راه ناهموار عادی‌سازی روابط کوبا و آمریکا

نویسنده: مت شیاونزا

دیپلماسی ایرانی: دیدار باراک اوباما رئیس جمهور آمریکا و همتای کوبایی وی گشایشی قابل توجه در روابط میان دو کشور در چندین دهه گذشته بود. این دیدار که روز شنبه در حاشیه اجلاس سران کشورهای آمریکایی صورت گرفت، نشانه ای از پیشرفت روند عادی سازی روابط میان آمریکا و کوبا محسوب می شد که اوباما در ماه دسامبر به آن وعده داده بود. انتظار می رود وزارت امور خارجه آمریکا نیز در چند روز در یکی دیگر از نشانه های پیشرفت روند عادی سازی روابط، نام کوبا را از فهرست کشورهای حامی تروریسم خارج کند.

با این حال عادی سازی روابط اگر موفقیت آمیز باشد، روندی طولانی و دشوار خواهد بود. اولین بار در سال 1982 رونالد ریگان رئیس جمهور وقت آمریکا با اشاره به حمایت کوبا از جنبش های انقلابی در کشورهای آمریکای لاتین همچون السالوادور، نام این کشور را در فهرست کشورهای حامی تروریسم قرار داد. دولت کاسترو در سال 1990 از حمایت از این جنبش ها دست کشید، اما واشنگتن با اشاره به اینکه تروریست های پیشین در کوبا پناه گرفته اند، نام این کشور را از فهرست مربوطه حذف نکرد.

اگرچه حذف کوبا از فهرست کشورهای حامی تروریسم از نظر نمادین به شدت تاثیرگذار است، اما تاثیر این اقدام چندان قابل توجه نخواهد بود. بیشتر تحریم های مالی اعمال شده علیه کوبا در چارچوب تحریم های تجاری از سوی آمریکا اعمال شده اند و همچنان پابرجا خواهند بود. گردشگری مستقل در کوبا همچنان برای آمریکایی ها ممنوع خواهد بود. تجار آمریکایی همچنان امکان سرمایه گذاری در کوبا را نخواهند داشت و تجار کوبایی نیز نمی توانند در آمریکا سرمایه گذاری کنند. برای لغو تحریم ها لازم است در قانون مربوطه تغییراتی ایجاد شود و کاخ سفید بدون همکاری کنگره توانایی تغییر این قانون را ندارد. در چنین شرایطی، مخالفت جمهوری خواهان احتمال پیروزی اوباما را در این روند کاهش می دهد.

برای عادی سازی روابط با کوبا لازم است ابتدا چندین مانع قانونی و لجستیکی برداشته شوند. شهروندان و شرکت های آمریکایی نزدیک به 6000 پرونده قضایی علیه دولت کاسترو تشکیل داده اند؛ دولت کاسترو املاک آمریکایی ها را در کوبا، بخشی از خاک کوبا و متعلق به این کشور قلمداد کرد. در عین حال، کوبا برای دشواری های اقتصادی ناشی از تحریم های تجاری آمریکا و همچنین برای عملیات پنهانی سیا علیه جزیره در دهه 1960 درخواست غرامت کرده است؛ واشنگتن در مذاکرات پنهانی با دولت کاسترو از قطع بودجه برنامه های پنهانی که با هدف افزایش قدرت مخالفان سیاسی در کوبا صورت می گرفت و یا با خودداری از پخش اخبار ضد دولت کاسترو در شبکه های تلویزیونی و رادیویی موافقت نکرد.

حتی اگر اوباما بخواهد با سیاست هایی که در مقابل کوبا اجرا می شود بایستد، مخالفان جمهوری خواه وی به طور قطع اجازه چنین کاری را به وی نخواهند داد. منتقدان عادی سازی روابط با کوبا همچون سناتور مارکو روبیو بر این باور هستند که از سرگیری روابط موضع سیاسی دولت کاسترو را تقویت خواهد کرد. روبیو که یکی از نامزدهای احتمالی انتخابات ریاست جمهوری سال 2016 محسوب می شود، در ماه دسامبر گفت کنگره تحریم های اقتصادی اعمال شده علیه کوبا را لغو نخواهد کرد. وی تصریح کرد: «برای من اهمیتی ندارد که 99 درصد افراد شرکت کننده در نظرسنجی ها با موضع من مخالف باشند. این موضع من است و من کاملا از آن مطمئن هستم.»

نکته مثبت برای دولت اوباما این است که آمریکا شرایط مشابه را پیشتر تجربه کرده: در سال 1995 در تغییر سیاستگذاری که هر دو حزب دموکرات و جمهوری خواه از آن حمایت می کردند، آمریکا روابط عادی با ویتنام برقرار کرد. در دو دهه پس از آن، این کشور واقع در جنوب شرق آسیا به یکی از متحدان اصلی آمریکا در منطقه تبدیل شده است. با این وجود، آمریکا تحریم های تسلیحاتی علیه ویتنام را سال گذشته لغو کرد. عادی سازی کامل روابط تنها با سفر رئیس جمهور ویتنام در سال جاری تکمیل خواهد شد.

اوباما در خصوص آمریکای لاتین تصریح کرد واشنگتن رویکرد و موضعی آشتی جویانه در مقابل همسایگانش در منطقه اتخاذ خواهد کرد. با این حال، غلبه بر گذشته دشوار روابط واشنگتن و هاوانا چندان ساده نخواهد بود و به سرعت انجام نمی شود.

منبع: آتلانتیک / مترجم: طلا تسلیمی