انگلیس اروپا را رها می‌کند؟

چون و چراهای خروج بریتانیا از اتحادیه اروپا

دیپلماسی ایرانی : رویکرد کلی بریتانیا نسبت به اتحادیه اروپا از ابتدا و در حال حاضر رویکرد مثبتی نبوده و نیست. بدین معنا که از یک سو بر این امر واقف بودند که به اتحادیه اروپا هم از نظر استراتژیکی و همچنین از نظر اقتصادی نیاز دارند، اما از سوی دیگر اتحادیه اروپا عمدتا تحت کنترل و سیطره آلمان  و فرانسه است و تا به امروز  به بریتانیا اجازه داشتن نقش رهبری آنطور که علاقه دارد، داده نشده است. به همین  دلیل است که بریتانیا نه وارد منطقه یورو شد و نه  پیمان شینگن را پذیرفت که مرزهایش به سوی کشورهای دیگر اتحادیه باز شود.

 بحث جدی که امروزه وجود دارد ماندن و رفتن بریتانیا از اتحادیه اروپا و پرسش درباره هزینه و فایده این اقدام احتمالی است. دولت ائتلافی فعلی بریتانیا با دو جریان مواجه است: یک جریان چپ که  شامل حزب کارگر و سوسیالیست ها به رهبری اد میلیبند است. این جریان بر این باورند که باید پیوندها را با اروپا قوی تر کرد و هرگز نباید از آنها جدا شد. حزب کارگر حضور فعال بریتانیا در اتحادیه اروپا را راهکاری استراتژیک برای حفظ اقتدار اقتصادی و سیاسی منطقه ای و جهانی آن کشور می داند.

از سوی دیگر، جریان تندرو راستگرا عمدتا شامل تندروان جناح راست حزب مخافظه کار و احزابی چون حزب مستقل بریتانیا (یوکیپ) و حزب ملی بریتانیا (بی.ان.پی) که بر این عقیده اند که حضور  بریتانیا در اتحادیه اروپا هیچ نفعی نداشته و برعکس خلاف منافع ملی آن کشور است.

موضع دولت بریتانیا در این مساله این است که:

الف: همانطور که امروز نیز کامرون در سخنرانی خود اشاره کرد، موضع بریتانیا این است که خواهان ادامه قدرتمند بریتانیا در اتحادیه هستند، یعنی قدرت بریتانیا افزایش یابد به همراه ایجاد تغییرات ساختاری و بنیادین در اتحادیه  اروپا. در واقع به قول منتقدان اروپایی سیاست های لندن، کامرون می خواهد به قیمت باج خواهی و ایجاد تغییرات ساختاری در اتحادیه اروپا به سود کشور خود، در این اتحادیه باقی بماند.

ب: اعتراض اصلی بریتانیا این است که اتحادیه اروپا  به دلیل  تبدیل شدن به یک غول بوروکراتیک و کم فایده به جای  اینکه کمکی به ایجاد وحدت و اقتدار منطقه ای اروپا کند، خود تبدیل به بخش مهمی از مشکل شده است.

بنابراین  دیوید کامرون از یک سو علاقه ندارد تا از اتحادیه اروپا جدا شود و به این نتیجه رسیده است که وجود بریتانیا بهتر از نبودنش در این اتحادیه است و اما از سوی دیگر از برخی مسائل در اتحادیه ناراضی است و تحت فشار منتقدان حضور بریتانیا در اتحادیه اروپا قرار دارد. او بر همین اساس مساله رفراندوم را مطرح کرده که هم موضوع را به تعویق بیاندازد و هم تظاهر کند که در بازنگری در سیاست اروپایی لندن فعال است.

اقدامات و اظهارات اخیر کامرون بلافاصله با واکنش شدید رهبران اتحادیه اروپا به ویژه آلمان و فرانسه مواجه شده است. بحث  اصلی این است که کامرون با پیش کشیدن مساله رفراندوم پس از انتخابات سراسری بعدی بریتانیا  یعنی پس از ماه مه 2015 را مطرح کرده است تا در این فاصله  چهار ساله با اتحادیه اروپا برای تغییرات و گرفتن امتیازاتی چانه زنی کند و شرایط  را به گونه ای برای رفراندوم فراهم  کند که  رای منفی به آن داده شود و این کشور در اتحادیه اروپا باقی بماند. در نتیجه قصد دارد تا در این چهارسال بسترسازی کند.

به باور من اگر همین امروز رای گیری شود اکثریت افکارعمومی خواهان ماندن این کشور در اتحادیه اروپا نیستند و حدود نیمی از مردم در این مورد تردید جدی دارند. این مساله آن روندی نیست که دولت ائتلافی خواهان آن باشد. حزب لیبرال دموکرات که به شدت خواهان ماندن بریتانیا در اتحادیه اروپاست و اگر حتی در رفراندوم هم رای مثبت داده شود و بریتانیا جدا شود، این حزب ممانعت جدی از آن به عمل خواهد آورد و ائتلاف خود را می شکند.

بنابراین اینکه کامرون مطرح کرده تا رفراندوم پس از انتخابات انجام شود، هم زمان خریداری شده و همچنین از سوی دیگر منتقدین و مخالفین داخلی را نیز متقاعد می کند که به حرف آنها نیز گوش داده و دموکراتیک عمل کرده است.

پس از سخنان روز چهارشنبه دیوید کامرون سران آلمان و فرانسه هشدار دادند که اظهاراتی ولو تبلیغاتی و برای آینده ای نسبتا دور برای برگزاری همه پرسی در بریتانیا برای ماندن یا نماندن در اتحادیه اروپا، اقدامی خطرناک است که می تواند منجر به آغاز دوران گسست جدی در اتحاد اروپاییان تلقی شود.

تبعات خروج از اتحادیه اروپا

بریتانیا در شرایط اقتصادی و استراتژیکی نیست که بتواند از اتحادیه اروپا خارج شود. البته این امر مطلقا غیرممکن نیست، اما در حال حاضر بسیار بعید به نظر می رسد. در هر حال به فرض آنکه چنین اتفاقی بیفتد طبیعتا بریتانیا کشوری می شود که در اروپا منزوی خواهد شد و مجبور است مناسبات خود را با امریکا و کانادا و کشورهای دیگری همچون استرالیا و خاور دور گسترش دهد و به آنها متکی شود و اهمیت جهانی و منطقه ای خود را کاهش خواهد داد. اروپا چه خوب و چه بد در حال حاضر بزرگترین منبع درآمد و بازار اشتغال برای بریتانیا است. در حقیقت با این اقدام احتمالی، بریتانیا سود نقد را از دست خواهد داد و باید به انتظار اما و اگرهای تبعات اقدامش در دراز مدت بماند که لزوما مثبت و خوشایند هم نخواهد بود.

در نتیجه باید برای مناسبات و بازارهای جدیدی که معلوم نیست در کوتاه مدت و یا میان مدت جواب دهد، برنامه ریزی کند. به باور من شعار برگزاری رفراندوم برای خروج از اتحادیه اروپا بیشتر برای پاسخگویی به افکار عمومی و به خصوص جناح راست حزب محافظه کار است تا مسائل و مصالح جدی اقتصادی و استراتژیک. در این شرایط حتی به فرض بعید اگر چنین اتفاقی بیفتد مانند دهه 1960 و تجریه نقریبا مشابه مناقشه فرانسه و بریتانیا، لندن بار دیگر مجبور خواهد شد که بار دیگر به این اتحادیه بازگردد.

محورهای سخنرانی دیوید کامرون

سخنرانی دیوید کامرون که روز چهارشنبه در مقر نمایندگی اتحادیه اروپا در لندن ایراد شد، چند محور داشت:

کامرون ابتدا از بحث سابقه اتحادیه اروپا شروع کرد که این اتحادیه پس از جنگ به تدریج شکل گرفت که ابتدا به شکل بازار مشترک اروپا بود و سپس تبدیل به اتحادیه اروپا برای ایجاد صلح و ثبات منطقه ای شد. صحبت کامرون این بود که امروزه این صلح و ثبات برقرار شده و دیگر مشکل امنیت اروپا به آن شکل در خطر نیست اما مساله امروز موضوع شکوفایی اروپا برای رقابت با قدرت های جدید اقتصادی در خارج از مرزهای شرق و جنوب اروپا یعنی کشورهای افریقایی و آسیایی و خاوردور است. بنابراین  مساله اروپا حل معضلات این کشورها از نظر اقتصادی و اجتماعی در طولانی مدت است.  کامرون ادعا کرد که اگر اتحادیه اروپا نتواند تغییرات بنیادینی را در خود ایجاد کند و شفافیت و سازوکاری برای این روند مهیا نکند، با شکست و مشکلات جدی مواجه خواهد شد. بنابراین  باید راه خود را به گونه ای ترسیم کند تا بتواند در این عرصه  رقابت  بین المللی بیشترین سهم را از بازار جهانی ازان خود کند.

اگر قصد داشته باشیم خلاصه کنیم که هدف سخنرانی کامرون چه بوده، باید گفت نخست وزیر انگلستان به اد میلیبند در مناظره خود در پارلمان در پاسخ به سوال رهبر حزب کارگر که گفت نظر شما در رابطه با گسستن و یا ماندن در اتحادیه اروپا چیست، گفت : ما خواهان  حضور یک بریتانیای قوی در اتحادیه  اروپا به شرط اصلاح ساختار اتحادیه اروپا هستیم./14

انتشار اولیه: یکشنبه 8 بهمن 1391 / باز انتشار: پنجشنبه 12 بهمن 1391