کابینه اوباما و روحانی ؛ بهترین فرصت برای توافق

دیپلماسی ایرانی: تبادل نامه ها بین روسای جمهور ایران و آمریکا در ترکیب با اظهارات مثبتی که از پایتخت های دو کشور به گوش می رسد، امیدواری هایی را برای گشایش احتمالی در روابط تهران – واشینگتن، پدید آورده است. جواد ظریف؛ وزیر خارجه ایران می گوید کشورش برای اعتمادسازی با ایالات متحده آماده است و برنادت میهان، سخنگوی کاخ سفید خاطرنشان می کند، آمریکا برای تعامل با دولت روحانی بر مبنای احترام دوجانبه آماده است تا راه حلی صلح آمیز برای مساله هسته ای پیدا شود.

درحالی که این نشانه های ترغیب کننده است،دلایلی برای خوش بینی و بدبینی وجود دارد. پیش از انتخاب حسن روحانی به عنوان رئیس جمهور ایران در تابستان جاری، مقام معظم رهبری، عدم مخالفت خود را با امکان مذاکره مستقیم با آمریکا اعلام کرده بودند. و این دیدگاه برای دولت جدید نیز معتبر باقی ماند. ظریف اخیرا هولوکاست را یک واقعیت تاریخی توصیف کرده و سال نو یهودیان را تبریک گفته است.

آنهایی که با روابط ایران – آمریکا آشنایی دارند، درک می کنند که حضور اوباما، جان کری و چاک هیگل در کابینه واشینگتن ، در مقابل حضور روحانی، ظریف و شمخانی در تهران به چه معنی است. در واقع هیچ فرصتی بهتر از این برای خاتمه دادن به دهه ها خصومت بین تهران و واشینگتن وجود ندارد.

در همین حال دلایلی برای خوشبینی و بدبینی نیز وجود دارد. درحالی که ایران نقشی سازنده در مجاب کردن بشار اسد، رئیس جمهور روسیه برای محلق شدن به کنوانسیون تسلیحات شیمیایی داشته است، اوباما می گوید اینکه آمریکا به سوریه حمله نکرده به این معنی نیست که به ایران نیز حمله نخواهد کرد.

در حالی که ایران و آمریکا هر دو استفاده از تسلیحات شیمیایی را جرم قلمداد می کنند، ایران قربانی این تسلیحات است در حالیکه اما آمریکا تسلیحات کشتار جمعی را بکار گرفته است. بنابراین ، رفتاری عاقلانه برای اوباما این خواهد بود که به جای تهدید ایران؛ به دلیل پشتیبانی آمریکا از رژیم صدام حسین در استفاده از تسلیحات شیمیایی علیه ایران، از ملت ایران عذرخواهی کند زیرا در جنگ هشت ساله بر اثر این سلاح ها 100 هزار ایرانی کشته و مجروح شدند.

ایران بر این باور است که مذاکرات گسترده تر می تواند به دستیابی به یک توافق منجر شود – اگر تمامی طرف ها با حسن نیت پای میز مذاکره بنشینند. علی اکبر صالحی، وزیر امور خارجه سابق ایران که هم اکنون در راس سازمان انرژی اتمی قرار دارد و دکترای خود را از دانشگاه ام آی تی دریافت کرده، می گوید: انتخاب روحانی و تشکیل تیم هسته ای جدید با اعضای همفکر می تواند راه را برای دستیابی به توافق بر سر مناقشه هسته ای ایران هموار کند، البته اگر تمامی طرف ها این تمایل را داشته باشند.

درک اوباما از نحوه برخورد با تهران اینگونه است که "وقتی هم تهدید معتبر برای استفاده از زور وجود داشته باشد و هم تلاش های دیپلماتیک؛ امکان معامله وجود دارد". هرچند استفاده از زور و تهدید ،بخشی از سیاست خارجی آمریکاست، هرچند استفاده از زور و تهدید ،بخشی از سیاست خارجی آمریکاست، اما برخورداری از فرهنگ و تمدنی بزرگ ، ایرانیان را بر آن داشته تا اهمیت زیادی برای احترام و افتخار قائل باشد و در مقابل هر گونه مصالحه و سر فرود آوردن، مقاومت نشان دهد.

مقام معظم رهبری در واکنش به دعوت آمریکا برای مذاکرات مستقیم خاطرنشان کردند: شما اسلحه را روی سر ایران نشانه می گیرد و می گویید یا مذاکره کنید یا اینکه ماشه را می فشاریم! شما باید بدانید فشار و مذاکرات نمی تواند با هم باشد و ملت ایران مرعوب چنین چیزهایی نمی شود. در صورتی که آمریکایی ها نشان دهند حرف و عمل شان یکی است و غیر منطقی نیستند، آنگاه با ایرانی نیک اندیش؛ منطقی و آماده تعامل مواجه می شوند. و این تنها راه تعامل با ایران است.

اگر آمریکا چنین سوء تفاهم جدی را رفع نکند، هیچ توافقی انجام نمی شود و  یک دهه دیگر شاهد کنفرانس هایی خواهیم بود در مورد"فرصتهای از دست رفته در زمان اوباما و روحانی!".

نویسنده: حسین موسویان/ مذاکره کننده سابق هسته ای

منبع: گاردین / تحریریه دیپلماسی ایرانی /

انتشار اولیه: چهارشنبه 27 شهریور 1392/بازانتشار: یکشنبه 31 شهریور 1392