خو گرفتن تل آویو به توافق هسته ای

دیپلماسی ایرانی:درحالی که تمرکز آمریکا بر تحوه تدوین توافقنامه هسته ای با ایران است،موضوع خصومت ورزی ایران با اسرائیل همواره در کانون اختلافات تهران و واشینگتن قرار داشته است. به بیان دیگر تا زمانی که ایران، مهمترین متحد آمریکا در خاورمیانه را شیطان کوچک توصیف می کند و با آن آشکارا دشمنی دارد، از سر گیری واقعی روابط بین ایران و ایالات متحده اتفاق نمی افتد.

به گزارش المانیتور، از زمان انتخاب حسن روحانی، به عنوان رئیس جمهور ایران، او و وزیر خارجه اش محمد جواد ظریف در حال تغییر وجهه ایران در جامعه بین المللی هستند. به نحوی که ساختار نظامی و جاسوسی اسرائیل نیز متوجه این تغییر شود. البته اگر هنوز بنیامین نتانیاهو، نخست وزیر اسرائیل و کنگره آمریکا این موضوع را درک نکرده باشند.

این تغییر رویه احتمالا از درک ایرانیان ناشی می شود. آنها دریافته اند که باید مواضع جامعه بین المللی را در قبال جمهوری اسلامی تعدیل کنند. آن هم در زمانی که افراطی گری منطقه را تهدید می کند و منافع آمریکا و اتحادیه اروپا در خاورمیانه را نیز به چالش کشیده است.

استفان هدلی، مشاور امنیت ملی دولت جورج بوش، در پاسخ به پرسش المانتیور گفت ، به نظر می رسد رفتار اسرائیل در مورد احتمال حصول یک توافق هسته ای با ایران تغییر کرده است. هدلی ادامه داد، تصور من بر این است که اسرائیلی ها غنی سازی محدود در ایران را می پذیرند. البته طبق توافقی که قرار است بین ایران و گروه 1+5 امضا شود.  

دنیس راس، نماینده سابق دولت آمریکا در خاورمیانه و سیاستگذاری که تا کنون به بسیاری از روسای جمهور آمریکا مشاوره داده است، در این زمینه می گوید: ایران همچنان دغدغه رهبران سیاسی اسرائیل است اما در عین حال تهدید های ناشی از ظهور دوباره القاعده در منطقه نیز در حلقه های نظامی اسرائیل مورد توجه قرار گرفته است. این در حالی است که دولت ایران می کوشد مانع افراطی گری در منطقه شود و در عین حال روحانی و ظریف نیز تلاش می کنند مواضع ایران را در قبال اسرائیل و یهودیان تعدیل کنند.

المانیتور در ادامه گزارش خود نوشت: آنها با رسانه های اجتماعی شروع کردند، سال نو یهودیان را در توییتر تبریک گفتند و این در حالی است که احمدی نژاد هولوکاست را انکار کرده بود. از سوی دیگر روحانی در داووس گفت که ایران به دنبال برقراری روابط خوب با همه کشورهایی است که به رسمیت می شناسد. او در واکنش به این گفته کلاوس شاب، بنیانگذار مجمع جهانی اقتصاد که به کشورهایی که ایران در آینده به رسمیت خواهد شناخت نیز لبخند زد.

افزون بر این وزیر خارجه ایران در اوایل فوریه به تلویزیون آلمان گفت در صورتی که فلسطینی ها با اسرائیل به توافق برسند، هیچ کس در خارج از فلسطین نمی تواند مانع این روند صلح شود. فرمول ظریف مشابه استراتژی است که محمد خاتمی، رئیس جمهور اسبق ایران در سال های 1997 تا 2005 دنبال می کرد. خاتمی می گفت ایران با هرگونه توافقی که با رضایت فلسطینی ها همراه باشد، مخالفت نمی کند. یک ضرب المثل رایج در ایران در این زمینه می گوید، نمی توان کاسه داغ تر از آش بود.

با این حال به نظر نمی رسد اظهار نظرهای روحانی و ظریف به معنی کاهش پشتیبانی ایران از گروه های ضد اسرائیلی باشد. برای جمهوری اسلامی، گروه هایی مانند حزب الله و حماس اهمیت زیادی دارند و نقش آنها در کمک به تهران در بحران سوریه غیر قابل انکار است. هرچند که به نظر می رسد حماس به دنبال کودتا در مصر -و شعار روحانی برای بهبود وضعیت اقتصادی ایران که تعدیل تحریم ها و آرام کردن لابی صهیونیستی در کنگره را می طلبد- در شرایط نسبتا سختی به سر می برد.  

شای فلدمن، مدیر مرکز کرون متخصص در مطالعات خاورمیانه، می گوید: اسرائیل در حال تطبیق دادن خود با توافق هسته ای مقدماتی بین ایران و گروه 1+5 است که تغییرات بنیادینی را موقعیت امنیتی و دفاعی ایران ایجاد می کند. به گفته وی برخی در ساختار حاکمیت اسرائیل این نگاه را دارند که توافق هسته ای مقدماتی با ایران می تواند مشابه آن چیزی باشد که پس از جنگ خاورمیانه در سال 1973، بین اسرائیل و مصر اتفاق افتاد. در این مقیاس، توافق هسته ای با ایران نخستین گام در جهت تغییرات بنیادینی است که می تواند وجهه منطقه ای ایران را به طور کامل دگرگون کند. به گفته فلدمن، هرچند شواهد اندکی وجود دارد، اما این احتمال در اسرائیل مورد توجه قرار گرفته است.

در زمانی که ایران تابوهایی مانند ارتباط مستقیم در سطح عالی با آمریکایی ها را شکسته- مانند گفت و گوی تلفنی روسای جمهوری ایران و آمریکا و ملاقات های مکرر کری و ظریف- دیگر تصور اینکه نحوه تعامل ایران با اسرائیل تغییر کند، خیلی دشوار نیست.

در همین حال شاید شنیدن گزارش هایی در مورد اطلاعاتی که ایران در اختیار پهپادهای آمریکایی قرار داده تا نیروهای القاعده در سوریه را هدف بگیرند، دیگر شگفت انگیز نباشد. ایران در سال 2001 نیز در مبارزه با طالبان، کمک های موثری به ارتش و سازمان های اطلاعاتی آمریکا کرده بود.

آن پترسون، دستیار وزیر خارجه آمریکا اخیرا به المانیتور گفت که یک مصالحه با ایران یا یک توافق بین اسرائیل و فلسطین صفحه شطرنج خاورمیانه را تغییر می دهد. بهترین بازیگیران صفحه شطرنج خاورمیانه از ایران و اسرائیل می آیند. ایرانیان می گویند از هزار و 500 سال پیش شطرنج بازی می کردند.

نویسنده: باربارا اسلاوین / تحریریه دیپلماسی ایرانی / 10