اوضاع پس از تمدید مذاکرات چگونه است؟

دیپلماسی ایرانی: تنها واقعیت مهم درباره تمدید مذاکرات هسته ای ایران، این است که تعهدات ایجاد شده توسط برنامه اقدام مشترک که سال گذشته به دست آمد، با ادامه مذاکرات همچنان موثر است. یعنی این که طرف ما می تواند به دستاوردهایی که از این توافق داشت ادامه دهد: ایجاد مانع بر سر تسلیحات هسته ای ایران از طریق ترکیبی از محدودیت ها بر برنامه هسته ای و بازرسی های سرزده برای اطمینان یافتن از صلح آمیز ماندن این برنامه. فقط این موضوع نیست، بلکه از طریق تمدید توافق موقت، ایران از دستیابی به بمب دورتر شده است و حتی در مقایسه با این که اگر مذاکرات اصلاً شروع نشده بود و یا شکست خورده بود، این فاصله بیشتر شده است.

طرف ما – ایالات متحده و شرکایش در گروه 5+1- اوضاع بهتری در برنامه اقدام مشترک دارد. ما توانستیم محدودیت های اصولی درباره جلوگیری از دستیابی به بمب وضع کنیم (این اقدام شامل حذف تمام اورانیوم با غنای متوسط می شود) و بازرسی هایی که مد نظرمان بود را وضع کردیم. در مقابل قسمتی از تحریم ها را لغو کردیم و تحریم های بانکی و نفتی همچنان برقرار است. اگر اوضاع تا ابد به همین صورت باشد، ما دلیلی برای شکایت از ایرانی ها نداریم.

اما ایرانی ها از اتفاقات این هفته نباید چندان خوشحال باشند. شرایطی که در وین اعلام شد اوضاع سختی را برای رئیس جمهور روحانی و وزیر خارجه ظریف در تهران به وجود آورده است. تحریم ها و آسیب هایش ادامه دارد. بحث هایی زیادی در تهران جریان دارد، مبنی بر این که هدف اصلی غرب نه فقط برنامه هسته ای بلکه تضعیف کشور است. تصمیم گیرندگان ایرانی این وضعیت خود را نشانه ای از جدی بودن و متعهد بودن به مذاکرات می دانند. تمدید مذاکراتی که این هفته انجام شد فرصت محدودی به آنها داد تا همچنان امید داشته باشند که توافق نهایی قابل دسترس است. این مسئله همچنین به آنها این فرصت را داد تا تلاششان برای پایبندی به مفاد برنامه اقدام مشترک را ثابت کنند.

آژانس بین المللی انرژی اتمی چند روز پیش تایید کرد که ایران به تعهدات قبل از 24 نوامبر که براساس آن باید ذخایر اورانیوم با غنای پایینش را به گاز تبدیل می کرد، عمل نموده است. به دلیل این که در توافق اولیه، گروه 5+1 وضعیت بهتری داشته است، برای رسیدن به توافق نهایی باید امتیازات بیشتری بدهد. خطر اصلی پیش روی رسیدن به توافق نهایی، عدم تمایل ایران به دادن امتیاز نیست، بلکه خطر اصلی استنتاج ایرانی ها مبنی بر این که طرف آمریکایی شاید چندان به چانه زنی حسن نیت نداشته باشد، است.

ما کاری کردیم که ایرانی ها این گونه نتیجه گیری کنند که مباحثاتی که در واشنگتن جریان دارد نشان دهنده ی این است که فشار بیشتر و تحریم بیشتر در راه است. افرادی از قبیل مارکو روبیو و لابی آیپک، در واکنش به تمدید مذاکرات، تحریم های جدید را پیشنهاد داده اند. ما سال هاست که ایرانی ها را تحریم کردیم، اما تنها زمانی که این فشارها نتیجه نخواهد داشت، زمانی است ما شروع به مذاکرات همراه با حسن نیت کرده ایم. مطمئناً صحبت از تحریم در کنگره، شک ایرانی ها نسبت به توانایی دولت آمریکا برای رسیدن به توافق نهایی را تقویت می کند و آن ها فکر می کنند که باید امتیازات بیشتری بدهند.

هرگونه لایحه تحریم واقعی برنامه اقدام مشترک را نقض می کند و دلیل خوبی به ایران برای ترک مذاکرات می دهد و در آن صورت هرگونه محدودیت بر سر برنامه هسته ای پایان می یابد. ادامه نامحدود مفاد توافق موقت خوب است، اما دستیابی به توافق جامع بهتر می تواند باشد – به جز این احتمال که ایرانی ها از مذاکرات عقب نشینی کنند چون اوضاع به نفع آنها نیست – علاوه بر این تحریم ها از لحاظ اقتصادی به آنها آسیب وارد می کند. برای رسیدن به توافق نهایی نیازی به تثبیت جزئیات لوله کشی در زمینه غنی سازی نیست که در هر صورت تاثیری بر امنیت ما نخواهد گذاشت، بلکه به این معنا است که ما درک کنیم که در  توافق اولیه بر سر چه توافق کردیم و برای رسیدن به توافق نهایی باید حسن نیت داشته باشیم.

منبع: لوب لاگ/ تحریریه دیپلماسی ایرانی/20

انتشار اولیه: دوشنبه 10 آذر 1393 / انتشار مجدد: یکشنبه 16 آذر 1393