توافق نهایی و بازنویسی پازل سیاسی منطقه

دیپلماسی ایرانی: با نزدیک شدن ایران و کشورهای مجموعه 1+5 به نوشتن متن توافق نهایی حول برنامه هسته ای ایران، زمان بازنویسی چارچوب جئوسیاسی منطقه خاورمیانه نیز نزدیک می شود، برای همین همه کشورهای منطقه خود را در موقعیتی می بینند که گویی کشورهای معلقی هستند که در انتظار دود سفید از نشست وین تا 20 ژوئن هستند.  

علی رغم این که رسیدن به توافق تضمین صد در صدی به دنبال ندارد و اگر به شکست بینجامد همانند موفقیت آن هزینه هایی به دنبال خواهد داشت اما به هر حال همه انگشت ها تلاش می کنند که مرحله پیش رو را لمس کنند و از هزینه ها بکاهند.

به نظر می رسد که ایالات متحده امریکا که به هنگام امضا توافق موقت هسته ای ژنو در نوامبر سال گذشته توجهی به هم پیمانانش نکرد اکنون تلاش دارد دور جدیدی از مذاکرات سخت و پیچیده ای را که می تواند توافق هسته ای نهایی میان تهران و کشورهای بزرگ را رقم بزند، مدیریت کند. از این جا است که آن چه می گذرد مورد توجه کشورهای عربی حوزه خلیج فارس و اسرائیل قرار می گیرد و از این نگران می شوند که وقتی که واشنگتن و تهران پشت میز مذاکره رو در رو هم می نشینند توجهی به منافع آنها نکنند و منافع آنها را به حساب نیاورند، به هر حال هر چه باشد توافق غربی – ایرانی در حقیقت در اصل توافق امریکایی – ایرانی محسوب می شود که می تواند به حساب کشورهای هم پیمان امریکا نوشته شود.

در این چارچوب به هیچ وجه ناگهانی نیست که می بینیم نشست جده میان وزیر دفاع امریکا، چاک هیگل با وزرای دفاع کشورهای عضو شورای همکاری خلیج فارس در روز چهارشنبه گذشته برگزار می شود و بعد از آن هیگل فورا هم زمان با آغاز دور جدید مذاکرات هسته ای در وین راهی اسرائیل می شود. امریکا تلاش دارد هم پیمانانش را تا آن جا که مربوط به ثبات و استقرار منطقه باشد درباره احتمال توافق هسته ای با ایران مطلع کند و همچنین شکست های رسیدن به چنین توافقی را نیز به آنها گوشزد کند.

به نظر می رسد که هم پیمانان امریکا بعد از این که دریافتند باراک اوباما، رئیس جمهوری امریکا عزم خود را برای توافق با ایران جزم کرده است و به هیچ وجه به طور جدی با آنها برای افزایش فشارها به ایران تا مرز رویارویی نظامی موافق نیست، در محاسبات خود تجدید نظر کرده اند. در همین چارچوب است که می بینیم عربستان سعودی به طور علنی از تمایل خود با مذاکره با ایران سخن می گوید و از محمد جواد ظریف، وزیر امور خارجه ایران دعوت می کند که به ریاض سفر کند.

در چارچوب تجدید نظر محاسبات، توافق حمص قدیم و بعد از آن توافق عدرا حاصل می شود و بعد از آن گشودن جبهه های جدید در سوریه علیه حکومت بشار اسد به عقب می افتد و بر سر راه حل های پایان دادن به جنگ سوریه در چارچوب منطقه ای آن می شود، به ویژه بعد از آن که اخضر الابراهیمی، نماینده ویژه مستعفی سازمان ملل و اتحادیه عرب صحبت از طرحی ایرانی که در سفر اخیر خود به تهران به او داده شده است، می کند و گفته می شود که می تواند اساس کار هر کدام از نمایندگان سازمان ملل و اتحادیه عرب باشد.

تقریبا قطعی شده است که هر گونه توافقی بر سر برنامه هسته ای ایران منطقه را وارد مرحله جدیدی از هم پیمانی ها و روابطی خواهد کرد که به هیچ وجه مشابه مرحله قبل از توافق نیست، بلکه کاملا بر عکس وضعیتی جدید را به تصویر می کشد.

منبع: النهار/تحریریه دیپلماسی ایرانی/11

انتشار اولیه:دوشنبه 29 اردیبهشت 1393/ باز انتشار:جمعه 2 خرداد 1393