آیا زمان حل پرونده هسته‌ای فرا رسیده است؟

دیپلماسی ایرانی: چند ماه پیش و بعد از مشورت های فشرده و پیاپی که میان مسئولان امریکایی و روسی بر سر جنگ دایر در سوریه انجام شد، سازمان های رسانه ای یکی پس از دیگری به نوعی پروپاگاندایی برای حمایت از محور حکومت اسد – حزب الله لبنان – جمهوری اسلامی ایران به وجود آوردند و تاکید کردند که واشنگتن و مسکو بر سر یک خط و محور معین برای پایان دادن به محنت و رنج های سوریه توافق کرده اند.

کما این که گفته شد دو طرف توافق کردند که در کنفرانس ژنو که انتظار می رود حکومت سوریه و مخالفان آن و کشورهای منطقه ای درگیر در بحران سوریه در آن شرکت کنند، در چارچوب فعالیت آنها، به نقشه راهی برای حل بحران سوریه برسند. کسانی که بر این اطلاعات خود تاکید دارند همچنین می گویند که هم حکومت سوریه و هم اسلام گرایان مخالفان آن بر این باورند که نشستی امریکایی – روسی در مسکو در ماه آینده میلادی با تمرکز برای یافتن راه حلی برای بحران سوریه برگزار خواهد شد.

اما تحولات اخیر نشان داد که همه این انتظارها و پیش بینی ها تنها جنبه "تبلیغاتی" دارند و نمی توان به آن استناد کرد مگر این که با "فکر امنیتی" به تحولات نگاه کرد. برگزاری کنفرانس ژنو هنوز در هاله ای از ابهام قرار دارد در حالی که بنا بود در ماه ژوئیه گذشته برگزار شود بعد گفته شد که تا ماه سپتامبر به تعویق افتاده است. این "پروپوگاندا ها" می گویند که این نشست در ماه سپتامبر بعد از توافق اوباما – پوتین در نشستشان برای حل بحران – جنگ در سوریه برگزار خواهد شد. نکته ای از این مهم تر که در این میان وجود دارد این است که برخی از دیپلمات های امریکا و روسیه می گویند که این نشست رسما لغو شده یا به عقب افتاده است. چیزی که اوباما شخصا نیز آن را بیان کرده است. دلیل مستقیم لغو این نشست، دادن پناهندگی به اسنودن از طرف روسیه بود که این کشور به مدت یک سال به این جاسوس سازمان امنیت امریکا داد. ولی دلایل غیر مستقیم آن بسیار بیشتر و متنوع تر هستند. به گونه ای که می گویند همانند آب لیوانی بود که بر یک نقطه فرود آید و به صورت همه پاشیده شود. قطعا این به آن معنا نیست که امریکا و روسیه به سمت جنگ مستقیم متمایل شده اند. که هر دو طرف تا زمانی که رویارویی ها یا جنگ هایشان به نمایندگی از آنها در نقاط مختلف جهان، در این مرحله زمانی در جهان اسلام به خصوص در سوریه و کشورهای هم جوار آن در حال وقوع است، رخ می دهند، نیاز به چنین جنگی ندارند. برای همین بیشتر می توان گفت که جنگ سردی میان آنها مشابه زمانی که اتحاد جماهیر شوروی وجود داشت، برقرار شده است. در حالی که تماس میان آنها ابدا قطع نشده است.

سوالی که در این میان مطرح است، این است که چرا از این مساله امروز صحبت می شود؟

با توجه به حرف لبنانی ها و اظهارات "پروپاگانداهای" مستقل و رهبران آنها در داخل و خارج از منطقه، می توان گفت که مصالحه ها و توافقات منطقه ای و بین المللی مانع از آن است که سرنوشت محتومی برای منطقه شکل بگیرد. بعد از سال ها کشتار و خونریزی، روسیه و امریکا دوباره سیاستی را پیش گرفته اند که بیش از همه منجر به ایجاد نفرت می شود غافل از این که مردمانشان انتظارات هر دوی آنها را شکست خورده می بینند.

برای فهم بیشتر می توان گفت از زمانی که حسن روحانی، رئیس جمهوری اسلامی ایران اظهار داشت که به زودی به عربستان می رود و تلاش می کند تا با ریاض برای حل بحران سوریه به توافق برسد، جامعه جهانی با توجه به تنوع کشورهای بزرگ آن می گوید که زمان حل پرونده هسته ای ایران فرا رسیده است. آنها می دانند، شاید هم نمی دانند که آن چه رواج می دهند، تحقق آن در وضعیت فعلی غیرممکن است. از یک سو گفته می شود که ایران می خواهد از فرصت پیروزی روحانی در انتخابات ریاست جمهوری آن هم در دور اول انتخابات نهایت استفاده را ببرد اگر چه گفته می شود که وی نمی تواند مانور و تحرکات چندانی در قضایای مختلف اساسی مثل پرونده هسته ای، روسیه و حزب الله بدهد و شاید برای همین است که روحانی بیشتر خود را درگیر بحران های اقتصادی داخلی کرده است. از سوی دیگر برای عربستان همچنان ایران اسلامی تهدید نخست محسوب می شود. ریاض همچنان اصرار دارد که حکومت اسد پایان یابد و حزب الله تضعیف شود یا ضربه بخورد. علاوه بر آن نمی تواند به ایران و روحانی در صورتی که امریکا چراغ سبز نشان ندهد، روی خوش نشان بدهد چرا که امریکا حامی نخست آن در برابر خطرها محسوب می شود.

تا کنون ایران و امریکا عملا و به طور جدی (خارج از چارچوب گفت وگوهای امنیتی میدانی) وارد گفت وگو نشده اند. علاوه بر آن سفر امیر بندر بن سلطان به مسکو و خودداری پوتین از دادن پاسخ مثبت به تقاضای او نشان می دهد که اوضاع همچنان مطابق با همان وضعیتی است که برقرار بوده است.

قطعا ما این گونه تحلیل نمی کنیم برای این که ضد تفاهم عربستان و ایران یا امریکا و ایران یا عربستان و روسیه هستیم، همچنین طرفدار سقوط حکومت اسد یا تضعیف حزب الله نیز نیستیم، بلکه تنها برای اطلاع رسانی و تحلیل آن چیزی که در میدان به دور از هر گونه اصطکاکات میدانی متناقض است، صحبت می کنیم که در غیر این صورت ممکن است، اشتباه کنیم و تحلیل های اشتباه مسبب جنگ های دیگر شود.

منبع: النهار

انتشار اولیه: چهارشنبه 30 مرداد 1392 / باز انتشار: یکشنبه 3 شهریور 1392