وقتی شاه کلید در دست ایران است

دیپلماسی ایرانی: نشست قاهره برگزار شد و ایران این بار به عنوان یکی از کشورهای عضو کمیته چهارجانبه ،پیشنهاهای بسیاری را برای حل مساله سوریه مطرح کرد. کشوری همانند ترکیه که از ابتدای مشکل سوریه به دنبال حل این بحران به دست نیروهای خارج از منطقه بود اکنون به این نتیجه رسیده است که باید آن را در داخل سوریه و با همان نیروهای داخلی حل کرد. سازمان ملل متحد نیز که بارها اقدام به دخالت و حل مسالمت آمیز مشکلات سوریه کرده است، عدم موفقیت خود را باور دارد و شاید این نشست کلید طلایی باشد برای کشورهای منطقه و درگیر تا سوریه دوباره به حالت عادی گذشته خود بازگردد. به بهانه بررسی نتایج نشست قاهره و طرح وزیر امورخارجه ایران در این نشست، دیپلماسی ایرانی با حسین شیخ الاسلام، مشاور امور بین الملل رئیس مجلس شورای اسلامی، گفتگویی داشت که در زیر می خوانید:

ذات تشکیل کمیه 4 جانبه برای حل بحران سوریه در شرایط کنونی این کشور از چه اهمیتی برخوردار است؟

تشکیل کنفرانس قاهره با حضور این سه کشور نشانه مثبتی است، چرا که به نظر می رسد ترکیه به این نتیجه رسیده که فرستادن سلاح و افراد تروریست به سوریه بی فایده بوده است و امروز به راه حل های سیاسی هم فکر می کند. به ویژه زمانی که در نشستی کنار ایران حضور پیدا کرده اند، موضوع قابل توجه خواهدشد. به دلیل آنکه از ابتدا موضع ایران مشخص بوده و بر اساس قانون اساسی بارها متذکر شده بود که نباید در امور داخلی کشورها دخالت کرد. موضع ایران همچنین بر اساس اصول پذیرفته شده بین المللی این بوده است که نباید در امور داخلی کشورها دخالت کرد، احترام و حفظ تمامیت ارضی آنها و حل اختلاف ها از طریق راه حل های مسالمت آمیز بنا شده است و بر همین اساس علی اکبر صالحی پیشنهاداتی مطرح کرده تا از طریق گفتگوی منطقه ای و در داخل سوریه مشکل حل و فصل شود. به تعداد هر روزی که از بحران سوریه می گذرد تعداد بیشتری از افراد بیگناه در سوریه کشته می شوند و کشورهایی که با ارسال سلاح برای افراد معترض قصد حل این مساله را داشتند، به این نتیجه رسیده اند که این راه، راه درستی نیست و به راه حل های سیاسی و مذاکره رو آورده اند.

بنابراین چنین نشستی که با حضور ایران برگزار شده نشانه مثبتی در جهت حل مساله سوریه است و این کشورها سعی دارند تا با رسیدن به راه حلی منطقه ای مشکل را از میان بردارند. این مساله که در گذشته مطرح شده بود تا نیروهای ناتو و خارج از منطقه دخالت کنند، مطرح نمی شود و کشور ترکیه هم به این نتیجه رسیده است که باید از نیروهای منطقه برای حل بحران کمک گرفت.   

در نتیجه طرح صالحی وزیر امورخارجه ایران نیز در زمان خوبی مطرح شده و به ویژه آنکه در کشور مصر و با همکاری آنها طرح شده است. چرا که مصر قصد دارد تا جایگاه منطقه ای خودش را دوباره بدست آورد و ایران هم از این کشور حمایت می کند و قبول کرده تا این نشست در قاهره برگزار شود. اما این طرح باید با اصول سیاست و قانون اساسی ایران کارشناسی شده و سپس اجرا شود.

عربستان در این نشست حضور نداشته است، این مساله چه تاثیری بر فرایند نشست گذاشته است؟

عربستان از ابتدا مواضع و رویکرد سازنده ای برای سوریه نداشته است و از اولین کشورهایی بود که دخالت خارجی را در مساله سوریه پیشنهاد کرد و به دنبال نظامی شدن آن بود. حتی عربستان به فرستادن تروریست و سلاح و پول به کشور سوریه مبادرت کرده است. عربستان با این رویه سبب شد تا وجه خود را در میان مردم سوریه از دست بدهد. حال اگر قصد دارد تا نقش جدیدی برای خودش تعریف و ایفا کند مورد استقبال قرار می گیرد، چراکه مردم سوریه به اندازه کافی هزینه پرداخت کرده اند و اگر احساسات انسانی و اسلامی آنها برگشته است ایران زمینه را برای همکاری آنها فراهم می کند.

برخی ادعا کرده اند که این مذاکرات بی نتیجه بوده است، اما در جایی دیگر اعضا بر لزوم ادامه این مذاکرات تاکید کرده و محل بعدی مذاکره را نیویورک تعیین کرده اند.این تناقض ها را چگونه معنا می کنید؟

این مذاکرات یک شروع است، در مذاکرات و نشست های بین المللی نیز روند بدین شکل نیست که تا آغاز شد به سرعت نتیجه آن را شاهد باشیم. به ویژه آنکه مساله سوریه از موضوع داخلی به سطح منطقه ای و حتی بین المللی کشیده شده است که شاهد رودرویی اعضای شورای امنیت بودیم. بنابراین اهداف فرامنطقه ای را در داخل خاک سوریه شاهد هستیم و حتی برخی بر این باورند که نظام بین الملل بر اساس نتیجه بحران سوریه طراحی خواهد شد. ایران نیز این مساله را بر اساس اصول قابل استقرار و پایه دار شروع کرده و منتظر است تا کشورهای دیگر هم به آن بپیوندند. همچنین ایران با هر کشوری به جز رژیم صهیونیستی حاضر به همکاری است تا مساله سوریه به راه حل صحیحی برسد، چرا که اسرائیل نیت خیر ندارد و قصد دارد تا حکومت پشتیبان مقاومت را به حکومتی بی طرف و یا طرفدار اسرائیل تبدیل کند.

فشار غربی ها و کشور قطر بر این نشست زیاد است، آیا عدم دعوت از آنها سبب افزایش دشمنی و سنگ انداختن بیشتر آنها نمی شود؟

از ابتدا هم قطر یکی از کشورهایی بود که قصد داشت تا نقش مهمی بر عهده بگیرد و به ویژه در اتحادیه عرب به عنوان رئیس کمیته وزرای عرب انتخاب شود که با پشتیبانی امریکا از این کشور این اتفاق افتاد، اما هیچگاه نقش سازنده ای نداشته و بیشتر مخرب بوده است. زمانی که کوفی عنان به عنوان نماینده سازمان ملل در حل بحران سوریه انتخاب شد از همان ابتدا کارشکنی کرده و دائما از تروریست ها حمایت کردند. این که به نشست قاهره دعوت نشده نیز به این دلیل است که نقش مخربی در بحران سوریه داشته است. اما به نظر می رسد که قطر همچنان به همان روش خود ادامه خواهد داد، ولی با سرعت و شتاب کمتری این راه را طی می کند.

داوود اوغولو اظهار داشته است که برای حل مساله سوریه از عواملی که بر دولت سوریه نفوذ دارند، استفاده خواهیم کرد که از مهم ترین آنها ایران است. آیا ترکیه مواضع خود را نسبت به ایران در حل مساله سوریه تغییر داده است؟

ترکیه در مورد مساله سوریه دچار اشتباهات فراوانی شده است. اشتباهات راهبردی که صورت گرفت سبب شد روابط خوبی که در گذشته با دولت سوریه بدست آورده بود، از دست بدهد. مساله پ.ک.ک که یکی از مهم ترین مشکلات ترکیه بوده است در دوره ای که با سوریه روابط خوبی پیداکرده بود سبب شد تا حتی بتواند رهبر آنها را که در سوریه بود و برای ترکیه مشکلاتی را به وجود آورده بود، بازپس بگیرد. اما متاسفانه با روند سیاسی اشتباه و برعکس سیاست به صفر رساندن مشکلات با همسایگان، باعث شد تا مناطق کردنشین در سوریه تحریک شوند.در این مناطق احزاب کرد ضدترکیه هستند که از زمان عبدالله اوجالان، رهبر و بنیانگذار حزب کردستان، در آنجا مستقر بودهف اما این روزها فعال تر شدند. همچنین با اشتباهاتی که ترکیه در مورد کردستان عراق کرد و نفت کردستان را بدون هماهنگی با دولت مرکزی خریداری کرد و پول آن را نیز در اختیار اقلیم کردستان قرار داد، سبب شد تا کردستان هم با خرید سلاح به دور شدن بیشتر از دولت مرکزی عراق تشویق شود.

چنین اشتباه راهبردی برای کشور ترکیه مشکلاتی را به وجود آورده و می تواند در آینده خطرات بیشتری را هم به دنبال داشته باشد. اولین دولتی که از استقلال اقلیم کردستان عراق ضربه خواهد دید، دولت عراق و پس از آن به طور حتم دولت ترکیه است. از سوی دیگر پناه دادن طارق الهاشمی، معاون سابق نوری المالکی، در ترکیه که حتی دولت عراق حکم اعدام وی را نیز صادر کرده است، از اشتباهات دیگر ترکیه است. در کنار این مسائل ترکیه با استقرار رادار ناتو در کشورش سبب خواهد شد تا قدرت پاسخگویی ایران را نسبت به تهدیدات اسرائیل تضعیف کند و همین عمل سبب ایجاد خدشه ای در روابط با ایران هم شد.

درباره مسائل کشور سوریه نیز که بارها اعلام کردند دولت بشاراسد در حال سقوط است که این اظهارات سبب شد تا از محبوبیت حزب عدالت و توسعه که بیشتر نماینده مردم بوده و از این جهت همیشه مورد حمایت ایران بوده است،کم شود. همچنین متاسفانه رئوس این حزب نیز در کشور ترکیه تحلیل پیدا کردند که همین امر برای ترکیه ارمغان خوبی نخواهد داشت. ایران آماده است تا بازهم روابط همانند گذشته شود و روسای حزب عدالت و توسعه از اشتباهاتی که کردند پشیمان شوند.

همانطور که می دانید شاهد هستیم که داوود اوغولو در مصاحبه ای پس از نشست قاهره گفته است که ما حاضر هستیم تا مشکل سوریه را به شکل منطقه ای حل کنیم. این امر بدین معناست که دخالت سازمان ملل و نیروهای ناتو را نفی می کنند، چراکه از ابتدا هم این دخالت ها موثر نبود. ناتو هم برای چنین دخالتی آمادگی ندارد، به دلیل توانایی ضدهوایی مستقر در سوریه که آماده مقابله با تجاوز است.  

تحریریه دیپلماسی ایرانی/14 

انتشار اولیه : جمعه 31 شهریور 1391 / بازانتشار: دوشنبه 3 مهر 1391