استراتژی ما خرید زمان است

دیپلماسی ایرانی: تا همین اخیرا، گری سیمور کارشناس ارشد تسلیحاتی دولت باراک اوباما بود و به طور مرتب برای پرداختن به چالش ها و پیچیدگی های برنامه هسته ای ایران به کاخ سفید رفت و آمد داشت. جفری گلدبرگ گفت و گویی با سیمور انجام داده که در بلومبرگ منتشر شده است. گلدبرگ در مقدمه این گفت و گو می نویسد که به عقیده سیمور، دلایل زیادی وجود دارد که احتمالا مذاکرات هسته ای 2 تا 3 سال به طول می انجامد و سرانجام ایرانیان در می یابند به اندازه ای قوی شده اند که میز مذاکره را ترک کنند. البته این تحلیل به این معنی نیست که او از منتقدان سرسخت رویکرد دولت به شمار می رود. سیمور می گوید آمریکا نمی تواند کاری جز به تاخیر انداختن برنامه های هسته ای ایران انجام دهد و حتی گزینه نظامی نیز یک راه حل دایم به شمار نمی رود.

گلدبرگ در ادامه می نویسد: من با سیمور در دفتر کاراش در دانشگاه هاروارد به گفت  و گو نشستم. جایی که او مدیر بخش تحقیقات در مرکز بلفر است. آنچه در زیر می خوانید متن این گفت  و گو است.

ایران چه کاری باید انجام دهد تا مذاکرات به نتیجه برسد؟

ایران باید شمار سانتریفوژها را در نطنز محدود کند. می توان این سانتریفوژها را برچید یا آنها را از حالت نصب شده خارج کرد یا اینکه آنها را جایی تحت نظارت، نگهداری کرد. به طور کلی در مقایسه با حال حاضر باید سانتریفوژهای کمتری در ایران فعال باشند. از سوی دیگر ذخایر اورانیوم غنی شده با خلوص پایی نیز باید کاهش یابد. بحث تعطیلی فوردو و تغییر کاربری راکتور آب سنگین اراک و افزایش نظارت ها نیز مطرح است.

فکر می کنید چنین امری محقق شود؟

آنگونه که من از رویکرد ایرانیان در می یابم، تصورام بر این است که آنها با تمامی این موارد مخالفت می کنند. حسن روحانی، رئیس جمهور ایران می گوید تاسیسات هسته ای ایران برچیده نمی شوند. مقامات تهران می گویند به راکتور آب سنگین اراک برای تولید ایزوتوپ نیاز دارند. بنابراین دیدگاه های ما کیلومتر ها از هم فاصله دارد. از سوی دیگر سیاست های داخلی نیز در این زمینه نقش آفرینی می کند. شاید اگر مقامات تحت فشار تندروها قرار نداشتند، اوضاع به گونه ای دیگر بود.

شما باور دارید که روحانی به واقع علاقمند به تغییر محاسبه ها است؟

شاید. من فکر می کنم که او و محمد جواد ظریف، وزیر خارجه اش می خواهند از تنش ها با ایالات متحده فاصله بگیرند و به سوی همکاری گام بردارند. البته نه در تمامی زمینه ها. از سوی دیگر روحانی واقعا می خواهد اقتصاد ایران سر و سامان بگیرد و این به معنی لزوم لغو تمامی تحریم ها و دسترسی ایران به بازارهای بین المللی است.اما موضوع این است که روحانی نمی تواند تمامی امتیازهای ضروری در زمینه تحقق این اهداف را ارایه کند. او محدودیت های روشنی دارد. همانگونه که باراک اوباما در آمریکا با محدودیت هایی مواجه است. به بیان دیگر درصورتی که اوباما با توافقی موافقت کند که به موجب آن ریسک هسته ای شدن ایران وجود داشته باشد، کنگره او را سرنگون می کند.

اوباما با چه توافقی راضی خواهد بود؟

توافقی که راه پیش روی ایران تا ورود به باشگاه هسته ای را طولانی تر کند که شامل مواردی است که پیش تر به آن اشاره کردم.

اما شما گفتید ایرانیان با آن موافقت نمی کنند.

من فکر نمی کنم ایرانیان اجباری برای ارایه این امتیازها احساس کنند. این به معنی دست کشیدن از تمامی دستاوردهای دهه اخیر است. این یک پروژه مهم برای ایران بوده است. آنچه که تا کنون اتفاق افتاده دستیابی به یک راه حل مقدماتی برای مساله هسته ای ایران است که به موجب آن روند این فعالیت ها کندتر و محدودتر می شود. از سوی دیگر این یک واقعیت است. این یک واقعیت کلاسیک است که هر دو طرف از برهه زمانی کنونی برای دیپلماسی سود می برند. در این مدت ممکن است اتفاق های پیش بینی نشده ای روی دهد که احتمال دارد کل روند را تغییر دهد . این احتمال نیز وجود دارد پس از مدتی ایرانیان به اندازه کافی احساس قدرت کنند و از مذاکرات خارج شوند.

مانند آنچه که در 10 سال گذشته روی داده است؟

بله در سال 2003 توافقی با تیم مذاکره کننده هسته ای ایران انجام شد که دو سال بعد به شکست رسید. در آن زمان برخی تحولات منطقه ای زمینه را برای توافق با ایران فراهم کرده بود که با تغییر آن شرایط، توافق نیز به شکست انجامید. روند مذاکرات کنونی نیز ممکن است 2 تا 3 سال به طول بیانجامد و در نهایت ایرانیان با احساس قدرت میز مذاکره را ترک کنند.

این ترک میز مذاکره چگونه خواهد بود؟

البته ایرانیان یکباره بازرسان را اخراج نمی کنند. یک سناریو محتمل است و آن تاسیسات هسته ای محرمانه ای است که در آن مواد هسته ای مورد نیاز برای ساخت سلاح هسته ای تولید می شود. تا کنون مواردی از فعالیت های هسته ای محرمانه ایران نیز شناسایی شده است.

آیا شما به توانایی های جاسوسی آمریکا اعتماد دارید؟

این توانایی ها در سطح خوبی است اما ایرانیان هم می کوشند فعالیت های خود را از دسترسی جاسوسان در امان نگاهدارند. موضوع اسنودن یکی از مواردی بود که به ایرانیان در زمینه ایجاد پوشش امنیتی در مقابل اقدامات جاسوسی کمک کرد.

اگر تحریم های جدید در کنگره به تصویب برسند، آیا ایران میز مذاکره را ترک می کند؟

احتمالا خیر. اما دولت در زمینه مخالفت با تصویب تحریم های بیشتر درست عمل می کند.

طبق گفته های شما، تا پنج ماه دیگر هم ایران با برچیدن تاسیسات هسته ای اش موافقت نمی کند. به این ترتیب دولت با کنگره چه خواهد کرد؟ کنگره حتما به اوباما می گوید که شش ماه زمانی که خواسته بود به پایان رسیده است.

من فکر می کنم ضر الاجل واقعی ژانویه سال آینده میلادی است. احتمالا پس از پایان شش ماه اول دولت اعلام می کند پیشرفت های خوبی انجام شده و مذاکرات با جدیدت در جریان است. دولت خواهد گفت برخی موضوعات حل شده و برخی دیگر همچنان نیاز به رسیدگی دارد و به این ترتیب مذاکرات شش ماه دیگر تمدید می شود. اما آزمون واقعی ژانویه 2015 است. در آن زمان باید نتیجه مذاکرات روی میز گذاشته شود. در غیر این صورت این احتمال وجود دارد که کل روند از هم فروبپاشد. از سوی دیگر هم در تهران فشار وارد می شود و هم در واشینگتن. تندروها در تهران به دولت می گویند پس از یک سال اعمال محدودیت های هسته ای ، دستاورد مذاکرات چه بود و در آمریکا نیز موضع گیری مشابهی انجام می شود.

برگردیم به بحث تحریم ها. ضرر تهدید رسمی تحریم های جدید در صورتی که پیشرفت قابل ملاحظه ای حاصل نشود، چیست؟

ما به جهان برای کارآمد کردن نظام تحریم ها نیاز داریم. بخش مهمی از این تلاش ها به حمایت چین، کره شمالی، هند و ژاپن بستگی دارد. آنها مشتریان نفتی ایران هستند. در مورد کره و ژاپن موفق بوده ایم اما هندی ها و چینی ها سخت گیرتر هستند. اگر آنها دریابند که به نتیجه نرسیدن مذاکرات به دلیل رویکرد ایران است، کار ما آسان تر می شود. اما مساله اینجاست که ایران می خواهد این روند چگونه پیش برود. تا کنون ایران توانسته تحریم ها را دور بزند و چین هم به ایران کمک کرده است.

به مذاکرات باز گردیم. شما گمان می کنید این مذاکرات وقت تلف کردن است؟

خیر. این وقت تلف کردن نیست. ما اگر دو سال بتوانیم برنامه های هسته ای ایران را متوقف کنیم، نشانه خوبی است. این کاری است که می توان در دیپلماسی انجام داد و استراتژی ما خرید زمان است.

فکر می کنید مساله هسته ای ایران راه حل نظامی دارد؟

خیر. تمامی ابزاری که در دسترس ما است شامل اقدامات پنهانی و  دیپلماسی و حتی گزینه نظامی تنها به خرید زمان کمک می کند.

در نهایت شما گمان می کنید روند مذاکرات یکی دو سالی بدون نتیجه پیش می رود. در این صورت آمریکا در چه موضعی قرار می گیرد؟

اگر ایران با تمامی پیشنهاد ها برای مصالحه مخالفت کند و میز مذاکرات را ترک کند، موضع آمریکا برای اعمال تحریم های سخت تر علیه ایران تقویت می شود. فرانسه در جبهه آمریکاست و انگلیس ها و آلمانی ها هم در صورتی که ما اراده جدی برای مصالحه با ایران را به نمایش گذاشته باشیم، با ما همراه خواهند شد. از سوی دیگر ما در شرایطی قرار داریم که وابستگی جهان به نفت ایران کمتر شده است و این کفه ترازو را در پروژه اعمال تحریم ها به نفع آمریکا سنگین تر می کند.

آیا مساله هسته ای ایران مشکل رئیس جمهور بعدی آمریکا هم خواهد بود؟

این یک مشکل 30 ساله است. من از سال 1984 و در دولت ریگان کار روی این پروژه را آغاز کردم. ما در کند کردن روند فعالیت های هسته ای از طریق فشار و دیپلماسی موفق بوده ایم. اما در عین حال ایرانیان نیز در این زمینه پیشرفت هایی داشته اند و در مرحله ای قرار دارند که می توانند سلاح هسته ای تولید کنند.

تحریریه دیپلماسی ایرانی / 10

انتشار اولیه: یکشنبه 4 اسفند 1392/ باز انتشار: پنجشنبه 8 اسفند 1392