ترسی که اردن از سوریه دارد

خبرآنلاین: ترسی که اردن از سوریه دارداردن تلاش بسیاری می کند که پناهجویان سوریه را به کشورهایشان باز گرداند.اردن یکی از کشورهایی است که انتظار وزیدن بهار عربی را می کشد. کشوری سلطنتی با مطالبات بالای اجتماعی و سیاسی که تا کنون اصلاحات وعده داده شده پادشاه در آن راه به جایی نبرده است. پس از گذشت یک سال و نیم از انقلاب های عربی، اردن خود را در برابر یک بحران بزرگ اقتصادی و سیاسی متاثر از انقلاب های عربی می بیند. در این میان تحولات جاری در سوریه تاثیر ویژه ای بر تحولات اردن گذاشته است.
تا کنون تلاش های ملک عبدالله دوم، پادشاه اردن، راه به جایی نبرده اگر چه توانسته است که موافقت بسیاری از بازیگران سیاسی اردن را برای اصلاحات سیاسی پیشنهادی اش کسب کند اما مخالفت های عمومی با وعده های اش نیز بسیار است. در این میان اختلاف ها بر سر قانون انتخابات همچنان ادامه دارد، در حالی که ملک عبدالله، پادشاه اردن بر برگزاری انتخابات تا پایان سال 2012 اصرار دارد، وزیر اطلاع رسانی اردن از توزیع برگه های انتخباتی برای ثبت نام از رای دهندگان خبر داده است. اما این فقط تعارفاتی است که میان دولت اردن با راس نظام یعنی پادشاه رد و بدل می شود. وضعیت در میان جریان های سیاسی چیز دیگری است. جنبش های مخالف حکومت، در راس آنها اخوان المسلمین اردن اصرار دارند که بگویند پیشنهادهای حکومت مطالبات آنها را تامین نمی کند و تا زمانی که رضایت آنها جلب نشود انتخابات را تحریم خواهند کرد. اوج اختلاف ها به انتخاب تعداد نمایندگان مجلس باز می گردد که ابتدا در فهرست های قطری انتخاب می شوند و سپس میان فهرست های محلی توزیع می شوند. بر اساس این شیوه نظام انتخاباتی که در اردن رایج است، بسیاری از آرا به سبد کسانی ریخته می شود که ممکن است رای نیاورند ولی به واسطه این شیوه توزیع رای می توانند وارد پارلمان شوند. از آن طرف حق بسیاری از کسانی که رای بالاتری از افراد دیگر آورده اند، ضایع می شود.
در ابتدای ماه ژوئن سال جاری دولت اردن پیشنهاد داد که تعداد نمایندگان منتخب قطری مجلس از 17 نماینده به 27 نماینده افزایش یابد، اما این پیشنهاد نیز نتوانست رضایت جنبش های مخالف حکومت را جلب کند، در عین حال دولت پذیرفت که تعداد نمایندگان مجلس را از 140 نماینده به 150 نماینده افزایش دهد اما این نیز رضایت آنها را تامین نکرد. به اعتقاد آنها افزایش تعداد کرسی های پارلمان با شیوه توزیع آرای نمایندگان تنها باعث افزایش کنترل دولت بر انتخابات و پارلمان می شود. به ویژه که باعث خواهد شد که حکومت وزن بیشتری به مناطق کم اهمیت که نسبت به مناطق دیگر از وزن اجتماعی کمتری برخوردارند اما ساکنین فلسطینی در آنها بیشتر هستند، بدهد.
اما این همه چیز نیست، درگیری های خونین سوریه میان وفادران به نظام اسد با مخالفان این نظام تاثیر مستقیمی بر اردن می گذارد و مشکلات کوتاه مدت و طولانی مدت بسیاری را برای نظام حاکم بر اردن به وجود خواهد آورد. یکی از مهمترین این نگرانی ها این است که می ترسند سلاح های شیمیایی به دست مخالفان اسد بیفتد و آنها بخواهند از این سلاح ها استفاده کنند. آنها همچنین از هویت نظام جدیدی که احتمال دارد پس از سقوط اسد شکل بگیرد نیز نگرانند. نگرانی دیگر آنها به تغییرات دموگرافیک و تقسیم بندی های منطقه ای و طایفه ای سوریه باز می گردد که وحدت این کشور را در معرض تهدید قرار داده است. این مساله ای است که همه کشورها و دولت های همسایه سوریه را نگران کرده که اردن نیز از جمله آنها است.
تا کنون نزدیک به 150 هزار پناهجوی سوری به شمال اردن فرار کرده اند و در این کشور پناه گرفته اند، بسیاری از آنها کسانی هستند که نزدیکی و قرابتی با خانواده ها و عشایر اردنی دارند. در حال حاضر اردن تلاش بسیاری می کند که پناهجویان سوریه را به کشورهایشان باز گرداند تا از شکل گیری یک هم فکری و هم دلی میان پناهجویان سوری با ساکنین اردنی جلوگیری کند مبادا که تحت تاثیر آنها ناآرامی تازه ای علیه حکومت در کشور شکل بگیرد. در عین حال تلاش می کند تا فشارهای اقتصادی متاثر از حضور آنها را نیز فورا برطرف کند.
نگرانی های اردن از پناهجویان سوری بیش از اینهاست. اردنی ها از این مساله نیز به شدت نگرانند که با ورود پناجویان سوری به خاک اردن گروه های تروریستی وابسته به القاعده نیز از فرصت استفاده کرده و به همراه آنها وارد خاک اردن شوند.
ملک عبدالله در نشست اخیر خود با تصمیم گیران اصلی در جامعه جهانی توانست مخاطرات بحران اقتصادی ای که کشورش با آن دست به گریبان است را برای آنها توضیح دهد و آنها را قانع کند که کمک های مالی اساسی و جدی به کشورش بکنند. مثلا صندوق بین المللی پول موافقت کرد وامی به ارزش یک میلیارد دلار ظرف مدت سه سال به اردن بدهد. صندوق پول خلیج فارس که شامل عربستان، امارات متحده عربی، قطر و کویت می شود نیز پذیرفت که به اردن وامی به ارزش پنج میلیارد دلار ظرف پنج سال از طریق انجام و اجرای پروژه های زیر بنایی بدهد. بی شک هدف از ارائه این کمک ها حمایت از نظام پادشاهی اردن است که با فشارهای مختلف سیاسی داخلی و خارجی توامان دست به گریبان است.
منبع: مرکز مطالعات فلسطین/ 31 جولای 2012