شروعی تازه در روابط کوبا و آمریکا

نویسنده: ویلیام ام. لیو گرانده

دیپلماسی ایرانی: توصیه اخیر وزارت امور خارجه آمریکا به رئیس جمهور این کشور در مورد حذف کوبا از فهرست کشورهای حامی تروریسم بین المللی مانعی بزرگ در مسیر تجدید روابط دیپلماتیک میان واشنگتن و هاوانا را از بین می برد. اگر دولت باراک اوباما در آستانه برگزاری هفتمین اجلاس سران کشورهای آمریکایی که روز جمعه در پاناما برگزار شد به توصیه وزارت خارجه عمل می کرد، می توانست موقعیت دیپلماتیک واشنگتن را در آمریکای لاتین تقویت و فضایی مثبت برای تعاملات خود با آمریکای جنوبی ایجاد کند (اوباما اعلام کرد این تصمیم در حال بررسی است).

به طور قطع تصمیم گیری در مورد حذف کوبا از فهرست کشورهای حامی تروریسم در روند مناظرات داخلی در واشنگتن در مورد لزوم باقی ماندن کوبا در این فهرست و یا تمایل اوباما به بهبود روابط با این کشور، تاثیری نخواهد داشت. کنگره 45 روز برای بررسی تصمیم رئیس جمهور پیش از اینکه اجرایی شود، فرصت دارد و بدون شک مخالفان محافظه کار اوباما برای جلوگیری از اجرای خواسته وی در این زمینه تلاش خواهند کرد. با این حال احتمال موفقیت آنها اندک است، چرا که اکثریت مجلس نمایندگان و کنگره می بایست علیه تصمیم رئیس جمهور رای دهند تا امکان وتوی آن وجود نداشته باشد؛ به هر جهت مخالفان اوباما از این فرصت برای انتقاد از سیاست های وی در مقابل کوبا و به ویژه سیاست های خارجی وی به طور عمومی استفاده خواهند کرد.

اگرچه رئیس جمهور در تصمیم خود در مورد کوبا مصمم به نظر می رسد، اما مسائل پیچیده ای در این میان وجود دارد. طبق قانون مربوط به فهرست کشورهای حامی تروریسم، رئیس جمهور برای حذف نام کشوری از فهرست دست کم می بایست اثبات کند که کشور مربوطه در شش ماه گذشته از تروریسم بین المللی حمایت نکرده است و در آینده نیز حمایت نخواهد کرد. رئیس جمهوری می بایست گزارش خود را در این زمینه به کنگره ارائه کند و تصمیم گیری در این زمینه به مدت 45 روز اجرایی نخواهد شد و کنگره در این مدت فرصت کافی خواهد داشت تا برای جلوگیری از اجرایی شدن تصمیم دولت تلاش کند. وزارت امور خارجه نیز اقدامات اخیر کوبا را بر پایه عواملی که سبب قرارگیری نام این کشور در فهرست کشورهای حامی تروریسم شد، بررسی خواهد کرد.

کوبا در سال 1982 در پی تلاش های سیاسی رونالد ریگان رئیس جمهور وقت آمریکا برای جلب حمایت از سیاست های نامحبوب خود در آمریکای مرکزی، در فهرست کشورهای حامی تروریسم قرار گرفت. تا پیش از سال 1982، واشنگتن میان جنبش های انقلابی و سازمان های تروریستی تمایز قائل می شد و به رغم حمایت کوبا از جنبش های انقلابی، این کشور را در فهرست حامیان تروریسم قرار نداده بود.

با گذشت چندین سال و همزمان با کاهش حمایت کوبا از انقلابیون در خارج از این کشور، برهان های آمریکا نیز برای قرار دادن نام این کشور در فهرست حامیان تروریسم تغییر کرد. در نهایت در گزارش سال 1999 اعلام شد که نام کوبا در این فهرست باقی خواهد ماند نه به این دلیل که این کشور از تروریسم حمایت می کند، بلکه به این دلیل که به مکانی امن برای تروریست های پیشین (گروه هایی همچون فارک) و فراری های سیاسی (آمریکایی) تبدیل شده است؛ این مسئله در تعریف رسمی حمایت از تروریسم وجود ندارد.

در سال 2014، عملا هیچ دلیل موجهی برای باقی ماندن نام کوبا در این فهرست وجود نداشت. گزارش سال 2013 نیز مبنی بر این مسئله بود که کوبا با هدف پایان دادن به یکی از طولانی ترین جنگ های چریکی در منطقه، مذاکرات میان دولت کلمبیا و فارک را تسهیل کرده است.

حضور حدود 70 فراری آمریکایی در کوبا، به ویژه آن دسته افرادی که پناهندگی سیاسی گرفته بودند، به دلیل اصلی مخالفت محافظه کاران با حذف نام کوبا از فهرست کشورهای حامی تروریسم تبدیل شد. سناتور رابرت منندز (دموکرات - نیوجرسی) در نامه ای به جان کری نوشت «پیش از حذف نام کوبا از فهرست کشورهای حامی تروریسم، فراری های آمریکایی می بایست برای محاکمه در آمریکا به این کشور بازگردند.» دیوید ویتر، مارکو روبیو و تد کروز، سناتورهای جمهوریخواه نیز نامه ای مشابه برای اریک هولدر دادستان کل ایالات متحده آمریکا ارسال کردند.

آمریکا حق دارد که بخواهد فعالان سیاسی فراری به این کشور بازگردانده و محاکمه شوند، اما احتمال اینکه کوبا این افراد را به آمریکا تحویل دهد اندک است. به علاوه، آمریکا از اخراج ده ها شهروند کوبایی که به جرائمی همچون تروریسم، قتل و آدم ربایی محکوم هستند، خودداری کرده است.

با توجه به این شرایط، این سوال باقی می ماند که آیا خودداری کوبا از اخراج فراری های آمریکایی بهانه مشروعی برای خودداری از حذف نام این کشور از فهرست حامیان تروریسم خواهد بود؟!

مقامات آمریکا اصرار دارند که تصمیم گیری در مورد حذف کردن یا نکردن نام کوبا از فهرست کشورهای حامی تروریسم بر مبنای «حقایق و قوانین» ارائه شده از سوی اوباما در تاریخ 17 ماه دسامبر صورت گرفته است. دلایل قرار گرفتن نام کوبا در این فهرست هیچگاه متقاعد کننده نبودند و به مرور زمان تضعیف شده اند. کوبا به همان دلیلی از فهرست کشورهای حامی تروریسم حذف نشده است که سیاست های بی تاثیر دشمنی با هاوانا هنوز پابرجا هستند و تاکنون هیچ رئیس جمهوری جرأت کافی برای تغییر آنها را نداشته است.

اگر اوباما بتواند چنین روندی را تغییر دهد، راه را برای سیاستگذاری بر مبنای حقایق و قانون به جای سیاست و ایدئولوژی، خواهد گشود و در عین حال، روابط آمریکا و کوبا بهبود خواهد یافت. با حل مسئله فهرست کشورهای حامی تروریسم، واشنگتن می تواند روند عادی سازی روابط دیپلماتیک را خیلی سریع پیش ببرد.

منبع: فارن افرز / ترجمه و اقتباس: طلا تسلیمی