مأموریت صالحی در مصر چیست؟

علی اکبر صالحی، وزیر امور خارجه کشورمان، روز گذشته به مصر سفر کرد و قرار است امروز با شماری از مقامات بلندپایه این کشور دیدار و گفت و گو کند. در این میان، هرچند گمانه زنی های اولیه، از تمرکز این مذاکرات بر موضوع سوریه حکایت داشتند، شواهد حاکی از وجود دستور کاری گسترده تر برای سفر صالحی است.

به گزارش «تابناک»، قرار است در جریان این سفر دو روزه، صالحی امروز با محمد کامل عمرو، وزیر خارجه و محمد مرسی، رئیس جمهوری مصر دیدار کند؛ اما افزون بر این، دیدار با شماری دیگر از شخصیت های مصری و بین المللی، از جمله شیخ الازهر و نیز اخضر ابراهیمی، نماینده ویژه سازمان ملل در امور سوریه در دستور کار صالحی است.

هرچند صالحی از زمان سقوط حسنی مبارک تاکنون، دو بار دیگر نیز به مصر سفر کرده، آنچه سفر جاری را از موارد پیشین متمایز می کند، این است که سفرهای پیشین به طور کلی در چهارچوب های چندجانبه بوده و این نخستین بار است که وی برای مذاکراتی دوجانبه به مصر می رود.

بنا بر این گزارش، سفر پیشین صالحی به مصر در شهریور ماه گذشته و به منظور شرکت در نشست گروه تماس سوریه بود که به ابتکار محمد مرسی و با شرکت وزرای خارجه مصر، ایران، ترکیه و عربستان تشکیل شد.

اما افزون بر این، نکته مهم دیگری که در سفر جاری صالحی بسیار جلوه پیدا کرده، وقوع رخدادهایی است که می تواند به نوعی بیانگر آماده سازی فضا برای برقراری روابط نزدیک تر میان ایران مصر باشد.

در این باره، نزدیک یک هفته پیش خبری در برخی رسانه های مصری منتشر شد، مبنی بر اینکه سردار قاسم سلیمانی، فرمانده نیروی قدس سپاه پاسداران جمهوری اسلامی ایران با یکی از مشاوران مرسی و از سران اخوان المسلمین دیدار و گفت و گو داشته باشد. بر پایه این گزارش ها، هدف از این دیدار، استفاده نیروهای امنیتی و نظامی مصر از تجربیات ایران بوده است.

هرچند این خبر به زودی از سوی «یاسر علی»، سخنگوی ریاست جمهوری مصر تکذیب شد، روز گذشته گزارش جدیدی منتشر شده که بر احتمال جدی بودن چنین گمانه هایی صحه می گذاشت.

در این گزارش که از سوی شبکه خبری «العربیه» انتشار یافته، ادعا شده دلیل برکناری «احمد جمال الدین»، وزیر کشور سابق مصر ـ که هفته گذشته از سوی مرسی با فرد جدیدی جایگزین شد ـ مخالفت وی با دیدار مشاور مرسی با سردار سلیمانی بوده است.

«مکتب الارشاد»، از شخصیت های برجسته اخوان المسلمین در این باره گفته: «دولت درخواست دیدار با مقامات بلندپایه ایرانی را مطرح کرد و ایران نیز سردار سلیمانی را به مصر فرستاد».

بنابراین، در صورتی که این گزارش ها درست باشد، می تواند بیانگر جدیت مرسی و سران اخوان در گسترش روابط با جمهوری اسلامی ایران باشد.

نکته مهم دیگر درباره سفر صالحی آن که این سفر تنها به مقامات دولتی مصر محدود نشده و برخی چهره های سر شناس اما غیردولتی مصر را نیز دربر می گیرد. مهم ترین این شخصیت ها، «شیخ احمد الطیب»، شیخ اعظم «الازهر» است که قرار است عصر امروز با صالحی دیدار کند.

به نوشته خبرگزاری رسمی «مِنا»، طیب و صالحی درباره آخرین تحولات در جهان اسلام و جهان عرب و نیز آنچه الازهر می تواند برای آشتی ملی در مصر انجام دهد، با یکدیگر گفت و گو خواهند کرد.

به این ترتیب، می توان یکی از اهداف سفر صالحی به مصر را تلاش برای فعال کردن دیپلماسی عمومی جمهوری اسلامی ایران در این کشور از راه ارتباط گیری با نهادهای غیررسمی، به ویژه تشکیلات مذهبی مصر ارزیابی کرد. این تلاش ها، در صورت موفقیت آمیز بودن، می تواند در زمینه سازی برای برقراری روابط رسمی با مصر کارآمد باشد.

در این باره، یادآوری این نکته نیز اهمیت دارد که به گفته سخنگوی ریاست جمهوری مصر، صالحی حامل پیام محمود احمدی نژاد، رئیس جمهوری ایران به مرسی نیز هست.

بنابراین، در مجموع و با توجه به همه این تحولات، می توان گفت هدف اصلی از سفر صالحی به مصر، فراهم کردن زمینه های لازم برای برای گسترش روابط با مصر و گنجاندن آن در قالبی رسمی است.

با این حال، تقریباً همه تحلیلگران بر این نکته اتفاق نظر دارند که تفاوت مواضع ایران و مصر درباره بحران سوریه، یکی از چالش هایی است که هم اکنون می تواند در روند عادی سازی روابط دو کشور مانع ایجاد کند؛ اما در صورتی که دو کشور بتوانند آغاز این روند عادی سازی را بر منافع مشترک دوجانبه قرار دهند، این اختلافات می تواند کم و بیش در فرایندی گسترده تر به حاشیه رانده شود.