توصیه ملک عبدالله به اوباما چه بود؟

دیپلماسی ایرانی: باراک اوباما، رئیس جمهوری امریکا به عربستان سفر کرده است تا برای درگذشت ملک عبدالله بن عبدالعزیز بن سعود تسلیت بگوید و با شاه جدید، ملک سلمان بن عبدالعزیز دیدار کند. سفر با وجود این که پروتکلی است نشان از اهمیت پیمان عربستان – امریکا در این لحظه مهم منطقه ای دارد و نشان می دهد که در سایه طوفان ها و تحولاتی که بر منطقه می گذرد آسیبی به آن وارد نشده و دو طرف بر ادامه این پیمان تاکید دارند.

تصمیم به انجام این سفر را اوباما شخصا گرفته است. او قبل از آن ژوزف بایدن، معاون خود را به عربستان فرستاده بود تا تهمیدات سفرش به عربستان فراهم شود و بعد از آن نیز بعد از پایان سفر خود به هند در راه بازگشت به امریکا به عربستان آمد. روابط عربستان و امریکا با همکاری های دفاعی و امنیتی و منطقه ای تنیده شده علی رغم این که خطاها و اختلافاتی در مواضع دو طرف در مراحل متفاوت وجود داشته است. از جمله این خطاها سفر نخست اوباما به عربستان در ابتدای ریاست جمهوری اش در سال 2009 بود، او در آن زمان از ملک عبدالله خواسته بود که "گام های موثر را در جهت عادی سازی روابط با اسرائیل بردارد." رسانه های امریکایی در آن موقع گزارش دادند که ملک عبدالله به اوباما این گونه پاسخ داد: «پسرم، چه کسی از تو خواست که این حرف را بزنی تا باعث تخریب روابط عربستان و امریکا شوی.»

چنین عادی سازی ای صورت نگرفت، و اوبامایی که سال ها سناتور عالی رتبه ای بود و در طول دوران ریاست جمهوری اش مدت ها وقت خود را صرف صلح و اوضاع منطقه کرد، رفتار خود را در تعامل با رهبران منطقه بهبود بخشید. شراکت خوب و مفید ضرورت استراتژیک در روابط واشنگتن و ریاض محسوب می شود، مساله ای که در همکاری های دفاعی و امنیتی و منطقه ای بی سابقه دو کشور گره خورده و بحران های متعدد امنیتی از یمن تا عراق و سوریه و امنیت خلیج فارس و مبارزه با گسترش تسلیحات هسته ای را شامل می شود.

یکی از مقام های امریکایی می گوید که روابط عربستان و امریکا در حال حاضر در بهترین حالت ها است، و از نقش عربستان در هدایت کشورهای عربی حوزه خلیج فارس و فعال کردن نقش شورای همکاری تمجید می کند، همچنین عربستان را شریکی مهم برای امریکا در مبارزه با داعش می داند. سفر جان کری، وزیر امور خارجه امریکا به جده در 11 سپتامبر گذشته که در آن خواستار کمک عربستان در مبارزه با داعش شده بود، با اظهارات روشن و واضح ملک عبدالله در مساله مبارزه با تروریسم همراه شد، مساله ای که اساس ایجاد پیمان گسترده علیه داعش را به وجود آورد و همچنین زمینه را برای کناره گیری نوری مالکی از قدرت در عراق فراهم کرد.

مسئولان امریکایی بر این باور هستند که نفش عربستان امروزه مهمتر از هر کشوری دیگر در منطقه در مبارزه با داعش است، که دلیل آن به وزن سیاسی و موقعیت دینی عربستان باز می گردد. وضعیت جاری روابط نزدیکی را میان دو کشور به وجود آورده است. پیش از این جان کری به جده سفر کرده بود و بعد از آن شاهد تحرکات دیپلماتیک گسترده میان واشنگتن و ریاض بودیم، که از بارزترین آنها سفر محمد بن نایف، نائب ولیعهد و امیر خالد بن بندر، رئیس سازمان امنیت و امیر متعب بن عبدالله، وزیر گارد ملی به امریکا بود. از طرف امریکا نیز چاگ هیگل، وزیر دفاع وقت و لیزا موناکو، مشاور در امور مبارزه با تروریسم و وندی شرمن، مسئول مذاکره کنندگان امریکایی با ایران به عربستان آمدند.

اگر عبارت "کاملا دوست" را به روابط ایالات متحده و رهبران جدید در ریاض اطلاق کنیم بی راه نگفته ایم. روابط ملک سلمان با واشنگتن به بیش از چهار دهه باز می گردد و قبل از رسیدنش به پادشاهی کاخ سفید با او مثل حاکم در ریاض برخورد کرد و سهمی در انتقالات مسالمت آمیز او داشت. اما امیر محمد بن نایف، نائب ولیعهد، شریک ثابت و استوار واشنگتن در مبارزه با تروریسم است، در امریکا به تلاش های او در بازنگری در سیاست های عربستان از سوریه تا یمن بسیار ارج می نهند و اهمیت می دهند.    

دیدار اوباما با ملک سلمان نشان از عمق روابط عربستان و امریکا به عنوان یکی از عوامل ثبات در منطقه است. اصرار ملک عبدالله در طول دو دهه گذشته بر وجود روابط نزدیک و بسیار خوب با ایالات متحده، علی رغم اختلافاتی که در دیدگاه های دو طرف در قضایایی مثل جنگ عراق وجود دارد، نشان از تضمین استمرار روابط این دو پیمان برای رسیدن به اهداف بالاتر منطقه ای از ایستادگی در برابر گروه های شبه نظامی گرفته تا تشریک مساعی در روابط تنگاتنگ تا خاور دور دارد.

منبع: الحیات / تحریریه دیپلماسی ایرانی/11

انتشار اولیه: چهارشنبه 8 بهمن 1393 / انتشار مجدد: چهارشنبه 15 بهمن 1393