«اون» ابهت می خواهد

دیپلماسی ایرانی: با جلوگیری از ورود کارکنان منطقه اقتصادی «که سانگ» ، کره شمالی آخرین راه ارتباطی مابین دو کره را مسدود کرد تا تنش های موجود در شبه جزیره کره به اوج خود برسد. اکنون همگان در انتظار اقدام بعدی دیکتاتور جوان پیونگ یانگ هستند. اقدامی که ماحصل آن روشن شدن انگیزه اصلی کره شمالی از تهدیدات مکرر در ماه گذشته خواهد بود. آیا اقدامات کره شمالی همچون گذشته تنها یک بلوف برای گرفتن امتیازات بیشتر از جامعه جهانی خواهد بود و یا اینکه تقابل نظامی در پیش خواهد بود؟ این نوشتار بر آن است که با بررسی وقایع اخیر، پاسخی برای این سوال بیابد.

برای این منظور، ابتدا تاریخچه مختصری از تهدیدات کره شمالی بیان خواهد شد، سپس با بهره گیری از نظرات بیان شده کارشناسان در رابطه با انگیزه های کره شمالی، اهداف احتمالی مدنظر پیونگ یانگ به تحریر در خواهد آمد.

تنها اندکی پس از آزمایش موفق موشک قاره پیما و همچنین آزمایش هسته ای که به اذعان کارشناسان قدرتمندتر از آزمایش های پیشین از این دست بود، شورای امنیت سازمان ملل تحریم های جدیدی را برعلیه کره شمالی تصویب نمود و این نقطه آغاز تهدیدات بی سابقه کره شمالی بر علیه همسایه جنوبی خود و متحد نظامی قدرتمند آن، ایالات متحده آمریکا بود. رزمایش سالانه مشترک آمریکا و کره جنوبی موجبات تحریک پیونگ یانگ را فراهم آورد. در واقع همانگونه که این کشور در سال 1950 میلادی تحت پوشش انجام رزمایش نظامی به سمت جنوب حرکت کرد و اقدام به حمله همه جانبه نمود، حال از این در هراس است که رزمایش آمریکا و کره جنوبی نیز ماهیت مشابهی دارد. به همین دلیل ابتدا در روز دوازدهم مارس رهبر کره شمالی دستور آماده باش به نیروهای خود داد و اخطار کرد که «جنگ ممکن است همین اکنون آغاز شود.» یک هفته پس از این اقدام، حملات سایبری باعث از کار افتادن شبکه های اینترنتی 3 تلویزیون مهم و 3 بانک در کره جنوبی شد که این حملات به کره شمالی نسبت داده شد. تنها 20 روز پس از تصویب تحریم های جدید، کره شمالی در روز 27 مارس خطوط برقراری تماس با مجموعه اقتصادی که سانگ که نمادی از 10 سال همکاری مشترک دو کره در تولید محصولات صنعتی و بازمانده از سیاست «نور خورشید» نوموهیانگ رئیس جمهور سابق کره جنوبی است را قطع نمود.

ایالات متحده آمریکا برای نشان دادن تعهد خود به حمایت از کره جنوبی و همچنین مانور قدرت خود، هواپیماهای B-2 و B-52 را که دارای قابلیت حمل بمب اتمی هستند را برفراز آسمان کره جنوبی به پرواز درآورد. در واکنش به این عمل، رهبر کره شمالی در جلسه ای اضطراری دستور آماده باش به نیروهای تحت امرش برای حمله به کره جنوبی، گوام، هاوایی و خاک آمریکا را صادر کرد. در روز 30 مارس کره شمالی اعلام کرد که قرارداد صلح میان دوکره ملغی شده است و دو کشور در شرایط جنگی قرار گرفته اند. همچنین پیونگ یانگ تهدید به استفاده پیش دستانه از سلاح اتمی نمود. کمیته مرکزی حزب کارگر کره شمالی نیز سلاح هسته ای را «زندگی ملت» دانست و آن را غیرقابل معامله با میلیاردها دلار خواند. در اولین روز از آوریل، هواپیماهای رادارگریز F-22 آمریکا در رزمایش مشترک نظامی به پرواز درآمدند و یک روز پس از آن، کره شمالی اعلام کرد که رآکتور هسته ای مرکز یونگ بیان را بازگشایی خواهد کرد. اقدامی که خط قرمزی برآخرین توافق برجامانده بین کره شمالی و پنج قدرت مذاکره کننده با آن بود. در روز سوم آوریل کره شمالی با بستن مرز بین دو کره مانع حضور کارگران کره جنوبی در مجموعه صنعتی «که سانگ» شد. اقدامی که رئیس جمهور جدید کره جنوبی آن را بسیار تاسف انگیز خواند. اینکه کره شمالی به سفارتخانه های دایر در این کشور تا دهم آوریل فرصت داد تا برای ماندن یا ترک این کشور با وزارت خارجه کشورهای خود هماهنگی های لازم را به عمل بیاورند و در نهایت امروز کره شمالی به اتباع خارجی ساکن کره جنوبی اعلام کرد که برای پیدا کردن پناهگاه و یا خروج از کره جنوبی اقدام به عمل بیاورند.

اکثر تحلیلگران تهدیدات کره شمالی را با نمونه های قبلی آن مقایسه می کنند. برای مثال در سال 1996 کره شمالی اعلام کرد که دیگر به بند یک پیمان آتش بس که شامل کنترل و حفظ منطقه غیرنظامی حایل بین دو کشور است، عمل نخواهد کرد. پیرو این تهدید در سه روز متوالی هر روز نظامیان مسلح کره شمالی وارد منطقه غیرنظامی حایل شدند و پس از چند ساعت این محل را ترک کردند. پس از این اقدامات که در جهت تحریک کره جنوبی ارزیابی شدند، نهایتا دستگیری جاسوسان کره شمالی که از یک زیردریایی در منطقه ای در شرق کره جنوبی پیاده شده بودند به نبردی خونین انجامید که به مرگ 24 نظامی کره شمالی و 11 نظامی کره جنوبی انجامید. کره شمالی به دنبال انتقام جویی از این شکست، دیپلمات کره شمالی را در روسیه به قتل رساند. اما تنش های بین دو کشور از این فراتر نرفت و جنگی همه جانبه در شبه جزیره کره رخ نداد.

اکنون پس از بررسی سوابق تهدیدات کره شمالی باید به این پرسش پرداخت که آیا کره شمالی اقدام به حمله علیه مواضعی در خاک کره جنوبی و یا حتی آنگونه که اعلام کرده است، در خاک آمریکا خواهد نمود؟

همانگونه که خبرگزاری آسوشیتدپرس در مطلبی به تاریخ 12 مارس بیان کرده است، کره شمالی بدون شک اقدامی از این دست خواهد داشت اما مساله زمان آن است. به گواهی تاریخچه اقدامات کره شمالی، این کشور تنها منتظر زمان مناسب برای انجام عملیات انتقام جویانه است. پس از اینکه در سال 2009 سازمان ملل متحد کره شمالی را به خاطر انجام آزمایش هسته ای مشمول تحریم کرد، پیونگ یانگ واکنش هایی مشابه تهدیدات اخیر را نشان داد. اما پس از اینکه در یک نبرد دریایی با کره جنوبی متحمل شکست شد اعلام کرد که انتقام جویی خواهد کرد. در سال 2010 کشتی جنگی «چانان» کره جنوبی در دریای زرد غرق شد و 46 نفر جان باختند. هشت ماه پس از این حادثه نیز، کره شمالی در واکنش به انجام مانور نیروهای نظامی همسایه جنوبی و به بهانه وارد شدن به محدوده مرزی کره شمالی یکی از جزایر کره جنوبی را بمباران کرد که منجر به مرگ دو غیرنظامی و دو سرباز گردید.

لذا آنچه که در حال حاضر و براساس تجارب قبلی مسلم است، اقدام مشابهی از کره شمالی را باید انتظار داشت. اما در مورد زمان و وسعت آن نمی توان پیش بینی دقیقی نمود. بسیاری بر این باورند که در مدت برگزاری رزمایش آمریکا و کره جنوبی و تا زمانی که تجهیزات نظامی آمریکا در حال استفاده در این رزمایش هستند کره شمالی اقدام به هیچگونه حمله ای نخواهد نمود. زمان حمله در موقعیتی خواهد بود که کره شمالی متحمل کمترین خسارات از جانب کره جنوبی شود. وسعت آن نیز در حد حمله قبلی به جزیره ای کوچک در آب های کره جنوبی برآورد می شود. به همین دلیل بسیاری از تحلیلگران براین باورند که باید پس از 10 مارس منتظر اقدامات آتی کره شمالی بود.

اما اهداف پیونگ یانگ از این گونه اقدامات چیست؟

برای پاسخ به این پرسش باید شرایط ژئوپلیتیک جدید منطقه را در نظر گرفت. در مدتی که کیم جانگ اون جوان بر مسند رهبری حزب کارگران کره شمالی تکیه زده است، اخبار ضد و نقیضی از اقدامات نظامیان ناراضی علیه او به گوش رسیده است و این شایعات نشان دهنده این است که هنوز اوضاع به صورت کامل در کنترل او قرار نگرفته است. زمان چندانی از برسرکار آمدن کادر رهبری جدید چین نگذشته است و هنوز برآورد کاملی از سیاست های مدنظر آنان در دسترس نیست. تنها اقدام این رهبران جدید رای مثبت به تحریم های جدید علیه کره شمالی بوده است. دولت «شینزو آبه» در ژاپن با سیاست های محافظه کارانه تلاش دارد که هر چه بیشتر به آمریکا نزدیک شود و اقداماتی در جهت تقویت توان نظامی این کشور در نظر دارد. در کره جنوبی خانم «پارک کئون هه» به عنوان اولین زن به مقام ریاست جمهوری رسیده است و مدت زمان زیادی از ورود او به کاخ آبی ریاست جمهوری نمی گذرد. مهم تر از همه موارد بالا، باراک اوباما وارد دوران دوم ریاست جمهوری خود شده است و اکنون بیش از پیش به تقویت سیاست بازگشت به آسیا خواهد اندیشید. با در نظر گرفتن این شرایط می توان اهداف کره شمالی را اینگونه بر شمرد.

 1) طبقه حاکم کره شمالی به دنبال این هستند که با نشان دادن ابهت خودساخته، نظر مثبت ساکنین کره شمالی را بیش از پیش به حمایت قاطع از دیکتاتور جوان جلب کنند. بررسی رفتار کیم جانگ اون نشان می دهد که او هنوز نتوانسته است تعادلی بین سیاست داخلی و خارجی خود برقرار سازد. چرا که پس از به دست گرفتن قدرت، ابتدا در تلاش بود که با انجام اقدامات نمایشی از قبیل رفتن به شهربازی، پیتزا خوردن، آزاد کردن تعدادی از سمبل های دنیا سرمایه داری، همراهی همسرش در مراسم رسمی و ... این امید را در جامعه بین الملل به وجود بیاورد که اصلاحاتی هر چند مختصر در کره شمالی به انجام خواهد رسید. اما پس از به گوش رسیدن شایعاتی مبنی بر تیراندازی در پیونگ یانگ و تلاش برخی افسران برای انجام کودتا برعلیه او، اینک رهبر جوان کره شمالی در تلاش برای قدرتنمایی خارجی برای تثبیت خود در داخل و خارج است. چه اینکه به نقل از یکی از دیپلمات های انگلیسی در کره شمالی، تمام آنچه که کیم جانگ اون می خواهد یک تماس از سوی باراک اوباما است.

2) کره شمالی در حال ارزیابی میزان جسارت رئیس جمهور جدید کره جنوبی و همچنین میزان تعهد او به وعده های انتخاباتی مبنی بر پیش بردن پروسه اعتمادسازی در شبه جزیره کره است. دستور دولت جدید مبنی بر واکنش قاطع نیروهای نظامی بدون در نظر گرفتن ملاحظات سیاسی، و همچنین، عدم موضع گیری تحریک آمیز از سوی خانم پارک کئون هه را می توان به عنوان پاسخی از سوی دولت جدید کره به اهداف مدنظر کره شمالی ارزیابی کرد.

3) ایجاد بی ثباتی اقتصادی در کره جنوبی و وادار کردن این کشور به دادن امتیازات جدید را می توان دیگر هدف کره شمالی دانست. چه اینکه در آخرین تهدید خود، اینبار کره شمالی گردشگران روزافزون کره جنوبی را هدف گرفته است. پس از تلاش های پیونگ یانگ برای تاثیر بر بازار سهام کره جنوبی از طریق تهدیدات مکرر، اینک با هشدار به گردشگران، سعی در کاهش درآمد کره جنوبی از صنعت توریسم و همچنین ناامن نشان دادن این کشور می نماید.

4) در نهایت کسب امتیازات جدید از جامعه بین المللی را می توان آخرین هدف کره شمالی دانست. این کشور با بستن مجموعه صنعتی «که سانگ» وارد قمار بزرگی شده است. چه اینکه کره شمالی از لحاظ اقتصادی به دلارهای حاصل از درآمد این مجموعه بسیار وابسته است اما اکنون با پذیرفتن این ریسک، درتلاش است که با جلب نظر جامعه بین المللی زیان های حاصل از تحریم های جدید را به وجهی دیگر جبران نماید. لغو آزمایش موشکی جدید ایالات متحده آمریکا را می توان در راستای ندادن بهانه های کافی به کره شمالی برای اقدامات ماجراجویانه و در نتیجه اعلام اراده قاطع آمریکا مبنی بر دادن امتیازات جدید به کره شمالی دانست.  

کره شمالی به عنوان مرموزترین کشور دنیا، از هیچ یک از اصول شناخته شده بین المللی پیروی نمی کند و این امر موجب غیر پیش بینی بودن این کشور شده است. همانگونه که کشورهای چین و روسیه هشدار داده اند هر گونه تحریک و برآورد اشتباه به بروز جنگی غیرقابل پیش بینی منتهی خواهد شد. به هر روی باید دید که تنش های شبه جزیره کره با یک تبادل آتش مقطعی موقتا پایان می پذیرد یا اینکه شاهد تراژدی عظیمی در آسیای شمال شرقی خواهیم بود. /16