اوباما باید در مورد ایران چه بگوید؟

دیپلماسی ایرانی: گزارش روز یکشنبه روزنامه نیویورک تایمز به موضوعی پرداخت که تصور می شود در مناظره دوشنبه شب بین باراک اوباما و میت رامنی مورد توجه قرار گیرد. در این گزارش آمده بود، ایران و آمریکا به طور مقدماتی بر سر مذاکرات مستقیم دوجانبه در خصوص برنامه های هسته ای جمهوری اسلامی توافق کرده اند. مذاکراتی که می تواند پس از انتخابات ریاست جمهوری آمریکا انجام شود البته در صورتی که باراک اوباما برای بار دوم نیز در این انتخابات پیروز شود.

اگر این گزارش صحت داشته باشد، خبر خوبی است. ایران مدت هاست که با مذاکره مستقیم با آمریکا مخالفت می کند و بسیاری بر این باورند چارچوب گفت و گوی ایران و آمریکا می تواند بسیار سازنده تر از مذاکرات جاری باشد که در قالب گفت و گو های هسته ای بین ایران و گروه 1+5 (آمریکا، انگلیس، فرانسه، چین، روسیه و آلمان) دنبال می شود. یکی از دلایلی که تهران را از جدا شدن از چارچوب گروه 1+5 باز می دارد این است که چین و روسیه، دو عضو تاثیر گذار شورای امنیت و عضو این گروه در موضع حامی ایران قرار دارند. احتمالا اکنون که تحریم ها پیامد های خود را یکی پس از دیگری روی اقتصاد ایران بر جای می گذارند، ایران به این نتیجه رسیده که نمی تواند به توافقی دیداری امید داشته باشد و باید وارد بازی شطرنج شود. اما به هر ترتیب می توان موضعی که در گزارش نیویورک تایمز برای ایران تصویر شده را به فال نیک گرفت.

پس اگر ما در جهانی عقلانی زندگی می کنیم، گزارش این روزنامه آمریکایی می تواند نشان دهنده مشی سیاست خارجی اوباما در صورت پیروزی در دور دوم انتخابات باشد. در عین حال این تردید نیز وجود دارد که نیویورک تایمز در آستانه مناظره اوباما با رامنی، رقیب جمهوریخواه اش و همچنین در فاصله کمتر از دو هفته تا انتخابات، موضوع مذاکره مستقیم را مطرح کرده باشد تا اوباما از آن به عنوان یک کارت برنده استفاده کند.

اما باید گفت که ما در جهانی مستدل و منطقی زندگی نمی کنیم. ما در دنیایی به سر می بریم که مذاکره با تسلیم شدن هم معنی است. به همین دلیل می توان برخی تردید ها در مورد انتشار این گزارش را توجیه کرد. گزارشی که از سوی گروهی منتشر شده که مخالف مذاکره با ایران هستند یا دست کم به پیروزی رامنی امیدوارند.

احتمالا برخی دیالوگ هایی که در مناظره دوشنبه شب بین اوباما و رامنی رد و بدل می شود اینگونه خواهد بود:

رامنی می تواند از گزارش نیویورک تایمز به عنوان مدرکی استفاده کند که نشان می دهد اوباما  در صورت انتخاب  دوباره به عنوان رئیس جمهور آمریکا به دنبال یک دلجویی به سبک مونیخی از ایران است. نوعی توافق مبهم که می تواند برای آمریکا و اسرائیل پیامد هایی به همراه داشته باشد.

جای تعجب نیست که واکنش مقامات اسرائیلی به گزارش نیویورک تایمز نیز به رویکرد ضد اوبامایی دامن زده است. مقامات اسرائیلی نگرانی خود را اعلام کرده و تاکید کرده اند با چنین ابتکار عمل دیپلماتیکی مخالفند. اما مایکل اورن، سفیر اسرائیل در آمریکا در این خصوص اظهار داشت: دولت آمریکا در این مورد به اسرائیل اطلاع رسانی نکرده است اما تل آویو نگران است که تهران از این فرصت گفت و گو برای پیشبرد برنامه های هسته ای خود استفاده کند.

شاید به دلیل نگرانی از شکست سیاسی بود که کاخ سفید گزارش نیویورک تایمز را تکذیب کرد اما در عین حال اظهار داشت که برای نشست دوجانبه با ایران آمادگی دارد. از سوی دیگر مقامات در تهران نیز با توجه به مسائل سیاست داخلی این گزارش را تکذیب کردند.

با این وجود نمی توان به طور دقیق گفت که گزارش نیویورک تایمز چیزی علیه اوباما به شمار می رود . حقیقت این است که شمار قابل توجهی از آمریکایی ها نمی خواهند شاهد مشارکت کشورشان در جنگ دیگری باشند و در صورتی که بتوان آنها را متقاعد کرد مذاکره دوجانبه بهترین راه برای دور کردن خطر جنگ و ایران هسته ای است، از آن حمایت خواهند کرد. البته در ایالات های مانند فلوریدا می تواند انتظار داشت که شمار رای دهندگان به اوباما رو به کاهش باشد.

اوباما باید در مناظره دوشنبه شب باید به  گونه ای از موضوع مذاکره مستقیم با ایران حمایت کند که رامنی را در شرایط دشواری قرار دهد. البته گاهی در روزنامه ها گزارش هایی منتشر می شود که خلاف واقع است و در قامت رئیس جمهور باید آن را تکذیب کرد یا دست کم گفت صحت گزارش تایید شده نیست. اما در مورد مذاکره مستقیم با ایران، این چیزی بوده که آمریکا همواره آن را اعلام کرده است. رویکردی که در شرایط کنونی با توجه به جدید بودن خطر اقدام نظامی علیه تاسیسات هسته ای ایران می تواند کارساز باشد و از پیامد های وسیع جنگ جلوگیری کند. هرچند رئیس جمهور باید در صورت شکست دیگر گزینه ها ، به اقدام نظامی برای حفظ منافع کشور متعهد باشد ، اما این گزینه ها شامل مذاکره مستقیم با ایران نیز می شود که هنوز در بوته آزمون قرار نگرفته است. گفت و گوی رو در رو علاوه بر کاهش ریسک جنگ می تواند به حل مساله هسته ای ایران نیز کمک کند. اوباما باید نشان دهد که به دنبال مذاکره است و در صورتی که رامنی از آن حمایت نمی کند به این معنی است که می خواهد آمریکایی ها را به سوی جنگی دیگر سوق دهد.

پس اوباما باید امشب (دوشنبه شب) بگوید که پیش از تفکر به اقدام نظامی به دنبال تعامل مستقیم با ایران است.

به این ترتیب رامنی در شرایط سختی قرار می گیرد، چرا که اگر بگوید با ایران مذاکره نمی کند، در واقع به اقدام نظامی چراغ سبز نشان داده و اگر با آن موافقت کند، از سبک و سیاقی که مدت ها آن را دنبال کرده، دست کشیده است. وی در ماه های اخیر همواره منتقد اوباما بوده و وی را به ملایمت در قبال ایران متهم کرده است. رامنی می گوید اوباما نتوانسته در مقابل  برنامه های هسته ای ایران ایستادگی کند.

منبع: آتلانتیک/ تحریریه دیپلماسی ایرانی / 10