پای غرب در گرداب سوریه

دیپلماسی ایرانی: نقش سوریه در سیاست خارجی امریکا پررنگ تر شده است، بدین جهت آنچه که امریکا علاقه دارد تا در سوریه اتفاق بیفتد، به زودی رخ نخواهد داد و مقاومتی که دولت سوریه در مقابل مخالفان انجام داده برنامه های امریکا را برهم زده است. بر همین اساس هیلاری کلینتون علاقه مند است تا با همسایگان سوریه در تماس باشد و از سفر خود به ترکیه اهدافی را دنبال می کند از جمله:

1.    کمک رسانی به مخالفان بشار اسد

2.    کنترل بیشتر و کاراتر بر دروازه های ورودی سوریه که سلاحی از سوی متحدان سوری به آنها داده نشود

3.    کمک های چین و روسیه به سوریه را کنترل کنند

در چنین شرایطی معادله سوریه پیچیدگی خاصی پیدا کرده، چراکه از یک سو کشورهای منطقه از جمله کشورهای حاشیه خلیج فارس و ترکیه به مخالفان دولت بشار اسد کمک می کنند؛ که این کمک ها هم از نظر سیاسی با دادن پایگاه و تریبون به آنها و هم از نظر تسلیحاتی است که در اختیار معارضین قرار می دهند. بنابراین در معادله سوریه این کشورها نقش مهمی ایفا می کنند. به نظر می رسد یک بخش از مذاکرات کلینتون با مقامات ترکیه معطوف به این مسائل خواهد بود که:

1.    نزدیک کردن مواضع مخالفان به یکدیگر برای جلوگیری از تفرقه میان آنها و انسجام بیشتر برای آنچه که در پیش است

2.    رساندن کمک ها به معارضان: همانطور که می دانید اخیرا وزیر امور خارجه انگلستان اعلام کرده که کشورش کمک های مالی در حدود 5 میلیون پوند به مخالفان سوری خواهد کرد، البته این کمک نه برای خرید تسلیحات بلکه برای برطرف کردن نیازهای مادی آنهاست. شاید بتوان گفت تا کنون خارج از شورای امنیت این اقدامات بسیار مهمی است که علیه سوریه از سوی کشورهای اتحادیه اروپا، کشورهای عربی و سازمان ملل انجام شده است.

3.    عدم موقفیت طرح کوفی عنان و جایگزینی آن با اخضر ابراهیمی

در نهایت به نظر می رسد بحران سوریه از یک بحران منطقه ای به بحران جهانی تبدیل شده و هیلاری کلینتون برای رایزنی به کشورهای مختلفی سفر می کند که نشان دهنده حساسیت بسیار بالای ایالات متحده امریکا درباره سوریه است.

نقش ترکیه در بحران سوریه

به نظر می رسد هنوز سخن گفتن درباره حمله نظامی به سوریه زود است و هر حمله نظامی خارج از مرزهای این کشور شاید در داخل، ملت و دولت سوریه را منسجم تر کند. آنچه که امروز در حال شکل گیری است بیشتر حمله از دورن و یا از سوی مخالفان است. حلب شهر بزرگی در کشور سوریه بوده که نبض اقتصادی آن محسوب می شود ولی همچنان مخالفین مسلح در این شهر در حال مقاومت در برابر نیروهای ارتش سوریه هستند که همین امر سبب ادامه پیدا کردن کشتارها شده است. 

به نظر می رسد ارزیابی دو طرف از توان یکدیگر درست نبوده است، چراکه دولت از یک سو بر این باور بوده که مخالفان را به راحتی سرکوب خواهد کرد و معارضین هم با این تفکر پیش رفتند که ارتش را از آنجا بیرون برده و مقاومت را در هم خواهند شکست. در حالی که همچنان شاهد هستیم که بحران ادامه دارد و راه حل منطقی که مورد قبول همه باشد هنوز به دست نیامده است.

در روزهای گذشته در ایران نیز اجلاس مشورتی برای سوریه برگزار شد که به وضوح نمی توان گفت با موفقیت همراه بوده یا خیر ولی آنچه مشخص است این است که مساله سوریه روزبروز پیچیده تر می شود. چراکه ادامه حکومت فعلی و یا روی کار آمدن مخالفان مشکلاتی را برای مردم بوجود خواهد آورد. ادامه بحران کنونی با کشته شدن افراد زیاد و از بین رفتن زیربناهای اقتصادی سوریه صورت می گیرد. همچنین اگر قدرت در سوریه تغییر کند، موازنه قدرت در منطقه بهم می ریزد و کشورهای همسایه به ویژه ترکیه متضرر خواهند شد. به عنوان مثال تا به امروز گزارش شده است که هزاران آواره جنگی به ترکیه پناه بردند که با ویرانی شهر حلب این تعداد افزایش پیدا خواهد کرد.

اما اگر بشار اسد درایت سیاسی بالایی داشت از همان ابتدای بحران به مخالفان امتیازاتی می داد و حداکثر این بود که از قدرت کناره گیری می کرد، اما کشتارها تا این میزان ادامه پیدا نمی کرد. در ابتدای بحران به نظر می رسید که در داخل نیروهای سوری به مصالحه ای برسند، اما این بحران امروز به مرحله ای رسیده است که دیگر نه بشار اسد کوتاه خواهد آمد و معارضین هم قصد دارند تا نابودی کامل حکومت بشار اسد پیش روند. ادامه این شرایط مشکلاتی را از نظر اقتصادی و سیاسی برای کشوردوست ایران، سوریه پیش خواهد آورد. به معنای دیگر سال ها طول خواهد کشید تا بار دیگر حلب هم به شهری همانند گذشته تبدیل شود.

بنابراین بحران سوریه به گونه ای شده است که در داخل به هیچ نتیجه ای نرسیده و در فضای بین الملل نیز طرح ها پیش نرفته است، به دلیل آنکه برای تصویب قطعنامه روسیه و چین مخالفت خود را اعلام کردند که پس از فروپاشی شوروی سابق چنین اعمال نظری با این قاطعیت بسیار نادر بوده است.

تبعات بحران سوریه

1- شکست علوی ها موجب تضعیف جهان شیعه در عراق می شود

2- پیروزی مخالفین کردها را تقویت خواهد کرد که به کردی شدن بحران کمک خواهد کرد.

3- شکست حکومت بشار اسد احتمال روی کار آمدن سلفی ها و قدرت گیری القاعده در سوریه را تقویت می کند

4- جنگجویانی که از شمال قفقاز رفته اند، به گسترش بحران کمک می کنند

5- ناآرامی ها به شبه جزیره سینا کشیده شده است.

تمامی این مسائل نشان دهنده بحران کنونی در سوریه آشوبی است که به ظاهر شاید جزئی باشد اما ممکن است به مسائل کلانی تبدیل شود./14