کدام حرف آنکارا را می‌توان باور کرد؟

دیپلماسی ایرانی: صحبت از گشوده شدن صفحه جدیدی در روابط ترکیه – ایران است، موضوعی که اهمیت آن برای هر دو کشور کاملا مفهوم است، این دو با هم همسایه هستند و در صحنه عربی نیز به طور تاریخی بازیگران مهمی محسوب می شوند. آنکارا در رویای احیای امپراطوری عثمانی در لباس نوین معاصر است و تهران به فکر گسترش نفوذ خود و ایجاد کمبرندی بزرگ از مشهد تا بلاد شام است.

اما اگر بخواهیم مواضع دو کشور درگیر در سوریه را با یکدیگر مقایسه کنیم، به هیچ وجه مشخص نیست که احمد داوود اغلو در کجای این معادله ایستاده است. وی در پایتخت ایران با همتای ایرانی اش محمد جواد ظریف دیدار کرد و پس از آن هر دو طرف اعلام کردند که گفت وگوهای سازنده ای بر سر بحران سوریه و رسیدن به توافقی کامل بر سر حل بحران سوریه و توقف خونریزی ها با یکدیگر داشته اند.

روشن نیست که توافقی که اوغلو از آن صحبت کرد چه بود و نقشه راهی که قرار است اجرا شود، چیست. این را هم در نظر بگیرید که این نقشه راه در آستانه برگزاری ژنو – 2 مطرح می شود و هنوز مشخص نیست اصلا این کنفرانس برگزار می شود یا خیر. اما مساله روشن است، نیازی به نقشه خاصی نیست، ایران از حکومت سوریه حمایت نظامی و سیاسی می کند و کاملا در کنار بشار اسد ایستاده است و ترکیه نیز به همراه کشورهای عربی از مخالفان بشار اسد حمایت می کنند. در حقیقت آن چه در سوریه شاهدیم، جنگ نیابتی ایران با ترکیه و اعراب و روسیه با امریکا است. بنابر این نقشه راه یعنی پایان دادن به این جنگ است تا سوریه روی آرامش به خود ببیند.

این صحبت آنکارا نیز روشن نیست، این ایران است که به مواضع ترکیه نزدیک شده نه ترکیه که به سراغ ایران رفته باشد و بخواهد مواضع آن را بپذیرد، این حرف واقعا یعنی چه؟ کاملا روشن است که ترکیه ای که از مخالفان اسد حمایت می کرد، الآن به نتیجه رسیده که فعالیت گروه های اسلامی تندرو در مرزهایش مزاحمت بسیاری ایجاد کرده است، در حالی که ایران به صراحت و بدون هیچ لاپوشانی ای در کنار بشار اسد و حکومت او ایستاده و تا کنون نیز هیچ جا حرف دو پهلویی نزده است که حکایت از تغییر مواضع ایران در حمایت از اسد باشد.  

از سوی دیگر دعوت ایران و ترکیه به آتش بس در سوریه آن هم از تریبون ایران نیز مفهوم نیست. تهران توانایی آن را دارد به حرفی که می زند، عمل کند اما طرف ترکی چطور؟ این که گفته می شود دو کشور به همکاری برای حل کامل بحران سوریه پایبند هستند، مفهوم نیست، باید آن را تفسیر کرد، به ویژه که اوغلو اصرار دارد بگوید که ترکیه نمی خواهد مانوری با ایران بر سر پرونده سوریه بدهد. باید پاسخی برای این سوال نیز یافت، آیا ایران با مذاکره بر سر پرونده هسته ای با امریکا و کشورهای غربی بر سر پرونده سوریه نیز مذاکراتی انجام داده است؟ آیا ایران در حال آزمودن ترکیه برای کشف چگونگی مانور بر سر این پرونده است؟ آیا آن چه به برگزاری ژنو – 2 سوریه کمک می کند مانور ایران در حمایت از حکومت سوریه و مانور ترکیه در حمایت از جریان های مخالف است؟

علی رغم این که کاملا روشن است که آنکارا بر نقش ایران در عراق برای گشودن دروازهای این کشور به روی خود حساب کرده است، اظهارات اوغلو که گفت «ایران تضمینی برای ثبات منطقه است» نیز کاملا با سیاست هایی که ترکیه در منطقه بر سر پرونده هایی که ایران در آنها دخالت دارد، تناقض دارد. ترکیه در حالی این حرف را می زند که تلاش می کند از کشورهای عربی حوزه خلیج فارس حمایت کند، و آنها نیز ایران را تهدیدی برای خود می دانند، به این ترتیب کدام یک از مواضع ترکیه را می توان باور کرد؟ این صحیح است که دوران خصومت های دیرینه کشورها با یکدیگر سپری شده است اما دوران احیای امپراطوری های قدیم نیز سپری شده، آیا ترکیه این حقیقت را باور کرده است؟

منبع: النهار/تحریریه دیپلماسی ایرانی/11