تهدید جنگ داخلی در کمین مصر

دیپلماسی ایرانی: اجازه بدهید این قصه را که خودم یکی از شاهدان آن بودم برایتان نقل کنم، شاید این داستان بتواند به کابوس آزاردهنده ای که این روزها بر اذهان متبادر می شود، پایان دهد و ما را از این دسته بندی هایی که این روزها دامنگیر مصر شده و برخوردی هایی را به وجود آورده است، نجات دهد.

در سپتامبر 1969 راننده یک وانت کوچک بودم که شیرینی در شهرهای اردن و روستاها و قصبه ها توزیع می کرد، در آن روزها در راه شهر کرک به شهر مزار حادثه ای اتفاق افتاد که به شدت مرا ترساند، با خودروی مرسدس بنز اجاره ایم با یک خودروی دیگر شاخ به شاخ شدم که شدت تصادف به اندازه ای بود که دو خودرو له شدند.

مردم دور و بر هر دو ماشین جمع شدند و بعد از آن خودروی پلیس آمد و سپس آمبولانس، ولی بی فایده بود، شروع کردیم درباره دلایل این تصادف با یکدیگر بحث کردن، به خصوص که راه خالی بود و هیچ زحمتی برای رانندگی یا حادثه طبیعی ای که راه را ببندد، وجود نداشت. معلوم شد که رانندگان خودروی مقابل پسر عمو هستند و هر دو عاشق دختری از یک طایفه هستند و برای خواستگاری از او رقابت می کنند. با یکدیگر اختلاف پیدا کرده بودند زمانی که هر کدامشان با پیاده شدن از خودرو مخالفت می کرد و مخالف دادن جایش به دیگری بود، لج و لجبازی شان ادامه پیدا کرد تا آن که آن تصادف وحشتناک رخ داد.

این دقیقا همان چیزی است که در مصر رخ می دهد، یک لج و لجبازی ای میان پرزیدنت مرسی با مخالفانش در جریان است که هر کدام می خواهد موقعیت خود را بر دیگری تحمیل کند و حاضر نیست به نفع طرف مقابل کوتاه بیاید، برای همین به طرفدارانش پناه می آورد و کار را به تظاهرات خیابانی می کشاند. مخالفان ده ها و شاید هم صدها هزار نفر را به میدان التحریر گسیل می دارند و آنها را مقابل کاخ الاتحادیه، کاخ ریاست جمهوری می فرستد، پرزیدنت مرسی نیز یاراتش را در میدان جامعه قاهره گرد هم می آورد و احیانا آنها را در مقابل کاخ جمع می کند. همین صحنه در بیشتر شهرهای دیگر مصر نیز تکرار می شود.

...

پرزیدنت مرسی مخالفت کرده است تا با مطالبات مخالفان در پس گرفتن دستور قانونی اش یا لغو همه پرسی قانون اساسی موافقت کند تا بدین ترتیب از هیبت خود و دولتش با این پافشاری که ثبات مصر را حفظ کند و از رخنه بازماندگان مبارک خودداری کند، محافظت کند، یعنی مثل همان چیزی که در سخنرانی دو روز پیشش گفت. در مقابل جبهه آزادیبخش ملی در حفظ مواضعش پایبند است و هر گونه دعوت به گفت وگو را که رئیس جمهور در همین سخنرانی پیشنهاد داده بود، رد می کند و همچنان خیابان ها را به کنترل خود در آورده است و طرفدارانش را به تظاهرات جدی دعوت می کند.

همه تظاهرات و اعتراض ها در منطقه عربی مسالمت آمیز آغاز می شوند و خونین پایان می یابند، به غیر از استثنائات بسیار کم و نایاب، مثلا ما دیدیم که در لیبی و سوریه چه گذشت که اختلاف های کوچک برخوردهای نامتقارن بزرگ پدید آوردند.

جبهه آزادیبخش ملی مخالف دولت که دکتر محمد البرادعی، رهبری آن را بر عهده دارد خواستار کشوری مدنی است در حالی که جریان سلفی اخوانی کشور را دینی اسلامی می خواهد، در این میان انتخاب سومی نیز وجود دارد و آن این که کشور نظامی شود که احتمالا در صورتی که لجبازی ها بیشتر از این ادامه پیدا کند و افق های گفت وگو کاملا بسته شوند، تمایل به این گزینه بیش از همه مطرح شود.

کسانی که در خیابان ها و میدان ها، از هر دو طرف، دست به تظاهرات می زنند و از سلاح "میلیونی" استفاده می کنند این حقیقت راسخ را فراموش می کنند که به تعویق انداختن خشم و جلوگیری از سر دادن شعارها، شیطنتی به نفع طرف آخر به وجود می آورد، یک حرکت بسیار ساده که کنترل چنین مجموعه هایی را موجب می شود، و خودداری از رفتارهای مسالمت آمنیز سبب می شود تا اتفاقاتی سخت و چه بسا غیر قابل بازگشت به وجود آید.

جنگ های داخلی در طول تاریخ عریض و طویل ما نشان داده است که از برخوردهای خیابانی این چنینی آغاز شده است، شبیه آن چیزی که در جنگ داخلی لبنان دیدیم و اکنون به سوریه رسیده است، همه اینها از یک حادثه کوچک شروع شد که جرقه یک آتش بزرگ را فراهم کردند، چیزهای کوچکی بودند که دهه ها مخفی نگه داشته بودند که ناگهان سر باز زده و باعث کشتار ده ها یا صدها هزار نفر شدند و کشور را به نابودی کشاندند و باعث فرار میلیون ها نفر شدند.

مصر، با محافظه کاری هر چه تمام تر می گوییم که در انتظار چنین جرقه ای است، یک حادثه کوچک می تواند کشور را به جنگ داخلی بکشاند و باعث شود که خشونت ها از حد و مرز خارج شوند و کینه ها بزرگ و بزرگ تر شوند، فرزندان انقلاب یکی هستند، خواسته هایشان نیز یکی است، آنها بر دشمنانی که همه از آن متنفر هستند، غلبه کردند، نفرتشان از نظام فاسد باعث وحدت آنها شد و شهدایی را در راه سرنگونی این نظام فدا کردند، آنها در پیروزی بزرگ دوش به دوش هم به رقص و پایکوبی برخواستند و شاهد سرنگونی دولت طغیانگر بودند.

اکنون بسیار سخت است که ببینیم بسیاری از کسانی که مثل ما مصر را دوست دارند و همواره با زبان عقل و منطق صحبت کرده اند و ضمیرها را با این زبان مخاطب قرار داده اند و همیشه بر مصالح مصر و ملت آن تاکید داشته اند، اکنون ضمیرشان خوابیده است و زبان عقل را فراموش کرده اند و با زبان طغیان و نفرت و تقسیم بندی و تحریک صحبت می کنند.

...

ما از مخالفان می خواهیم که با حکمت عقل و تساهل و تسامح به کاخ ریاست جمهوری بروند و در گفت وگویی که رئیس جمهوری پیشنهاد آن را داده است، شرکت کنند، قطعا دستور قانونی قابل قبول نیست و اکنون وضعیت مناسبی برای همه پرسی قانون اساسی نیست، اما باید نظرها رو در روی هم مطرح شوند و شاید این دیدار بتواند بن بست فعلی را بشکند و عواطف را به یکدیگر ربط دهد و افق تازه ای را در راستای جلوگیری از یک فاجعه بزرگ که از انفجار وضعیت فعلی حاصل می شود، به وجود آورد.

ما با دستور قانونی نیستیم و خواستار تعلیق آن نیز شدیم و همچنان نیز تعلیق آن را می خواهیم، ولی آن چه می خواهیم این است که همه به نفع مصر و ملت آن کوتاه بیایند، و بدانند که پیامشان به گوش رئیس جمهور و حزبش رسید، اکنون وقت آن است که کمک کنیم که او از این درخت رسانه ای بلندی که بالا رفته است، پایین بیاید. در مقابل رئیس جمهور نیز باید درک کند که اشتباه کرده است و این اشتباه را درک کند، به هیچ وجه عاقلانه نیست که او تنها کسی باشد که ضربه خورده این حادثه باشد در حالی که بیشتر مشاوران و معاونانش استعفا داده اند و تلاش می کنند که او را از مرکبش به پایین بیندازند، حتی الازهر نیز خواستار انصراف رئیس جمهور از این دستورش شده است.

ما شاهد توطئه ای علیه مصر از سوی بازماندگان نظام سابق و طرفدارانش در داخل و خارج مصر هستیم، طبیعی است که آنها از این وضعیت سوء استفاده کنند، هر کس که این حقیقت را باور نکند خطای فاحشی مرتکب شده است، آدم باهوش آن کسی است که از معرکه قبل از این که مجالی برای موفقیت چنین توطئه هایی و حامیان آنها به وجود بیاید، بگریزد.

می ترسم که وضعیت دکتر مرسی و مخالفانش در نهایت به وضعیت حال آن دو راننده اردنی که بر سر یک دختر دعوا داشتند، ختم شود و لجبازی شان کار را به یک درگیری خونین بکشاند، آن گاه فقط جان عده ای گرفته می شود بدون این که دستاوردی به دست آورده باشند.

نویسنده: عبدالباری عطوان / منبع: القدس العربی

تحریریه دیپلماسی ایرانی