کلیسای کاتولیک دشمن کمونیسم نیست؟

نویسنده: جاستین درنان

دیپلماسی ایرانی: در سال 1962، در اوج دوران جنگ سرد، واتیکان فیدل کاسترو رئیس جمهور کمونیست انقلابی کوبا را پس از ممنوعیت برگزاری مراسم مذهبی و ساخت کلیساهای جدید در این کشور، طرد کرد. اما نزدیک به نیم قرن بعد، دو دهه پس از پایان جنگ سرد، رائول کاسترو برادر رئیس جمهور پیشین و رئیس جمهوری کنونی کوبا اعلام کرد به اندازه ای تحت تاثیر پاپ فرانسیس قرار گرفته که ممکن است به رفتن به کلیسا فکر کند.

کاسترو روز یکشنبه پس از دیدار دوستانه با پاپ فرانسیس در واتیکان به خبرنگاران گفت: «من همه سخنرانی ها و تفسیرهای پاپ را خوانده ام و اگر پاپ این گونه پیش برود، من بار دیگر دعا خواهم کرد و به کلیسا باز خواهم گشت.»

کاسترو در بازگشت از مسکو به دیدار فرانسیس رفت؛ وی در مسکو در مراسم سالگرد پیروزی جماهیر شوروی بر نازی ها شرکت کرد. سفر به مسکو یادآور این مسئله بود که روابط دوران جنگ سرد و اختلاف نظرهای مربوط به آن دوران تشدید شده است، اما این مسئله قابل تغییر است: فرانسیس اواخر امسال در واکنش به حسن نیت کاسترو، به کوبا سفر خواهد کرد.

کاسترو در ادامه گفت: «در ماه سپتامبر که پاپ به کوبا سفر کند، من در همه گردهمایی های وی با رضایت خاطر شرکت خواهم کرد.»

بهبود روابط میان هاوانا و واتیکان نشان دهنده مصالحه و نزدیکی بیشتر میان دو ایدئولوژی متفاوت و مخالف است و این روند در دوران فرانسیس که به رفاه اجتماعی معتقد است، تسریع شده است.

اصول اولیه کمونیسم و مذهب کاتولیک از زمانی که کارل مارکس نوشت «مذهب افیون توده هاست»، با یکدیگر در تقابل قرار گرفتند. این انزجار با حکم واتیکان علیه کمونیسم در سال 1949، به اوج خود رسید. اما اخیرا، به ویژه با تاکید فرانسیس بر مکتب مساوات و مبارزه با فقر، اهداف دو ایدئولوژی دست کم طبق خطابه های فرانسیس و کاسترو، شباهت بیشتری به یکدیگر پیدا کردند. پس از پایان جنگ سرد، کوبا ممنوعیت گرویدن به مذهب کاتولیک را لغو کرد و به کاتولیک ها اجازه داد به حزب کمونیست بپیوندند. همچنین معرفی کوبا به عنوان کشوری ملحد از قانون اساسی این کشور حذف شد. کاتولیک ها که حدود 60 درصد از جمعیت کوبا را تشکیل می دهند، دیگر مجبور نیستند مذهب خود را پنهان کنند.

فیدل کاسترو در سال 1996 به واتیکان سفر و بدین ترتیب راه را برای سفر پاپ جان پل به کوبا در سال 1998 هموار کرد. جان پل اولین پاپی بود که پس از پایان دوران جنگ سرد به کوبا سفر کرد. پاپ بندیکت نیز در سال 2012 در هاوانا با فیدل و رائول دیدار کرد. سال پیش بی بی سی گزارش داد برای اولین مرتبه کلیسایی که ساخت آن پس از انقلاب کوبا متوقف شده بود، در حال ساخت است.

همانند مقاله ای که سال 2013 تحت عنوان «سفر واتیکان از مخالفت با کمونیسم به مخالفت با نظام سرمایه داری» منتشر شد، فرانسیس دشمن جدیدی برای کلیسای کاتولیک برگزیده و آن سرمایه داری نوین است. فرانسیس در این باره گفته است: «برخی افراد همچنان در حال دفاع از نظریه های بهره مندی تدریجی فقرا از ثروت اغنیا هستند؛ طبق باور این نظریه ها، رشد اقتصادی که از طریق بازار آزاد تسریع می شود ناگزیر به عدل بیشتر در جهان منجر خواهد شد.»

اما در حالی که جنگ سرد پایان یافته و کمونیسم عملا در بیشتر کشورها به استثنای ویتنام، کوبا، کره شمالی، لائوس و چین شکست خورده، فرانسیس بر این باور است که کشورها می بایست برای رفاه بشر کنترل بیشتری بر بازارهای مالی داشته باشند.

در این حال، برخی افراد فرانسیس را متهم می کنند که مذهب کاتولیک را برای وقوع رفاه اجتماعی نادیده می گیرد. برای نمونه، راش لیمابو پاپ فرانسیس را متهم کرد که به جای مذهب کاتولیک، پیرو مارکسیسم محض است. فرانسیس در پاسخ به این اتهام گفت: «مارکسیسم اشتباه است، اما بسیاری از پیروان این مکتب را دیده ام که مردمان خوبی هستند.»

به هر جهت، کمونیسم و مذهب کاتولیک اکنون بیش از هر زمان دیگری با یکدیگر وجه اشتراک دارند. اما گرین از آتلانتیک نوشت به نظر می رسد مخاطب پیام فرانسیس آرژانتینی بیشتر شمال آمریکا و اروپا باشد که مرکز رسوایی های کلیسا و تحت نفوذ سرمایه داری شخصی هستند و آمریکای لاتین و آفریقا که از توسعه اقتصادی عقب مانده اند.

به گزارش اسوشیتدپرس، کاسترو فرانسیس در دیدار روز یکشنبه خود بر نیاز به تلاش های بیشتر برای کمک به نیازمندان تاکید کردند. به طور قطع هر دو مقام در مورد این یک موضوع با یکدیگر توافق نظر دارند.

منبع: فارن پالسی / مترجم: طلا تسلیمی

انتشار اولیه: سه شنبه 22 اردیبهشت 1394 / انتشار مجدد: سه شنبه 30 اردیبهشت 1394