بدون ایران و عربستان مذاکره ممکن نیست

دیپلماسی ایرانی: در حالی که فرانسه می گوید در صورتی که ایران در کنفرانس ژنو 2 حضور داشته باشد، در این نشست حاضر نمی شود، باربارا اسلاوین، تحلیلگر المانیتور می گوید شرکت ایران در این کنفرانس می تواند علاوه بر کمک به حل بحران سوریه، به نفع بن بست بر سر مذاکرات هسته ای نیز باشد.

اسلاوین می گوید پس از دو سال مخالفت با حضور ایران در مذاکرات بر سر سوریه، دولت باراک اوباما باید در مورد نغییر رفتار خود تجدید نظر کند.

این در حالی است که جان کری وزیر امور خارجه آمریکا در کنفرانس خبری که هفته گذشته در سوئد برگزار شد و در آن همتایان سوئدی و روس وی حضور داشتند، در مقابل پیشنهاد سرگئی لاوروف برای حضور در مذاکرات سوریه، سکوت اختیار کرد. البته هنوز آمریکا مشخص نکرده که کشورهایی به ژنو 2 دعوت خواهند شد و در مورد دعوت ایران پاسخ مثبت یا منفی داده نشده است.

در صورتی که ایران نیز به روند دیپلماتیک در قبال سوریه محلق شود می توان از اهرم نفوذ جمهوری اسلامی در دولت بشار اد استفاده کرد. از سوی دیگر این مشارکت می تواند به شکستن بن بست بر سر فعالیت های هسته ای ایران کمک کند. ایالات متحده با انجام این عمل در واقع گامی اعتمادساز در جهت به رسمیت شناختن قدرت نفوذ منطقه ای جمهوری اسلامی برمی دارد. به این ترتیب آمریکا به تهران نشان می دهد بدون تبدیل شدن به قدرت هسته ای نیز، ایران را یک قدرت منطقه ای می داند.

این در حالی است که هیلاری کلینتون، وزیر امور خارجه سابق آمریکا همواره با حضور ایران در نشست های مروبط به بحران سوریه، مخالفت می کرد. او حتی مدعی شد حضور ایران در این نشست ها خط قرمز ماست.

اما هرچه زمان می گذرد، بحران سوریه عمیق تر و خونین تر می شود. از سوی آمریکا و قدرتهای عربی به گروه موسوم به ارتش آزاد کمک می کنند و از سوی دیگر ایران و سوریه به حمایت نظامی از اسد ادامه می دهند. همچنان ایالات متحده، روسیه و ایران می توانند منافع مشترکی در مقابله با قدرت گرفتن گروه های تندرو در سوریه داشته باشند.

دلیلی اصلی مخالفت با حضور ایران در کنفرانس های مربوط به سوریه، به رابطه تاریخی جمهوری اسلامی با رژیم اسد مربوط است که سرآغاز آن به جنگ 8 ساله ایران و عراق، باز می گردد. در آن زمان سوریه تنها کشور عربی بود که از ایران غیر عرب حمایت کرد. همچنین ایران و سوریه منافع مشترکی در حمایت از حزب الله در لبنان داشته و جمهوری اسلامی از طریق این کشور به گروه های نظامی در لبنان کمک می کند.

پس از مرگ حافظ اسد، پدر بشار در سال 2000، ایران به یک شریک اساسی برای دولت سوریه تبدیل شد و روابطی بنا گذاشته شد که نتیجه آن حمایت بی قید و شرط جمهوری اسلامی از اسد در دو سال گذشته است. ایران کمک نظامی، مالی و تسلیحاتی به دولت اسد می کند و مشاوره هایی در زمینه اطلاعاتی ارایه می دهد.

به عقیده اسلاوین، ایران با کنار گذاشته شدن از اجلاس های بین المللی مربوط به سوریه از سوی آمریکا، می کوشد با نزدیک شدن با اخوان المسلمین مصر نقشی پررنگ تر در دیپلماسی منطقه ای داشته باشد. علی اکبر صالحی، وزیر امور خارجه ایران که به زبان عربی مسلط است، انرژی زیادی دارد و از کشورهای سنی مذهب حامی غرب مانند اردن و عربستان سعودی بازدید می کند که مخالفان اسد حمایت می کنند.

صالحی اخیرا در جده با سعود الفیصل؛ همتای عربستانی خود ملاقات کرد. او در مصاحبه ای با الحیات در خصوص درگیری های فرقه ای در سوریه هشدار داد. تحولاتی که پیامد آن می تواند به عراق، ترمیه، ایران و حتی عربستان سعودی نیز سرایت کند.

صالحی گفت: اگر در سوریه خلاء سیاسی ایجاد شود یا کشور به سوی تجزیه برود، بحران آن کشورهای منطقه را نیز متاثر خواهد ساخت. ما مشکلات زیادی در منطقه داریم که نمی خواهیم وخیم تر شود. به همین منظور مذاکره کنندگانی از دولت و گروه های مخالف در سوریه باید پای میز گفت و گو نشته و دولت انتقالی را تشکیل دهند تا پس از آن مردم با شرکت در انتخابات آینده سیاسی کشورشان را تعیین کنند.

این در حالی است که در نشستی که تابستان گذشته با تلاش آمریکا و روسیه برگزار شد، عربستان سعودی و ایران شرکت نداشتند. اما باید هر دو این کشورها در نشست ژنو 2 حاضر باشند.

اگر عربستان سعودی، که هیچگاه مخالفت خود را با سیاست های ایران در منطقه پنهان نکرده، می تواند با ایران در مورد سوریه گفت و گو کند، آنگاه چرا ایالات متحده که هم اکنون در مذاکرات هسته ای با ایران حضور دارد، نمی تواند این اقدام را انجام دهد؟

یاسر عرفات، رهبر پیشین فلسطینی ها می گفت کنار گذاشتن سازمان آزاد سازی فلسطین از مذاکرات در مورد منطقه مانند این است که با دست جلوی خورشید را بگیریم.

البته مذاکرات جدید بر سر سوریه نیز می تواند با توجه به عمق اختلاف نظرها و چند دستگی ها در سوریه که آمار کشتار را به 80 هزار نفر رسانده و بی ثباتی را تا لبنان، اردن و ترکیه گسترش داده، به شکست برسد. همچنین در صورتی که آن دسته از کشورهایی که منافع جدی در نتیجه بحران سوریه دارند، از مذاکرات کنار گذاشته شوند، باز هم مذاکرات صلح به شکست منجر می شود.  این در حالی است که فرانسه که اخیرا پیشنهاد اعمال تحریم های تعیین کننده علیه ایران را داده، همچنان می گوید در نشستی که ایران حاضر باشد شرکت نمی کند.از سوی دیگر مقامات غربی در گفت و گو با رویترز،در خصوص چشم انداز این گفت و گو ها با محافظه کاری اظهار نظر کرده و می گویند پیشنهاد روسیه برای دعوت از ایران می تواند شرایط را پیچیده تر کند.

تحریریه دیپلماسی ایرانی / 10