مردی که برای مقابله با تحریم ها انتخاب شد

دیپلماسی ایرانی : انتصاب محمد جواد ظریف از سوی حسن روحانی به عنوان وزیر امور خارجه نشان می دهد که رئیس جمهور جدید ایران در نظر دارد درگیری های 34 ساله بین ایران و ایالات متحده را از میان بردارد.

ظریف 53 ساله، مسلط به زبان انگلیسی است و مدرک دکتری خود را از دانشگاه دنور دریافت کرده، او سفیر سابق ایران در سازمان ملل متحد بوده و طی 20 سال گذشته در بسیاری از مذاکرات محرمانه ایران - آمریکا شرکت داشته است. رایان کراکر سفیر سابق ایالات متحده در افغانستان که در موقعیت های متعددی با ظریف ملاقات کرده است، می گوید: " او وجهه ای عالی برای ایران خواهد بود اما توانایی او برای هدایت سیاسی به آزادی عملی بستگی دارد که رهبر ایران به او می دهد." وی همچنین عقیده دارد که  وضعیت کنونی ایران دلیلی بسیار خوب برای توسل بیشتر به دیپلماسی است.

روحانی 64 ساله که روز یکشنبه ادای سوگند کرد، گفت که آمریکا و اتحادیه اروپا باید تحریم ها را لغو کنند تا کشور از برنامه غنی سازی هسته ای دست بکشد. طی یک سال گذشته تحریم ها، اقتصاد ایران را فلج کرده و موجب بالا رفتن تورم بیش از 40 درصد شده و این در حالیست که ارزش ریال ایران در مقابل دلار آمریکا بیش از  50 درصد کاهش یافته است.

از آنجا که نظر رهبری ایران نظر نهایی در مورد مسائل امنیت ملی از جمله برنامه هسته ای است، روحانی آزادی عمل اندکی برای تعامل با غرب دارد. فلینت لِورِت استاد امور بین الملل در دانشگاه ایالتی پنسیلوانیا و یکی از نویسنده های کتاب سفر به تهران می گوید:" روحانی تیم درجه یک خود را برای انجام یک معامله با ایالات متحده معین کرده است. این نشان دهنده جدی بودن ایران است."

تکنوکرات ها دور هم جمع شدند

رئیس جمهور جدید چندین وزیر سابق را در پایان مراسم تحلیف خود برای کابینه اش معرفی کرد. به غیر از ظریف، بیژن نامدار زنگنه برای وزارت نفت، محمدرضا نعمت زاده برای وزارت صنعت، معدن و تجارت نیز از وزرای پیشنهادی وی هستند.  دکتر محمد نهاوندیان، رئیس سابق اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی ایران که مدرک دکتری خود را از دانشگاه جورج واشنگتن در سال 1994 دریافت کرده است نیز به عنوان رئیس دفتر روحانی منصوب شد.

علیرضا نادر تحلیلگر ارشد یک گروه تحقیقاتی موسسه رند در آرلینگتون ویرجینیا در این خصوص می گوید:" روحانی افرادی کارشناس و غیرایدئولوژیک را انتخاب کرده است. مردانی که با بحران آشنا هستند."

برای روحانی ثبات وضعیت اقتصادی به معنی کاهش تاثیر تحریم هاست. پیروزی او در انتخابات 14 ژوئن موجب بالا رفتن ارزش 13 درصدی ریال شد.او در سخنرانی مراسم تحلیف خود گفت که دولت او برای بالا بردن جایگاه ایران بر اساس منافع ملی و لغو تحریم های سخت گام هایی اساسی بر خواهد داشت.

او همچنین افزود: "اگر پاسخ مناسب می خواهید، نه با زبان تحریم بلکه با زبان تکریم با ایران صحبت کنید." سخنانی که تشویق نمایندگان مجلس را به دنبال داشت.

تحریم های کتبی در برابر اشتیاق های شفاهی

کاخ سفید بیانیه ای را یک ساعت پس از سخنرانی روحانی منتشر کرد و گفت که اگر دولت روحانی تصمیم به "تعامل جدی و اساسی" در احترام به تعهدات بین المللی و در راستای راه حلی مسالمت آمیز در رابطه با مسئله هسته ای بگیرد، ایالات متحده نیز مشتاقانه مشارکت خواهد کرد.همزمان با این موضع گیری ، گروهی مرکب از 76 سناتور (جمهوری خواهان و دموکرات ها) در نامه ای به تاریخ 2 آگوست به  باراک اوباما رئیس جمهور آمریکا خواستار "تشدید تحریم ها و تقویت اعتبار گزینه استفاده از نیروی نظامی همزمان با یافتن راه حل دیپلماتیک برای مناقشه با ایران" شدند.

سناتورها نگرانی خود را در رابطه با تعهد روحانی برای درخواست مذاکرات مجدد و اطمینان از شفافیت برنامه هسته ای ایران ابراز داشتند و معتقدند که ممکن است این تاکتیکی برای خریدن زمان باشد تا ایران برنامه هسته ای خود را در سایه آن پیش ببرد.

یک دیپلمات ارشد غربی که سابقه دیدارهای مکرر با روحانی را در گذشته داشته به شرط مخفی ماندن نام خود در گفتگو با بلومبرگ می گوید : انتصاب ظریف نشان دهنده عزم روحانی در بهبود رابطه با امریکا است. او همچنین می گوید روحانی آمریکا را "درک" می کند.

حضور در معامله بزرگ

برنت اسکوکرافت مشاور امنیت ملی سابق جورج بوش، که در مناسبت های متعددی ظریف را ملاقات کرده، معتقد است :" این می تواند یک تحول مثبت باشد. به نظر می رسید او واقعا به بهبود روابط علاقه دارد، که البته امری آسان هم نیست."

محمد جواد ظریف متولد 1960 در تهران است و مدرک دکتری سیاست و حقوق بین الملل خود را از دانشگاه دنور و همچنین مدرک فوق لیسانس خود را از دانشگاه ایالتی سانفرانسیسکو دریافت کرده است. به گفته تریتا پارسی رئیس شورای ملی ایران و آمریکا- گروهی که مخالف تحریم ها علیه ایران است- ظریف در متن برنامه حل مسائل برجسته بین ایالات متحده و ایران معروف به "معامله بزرگ"، قرار داشت.ظریف به عنوان سفیر سابق ایران در سازمان ملل جلساتی خصوصی با تعدادی از سیاستمداران واشنگتن از جمله سناتور سابق جوزف بایدن و چاک هیگل داشته است. در حال حاضر بایدن معاون رئیس جمهور و هیگل وزیر دفاع در دولت اوباما هستند.

حضور در مذاکرات بحران

ظریف در سال 1992 قبل از تصدی پست معاونت وزیر امور خارجه- که با علی اکبر هاشمی رفسنجانی رئیس جمهور سابق ایران همکاری داشت- در مذاکرات سازمان ملل متحد برای آزادی گروگان های غربی در لبنان حضور داشت. آنچه گفته شد طبق خاطرات جیان دومنیکو پیکو، معاون پیشین دبیر کل سازمان ملل متحد است.پس از حملات ترویستی 11 سپتامبر در آمریکا، ظریف در بین دیپلمات های ایرانی از جمله افرادی بود که خواستار تعامل بیشتر با غرب بود. او با تعدادی از دیپلمات های آمریکایی، به خصوص بر سر مسئله آینده افغانستان، ملاقات داشت.

کامران بخاری- معاون رئیس امور خاورمیانه موسسه تحقیقاتی استراتفور در آستین، تگزاس- معتقد است ظریف به عنوان یک دیپلمات حرفه ای اعتماد تصمیم گیرندگان کلیدی ایران را جلب کرده بود.

بخاری می افزاید : در دوران تصدی ظریف به عنوان سفیر در سازمان ملل متحد بود که ایران و آمریکا برای سرنگونی حکومت صدام حسین پشت پرده همکاری می کردند. حقیقت این است که روحانی در صورتی که احتمال می داد مجلس به ظریف رای اعتماد نمی دهد، او را معرفی نمی کرد.

نقش آفرینی در پرونده افغانستان

جیمز دابینز- فرستاده ویژه آمریکا برای افغانستان و پاکستان- در شهادتش در کنگره در سال 2007 اعلام کرد که ظریف در کنفرانس بن در سال 2001 که در رابطه با برقرار شدن دولت جدید افغانستان پس از سقوط طالبان انجام شد، نقش مهمی داشت.

دابینز شوخ طبعی ظریف را  نیز به یاد می آورد. وی به خاطر می آورد که در برهه ای از زمان سازمان ملل متحد اولین پیش نویس اعلامیه کنفرانس بن را به عنوان اولین قانون اساسی موقت افغانستان گزارش داد. ظریف که آن زمان معاون وزیر امور خارجه بود گفت که در این اسناد هیچ اشاره ای به انتخابات نشده است. او گفت: " فکر نمی کنید که دولت جدید افغانستان باید به برگزاری انتخابات دموکراتیک متعهد باشد؟"

دابینز نیز گفته بود که مسلما آمریکا انتخابات دموکراتیک را ترجیح می دهد.

نویسنده : کامبیز فروهر / منبع: بلومبرگ

انتشار اولیه: چهارشنبه 16 مرداد 1392/ باز انتشار: دوشنبه 21 مرداد 1392