چرا امریکا به تعهد خود در عراق عمل نکرد؟

دیپلماسی ایرانی: عراقی های درگیر در اوضاع کشورشان که تحولات کشورشان را به دقت زیر نظر دارند، نوری مالکی، نخست وزیر سابق را مسئول بسیاری از تحولات جاری می دانند و می گویند که عدم تحقق رویایش برای رسیدن به پست نخست وزیری برای بار سوم مجازاتی بود که مستحق آن بود. پژوهشگران ایرانی نزدیک به مراکز تصمیم گیری در کشورشان نیز مالکی را مسئول همین حوادث می دانند. هر دوی آنها نیز متفق القولند که ایالات متحده به دلایل مختلف مسئول برخی از این تحولات است که بارزترین این دلایل دو مساله است؛ اول نبود ناآگاهی و نبود پیش فرض نزد آنها به دلیل این که هر اطلاعاتی که به دست می آورند از طریق هم پیمانان عرب و کشورهای منطقه ای و عراقی هایی است که خود تلاش بسیاری برای ایجاد شبکه "داعش" کرده اند که اگر همکاری آنها نبود امکان نداشت داعشی به وجود بیاید. و دوم، خودداری از ردیابی داعش و حمله هوایی به این شبکه تا زمانی که علیه اقلیت های ایزدی جنایت شد و آنها را وادار به کوچ اجباری کردند و به آنها تجاوز کردند و به اسم اسلام مورد توهین و استهزا قرار دادند. همچنین امریکایی ها تا زمانی که داعش مسیحیان را وادار به کوچ اجباری نکرد و بسیاری از آنها را نکشت وارد عمل نشدند.  

این افراد عراقی و ایرانی در پاسخ به این سوال که امریکا تاکید می کند مسئول آن چه در عراق می گذرد نیست و اگر هم مسئول باشد به اندازه مالکی و رهبران ایران مسئول نیست، می گوید، ما همان روزهای اول بعد از انتخابات به امریکایی ها گفتیم که فضا را برای ایجاد دولت جدید باز کنید تا اولا یا خود مالکی نخست وزیر شود یا این که یکی از اعضای دولت او به این سمت برسد، این زمانی بود که هنوز داعش به سمت کردستان عراق و بغداد پیش روی نکرده بود، اما آنها توجهی نکردند. آنها تاکید می کنند امریکایی ها تنها زمانی وارد عمل شدند که می خواستند برای حفاظت از مصالح و سرمایه گذاری های خود در مناطق کردنشین و همچنین شهروندانشان به اسم حمایت از کردها وارد عمل شوند. هدف آنها حمایت از کردها نبود اگر چنین بود چرا وقتی که ایزدی ها و مسیحی ها مورد تعرض قرار گرفتند وارد عمل شدند؟ می گویند که امریکایی ها رسما اعلام کردند که تنها به دفاع از کردستان اقدام می کنند. در حالی که هیچ توجهی به بغداد نکردند، در حالی که این شهر بعد از اشغال سامرا توسط داعش در معرض تهدید اشغال بود. داعش می خواست بعد از اشغال این دو شهر به سمت شهر مقدس کربلا حرکت کند و به مناطق "شعیه نشین" جنوب برود.

این افراد همچنین می گویند که این صحیح است که واشنگتن به افراد ذی نفوذ عراقی اعم از روحانیون دینی و مقامات و سیاستمداران و روسای احزاب ابلاغ کرد که برای جلوگیری از گسترش این شبکه و تهدیدهای آن دامنه دخالت خود را گسترش خواهد داد اما عملا کاری نکرده است. به رغم این که با شبه اجماعی مالکی از قدرت کنار رفت و حیدر العبادی به جانشینی او انتخاب شد. به اعتقاد آنها امریکا به وعده ای که داد عمل نکرد. در حالی که تنها یک شرط گذاشته بود که مالکی را "بردارید" یک نفر را به جای او انتخاب کنید و دولت وحدت ملی که شامل همه گروه های عراقی باشد را تشکیل دهید تنها با این هدف که بحران بسیار پیچیده سیاسی به این شکل حل شود، و بر طرحی که آرامش را به کشور بازگرداند توافق شود، بر تروریسم با همه زمینه ها و دلایل آن که بارزترین آنها رفتارهای سنی ها و ممارسمت به تروریسم توسط آنها به دلیل قلع و قمع و سرکوب و کنار رفتن از تسلط کامل بر کشور بود، غلبه شود. امریکایی ها می گفتند که اگر این شرایط مهیا شوند "فورا حمله" می کنند. البته هنوز هم دولت تشکیل نشده است.

به هر حال عراقی هایی که درگیر اوضاع کشورشان هستند، می گویند که عراقی ها این دستاورد را به دست آوردند یا این که می روند که به دست آورند، اما امریکایی ها باید درک کنند که آن چه در موصل و استان صلاح الدین رخ داد ضربه روانی بزرگی به عراقی ها اول از همه به شیعیان و کردها به دلیل فروپاشی ارتش در این مناطق و دوم به دلیل تهدیدهایی که در بالا به آنها ذکر شد، وارد آمد. البته دلایل فروپاشی بسیار است، مسائلی از جمله فساد و رشوه و کمبود آموزش و نبود سلاح به اندازه کافی از جمله دلایل آن است. چند ماه پیش نیز به این مساله اشاره شد که کسی داوطلب عضویت در ارتش به دلیل حقوق نه چندان مناسب آن وجود ندارد. دلیل دیگر عدم رغبت برای عضویت در ارتش این است که کردی یا سنی یا شیعی ترجیح می دهد که بجنگد و کشته شود برای منطقه و "عشیره"ای که در آن زندگی می کند نه برای شهری که از افراد دیگری تشکیل شده است. به گفته آنها مرجعیت عالی شیعه نجف اشرف این هشدار را دریافت و به دنبال آن فتوای "جهاد کافی" را صادر کرد، به ویژه که به اعتقاد بسیاری فروپاشی ارتش در بغداد توسط داعش نزدیک بود و هم پیمانان داعش می گفتند که ظرف چند ساعت بغداد سقوط می کند، همچنین خبر اعدام 1700 نفر در پایگاه اسپایکر منتشر شد که صحیح از آب در آمد. ظرف 48 ساعت در جواب به فتوای مرجعیت دو میلیون عراقی داوطلب شدند. این مساله روحیه عراقی ها را بالا برد اما مشکلات بسیاری را نیز به وجود آورد که بعضی از آنها مسائل لوجستیکی و بعضی دیگر مرتبط با تامین سلاح و آمادگی و آموزش بود. هدف اصلی آیت الله سید علی سیستانی از این کار یافتن فرصتی برای رسیدن به راه حل سیاسی بود.

منبع: النهار/تحریریه دیپلماسی ایرانی/11