نگران سوریه بی بشار، چشم به راه انتخابات ایران

دیپلمسی ایرانی: سران گروه هشت هفته گذشته در لندن پایتخت انگلستان دور هم جمع شدند.  این گروه از هشت کشور کشور صنعتی جهان یعنی فرانسه، آلمان، بریتانیا، ایتالیا، ژاپن، ایالات متحده آمریکا، روسیه و کانادا تشکیل شده که ۶۵ در صد اقتصاد جهان را در دست دارند. تفاوت  نشست سال جاری  با نشست پیشین در این بود که دیگر رکود و بحران اقتصادی اروپا محور بحث نبود و مسائل سیاسی کشورهای مختلفی مورد بررسی قرار گرفت. ویلیام هیگ وزیر امور خارجه انگلیس تاکید کرد که مساله سوریه به بن بست رسیده است و اتحادیه اروپا در خصوص تحریم هایی که در مورد سوریه به اجرا گذاشته باید تصمیم دیگری اتخاذ کند.این مقام انگلیسی در جریان این نشست تمام تلاش خود را برای اقناع سایر اعضا به لزوم افزایش کمک های تسلیحاتی عیان به مخالفان بشار اسد در سوریه به کار گرفت که در نهایت ره به جایی نبرد.  مساله پرونده هسته ای ایران نیز موضوع مورد بحث مهمی بوده که در این اجلاس مطرح شده است. کارآمدی ساختاری به نام گروه هشت ، محورهای مورد بحث در نشست لندن، نتیجه گیری انجام شده در خصوص پرونده سوریه ، تبادل نظر در مورد تهدیدهای اخیر کره شمالی و تصمیم گیری در خصوص پرونده هسته ای ایران در این نشست را با دکتر عبدالرضا فرجی راد، نایب رئیس انجمن ژئوپلیتیک ایران و سفیر سابق ایران در نروژ، در میان گذاشتیم:

سوال ابتدایی این است که هدف از برگزاری اجلاس جی ۸ چیست و تصمیماتی که در این اجلاس گرفته می شود تاچه میزان راهبردی است؟

در خصوص اهمیت اجلاس گروه ۸ به طور کلی و از منظر استراتژیک که چه نقشی در تحولات بین المللی دارد، باید گفت که هشت قدرت صنعتی به اضافه قدرت هایی که از توان نظامی برتری در دنیا برخوردارند در این گروه تصمیم گیرنده هستند. بنابراین اجلاس کشورهای جی ۸ که اینبار این اجلاس توسط وزاری خارجه تشکیل شد و مقدمه اجلاس سران را فراهم می کند، از اهمیت بسزایی برخوردار است. بسیاری از اتفاقاتی که در دنیا افتاده می افتد در  این اجلاس مورد تبادل نظر قدرت های نظامی و اقتصادی و سیاسی دنیا قرار گرفته که یا مسیر آن را تغییر داده ، یا به عبارت دیگر آن را به اتمام رسانده اند و یا تحولات دیگری را به وجود آوردند. البته باید اشاره کرد که نباید اینگونه تلقی شود که آنها نقش بی بدیل و قاطعی دارند، اما نقش آنها پراهمیت است.

عمده مسائلی که در این اجلاس طرح موضوع شد، چه بوده است؟

در این اجلاس سه موضوع مورد بحث و بررسی قرار گرفته است:

۱. مساله سوریه که به بن بست رسیده و شاید غیرقابل کنترل شده است

۲. مساله کره شمالی که بسیار حاد شده است

۳. مساله پرونده هسته ای ایران و مذکرات که میان دو طرف انجام گرفته است

ویلیام هیگ خواستار آن بوده تا در خصوص مساله سوریه تصمیمات جدیدی گرفته شود، در این اجلاس کشورهای قدرتمند اقتصادی در مساله سوریه به کدام جمعبندی رسیدند؟

در خصوص آنچه که در سوریه می گذرد باید گفت همانطور که ویلیام هیگ وزیرامورخارجه انگلستان بیان کرده است، مساله سوریه موضوع پیچیده ای شده که دنیای غرب و متحدین آنها همانند ترکیه و اعراب از آن امیدی که نسبت به تحولات سوریه داشتند که تحولات این کشور نیز همانند دیگر کشورهای عربی متحول نتیجه بخش خواهد بود و یا این رژیم سقوط می کند، کاملا نا امید شدند و حتی به این جمع بندی رسیده اند که در خصوص این مساله دخالت ناتو و نیروهای نظامی غرب که در برخی از کشورها همانند عراق و افغانستان وارد عمل شدند، نتیجه ای نخواهد داد بلکه مساله را بغرنج تر کرده و ممکن است امنیت جهانی و منطقه را با خطر بیشتری مواجه کند. به ویژه آنکه از ابتدا نیز برخی از کشورها بر این نظر بودند که از بین رفتن دولت بشار اسد می تواند به بنیادگرایی و تروریسم در منطقه بینجامد که در گذشته، غرب اجازه فعالیت به آنها نمی داد. اما امروزه با گسترش فعالیت های تروریستی و بنیادگراهایی که از سرتاسر دنیا و حتی کشورهای اروپایی به سوریه آمدند و اخیرا نیز حزب النهضه اعلام کرد که عضوی از القاعده است، برای غرب قطعی شد که حمایت یکجانبه از مخالفین سوریه عملی به جز تقویت بنیادگرایی و تروریسیم نخواهد بود.

آیا همین ترس از بنیادگرایی نیست که دست غربی ها را در حل مشکل بسته است؟

صحیح است که ارتش آزادی بخش سوریه و بنیادگرا دو گروه مجزا هستند و به طور جداگانه با دولت بشاراسد در جنگ و جدالند، اما باتوجه به توان و پتانسیلی که القاعده دارد طبیعتا زمانی که نظام سوریه سقوط کند برگ برنده در دست این گروه های تروریستی خواهد بود. بنابراین نه تنها سوریه بلکه کشورهای همسایه همانند اردن و لبنان و عراق نیز دچار این بحران شده و اسرائیل نیز همین نگرانی را دارد که مرزهای رژیم صهیونیستی هم شدیدا مورد تهدید واقع شود. به باور من یکی از دلایلی که اروپایی ها و امریکایی ها در خصوص مساله سوریه تامل می کنند این است که نظر اسرائیل را در اولویت قرار می دهند که آنها نیز موافق نیستند تا بنیادگراها در منطقه و در مرزهای اسرائیل تقویت شده و امنیت آنها را تهدید کنند.

کره شمالی دومین موضوع مورد بحث بوده است، آیا نگرانی آنها از تهدیدهای تکراری کره شمالی جدی است؟

مساله دیگری که در این اجلاس مطرح شده کره شمالی بوده است. پرونده کره شمالی بسیار حساس شده و این درست است که کشورهای غربی و پاسیفیک همانند ژاپن و کره جنوبی به این تهدیدهای کره شمالی تا اندازه ای عادت دارند اما اینبار با تهدید سفارتخانه ها دستور خروج خارجی ها از کره شمالی و کره جنوبی و جابجایی موشک ها و تمامی این مسائل نشان می دهد که امکان ریسک هم بالاست. بدین معنا که این احتمال نیز وجود دارد که کره شمالی احساس خطر کرده و برای اینکه ضربه اول را بزند اقدامی صورت دهد، به ویژه آنکه رهبری در کره شمالی جوان و برای دنیای غرب و همسایه ها ناشناخته است، احتمال چنین مساله ای بالاست.

از سوی دیگر ایالات متحده امریکا و غرب می دانند که کره شمالی درست است که در امور سیاسی خود عرف بین المللی را رعایت نمی کند اما در درجه اول گوشش به صدای پکن است و تا اندازه ای نظرات پکن را دریافت کرده و سپس تحلیل و اقدام می کند و تا اندازه ای نیز به مسکو توجه دارد. بنابراین در این اجلاس نیز غربی ها می دانستند که چینی ها می توانند تا حدودی کره شمالی را کنترل کنند. اما این موضوع برگ برنده ای در دست چینی هاست تا زمانی که فشاری به چینی ها می آید از آن استفاده کنند. امروزه غرب هم دائما مساله قدرت چین را طرح می کند و حتی بحث است که بخشی از قدرت را از خاورمیانه به آن منطقه سوق دهد، بنابراین به این نتیجه می رسند که در اجلاس جی ۸ از کشورهایی همانند چین و روسیه که با کره شمالی ارتباطات نزدیکی دارند بخواهند تا کره شمالی را کنترل کنند،حتی ممکن است در برخی موارد کره شمالی تحریک شده و مساله ای را مطرح کند تا چین و روسیه بتوانند در جایی که مذاکره می کنند همانند همین اجلاس امتیازاتی را به نفع خود تبادل کنند، شاید این تبادل در قبال مساله سوریه باشد.

آیا در خصوص مساله هسته ای ایران و یا تحریم ها هم تصمیمی گرفته شد؟

مساله سوم پرونده هسته ای ایران است. این موضوع نیز به نقطه حساسی رسیده است، از سویی مذاکرات جدی در آلماتی میان دو طرف انجام گرفت که با مذاکرات پیشین متفاوت بود. درست است که به نتیجه ملموسی نرسیدند اما دو طرف طرح های نوتری مطرح کرده که امیدهایی را ایجاد کرد. هیچ کدام اعلام نکردند که طرف مقابل به دنبال وقت کشی است و برداشت این است که بخشی از این به نتیجه نرسیدن مذاکرات آلماتی۲ مربوط به انتخابات ایران است. به دلیل آنکه ایران نمی تواند ۲ ماه مانده به انتخابات در این رابطه تصمیم بگیرد و طرف های مقابل نیز این موضوع را درک کرده و اعلام کرده اند که این مذاکرات باید در نیمه دوم سال ۲۰۱۳ حل شود. یعنی زمانی که دولت جدید در ایران به قدرت رسید است.

از سوی دیگر این مساله به مرحله حساسی رسیده و تحریم ها فشرده می شود و موضوع طرح جدید کنگره امریکا مطرح شده است که سبب شده تا مساله هسته ای ایران مورد توجه قدرت های جهانی روسیه، چین و کشورهای غربی قرار بگیرد. طبیعتا آنها و ایران به این نتیجه رسیده اند که این مشکل باید حل شود.این سه موضوع مهم این بار در اجلاس جی ۸ مطرح شده که شاید در اجلاس های گذشته بیشتر مسائل اقتصادی و رکود آن در اروپا مطرح بود.

تحریریه دیپلماسی ایرانی/14