث بیش از یک دهه ای رجب طیب اردوغان و حزب عدالت و توسعه را با خطر جدی مواجه کند.


وی با تاکید بر اینکه ترسیم آینده سوریه راه حل نظامی ندارد گفت: تنها راهی که می تواند منجر به پایان دادن این بحران هم در سوریه و هم در ترکیه شود راه حل سیاسی است که ترکیه و سایر کشورهای مخالف بشار اسد با تکیه بر اشتراکات موجود میان خود و سایر بازیگران منطقه ای و فرامنطقه ای تحولات سوریه،می توانند به یک راه حل سیاسی دست پیدا کنند.


سلیمانی در خاتمه گفت: طرح 4 ماده ای جمهوری اسلامی ایران می تواند مبنای خوبی برای رسیدن به برخی اشتراکات باشد که طرفین با تکیه بر آن می توانند به آن راه حل سیاسی مورد نظر دست پیدا کنند. با توجه به اینکه ثبات شکست سیاست های ترکیه درخصوص تحولات سوریه و همچنین بروز بحران داخلی در کشور بعید است آنها چاره ای جز همراهی با گزینه دستیابی به راه حل سیاسی داشته باشند.