آمریکا می خواهد در افغانستان بماند

دیپلماسی ایرانی: هیلاری کلینتون، وزیر امور خارجه‌ی آمریکا، در جریان دیدار غیرمنتظره‌ا‌ی از کابل گفته است که باراک اوباما طی حکمی افغانستان را به عنوان متحد مهم خارج از ناتو آمریکا اعلام کرده است. این سفر و چنین پیامی پیش از کنفرانس توکیو توجه بسیاری از تحلیلگران را به خود جلب کرد. در مورد این موضوع و همچنین مسائل مطرح در کنفرانس توکیو با محسن پاک آیین، رئیس ستاد افغانستان وزارت خارجه که در این کنفرانس حاضر بود، گفتگو کرده ایم که در زیر می خوانید:

آقای پاک آیین، خانم هیلاری کلینتون، وزیر امور خارجه‌ی آمریکا پیش از کنفرانس توکیو با سفر به افغانستان، این کشور را به عنوان متحد مهم خارج از ناتو آمریکا اعلام کرد. این عنوان تا چه اندازه اهمیت دارد؟

بله همانگونه که اشاره کردید پیش از سفر به توکیو، خانم کلینتون، کابل را هم پیمان اصلی آمریکا در خارج از پیمان آتلانتیک شمالی ناتو اعلام کرد. بر این اساس افغانستان نیز همچون مصر، استرالیا، ژاپن و اسرائیل در اولویت همکاری های دفاعی با  آمریکا قرار گرفت. پاکستان هم این وضعیت را در سال ۲۰۰۴ دریافت کرده‌ بود. البته معرفی افغانستان به عنوان هم پیمان مهم غیرعضو ناتو برای واشنگتن به عنوان بخشی از پیمان راهبردی بود که اردیبهشت ماه 1391 بین دوکشور امضا شد.
 

ورود افغانستان به عنوان پانزدهمین متحد غیرعضو ناتو آمریکا چه منافعی برای واشنگتن دارد؟

این موضوع از چند زاویه قابل بررسی است نخست اینکه که نیت اصلی آمریکا ادامه حضور در افغانستان برای یک مدت طولانی است و لذا با این اقدام، حضور خود را به بهانه تعامل راهبردی با افغانستان طولانی خواهد کرد.

 ثانیا واشنگتن با این تدبیر در عین حفظ حضور نظامی، همچون گذشته هدایت کمک های اعطائی به افغانستان را در مسیر منافع خود در دست خواهد داشت. امروز گفته می شود که بخش زیادی از سی و پنج میلیارد دلاری که طی ده سال به افغانستان تخصیص یافته، به دلیل فساد مالی و اداری در افغانستان ناپدید شده است. بخشی از این حرف درست است اما واقعیت این است که هیچ سند و مدرکی دال بر اعطای این سی و پنج میلیارد دلاربه دولت افغانستان وجود ندارد و همچنین بخش عظیمی از این مبلغ هزینه های جاری نیروهای خارجی به خصوص آمریکائی ها بوده و یا برای ساخت و تجهیز پایگاه های نظامی هزینه شده و در مسیر توسعه افغانستان استفاده نشده است. امروز نیز نمی توان با اطمینان گفت که این شانزده میلیارد دلاری که اخیرا در توکیو برای کمک به افغانستان تصویب شد برای مردم این کشور هزینه شود.

ثالثا آمریکا با اعلام همپیمانی با افغانستان قصد دارد برای زمان خروج نیروهای ناتو از افغانستان کمترین هزینه را داشته باشد و هزینه دوره انتقال را از کمک های اعطائی به افغانستان برداشت نماید. آمریکا با اهداف فراافغاستانی برای حفظ پایگاه نظامی خود در افغانستان و تامین منافع خود در آسیا لازم است هم پیمانی همچون افغانستان داشته باشد. در نتیجه افغان ها کمتر از این همپیمانی بهره مند بوده و در عین پرداخت تاوان آن، آمریکا را برای تحقق اهداف خود یاری می کنند.

کنفرانس بین‌المللی افغانستان در توکیو برگزار شد. اهداف این کنفرانس چه بود؟ تا چه اندازه برای دستیابی به این اهداف خوشبینی وجود دارد؟

کشورهای حاضر در کنفرانس توکیو متعهد شدند شانزده میلیارد دلار در اختیار افغانستان قرار دهند؛ البته عمل به این تعهد پیش شرط هایی دارد و دولت افغانستان باید اقداماتی از جمله آماده سازی کشور برای بازگشت آوارگان، مبارزه با فساد و برگزاری انتخابات عادلانه را انجام دهد. با اشاره به نکاتی که در پاسخ به سئوال اول گفتم به نظر من اگر کشورهای جهان به تعهد خود برای پرداخت شانزده میلیارد دلار و استفاده آن در مسیر توسعه افغانستان عمل کنند، آینده مثبتی در پیش روی افغانستان خواهد بود؛ اما اگر این کمک ها برای پرداخت حقوق نظامیان خارجی، ساخت پایگاه های نظامی و تجهیز آن ها گردد، روند منفی گذشته تکرار خواهد شد. در واقع اگر کنترل کمک ها در اختیار آمریکا باشد،امیدی به بهتر شدن اوضاع نیست. در واقع باید سازوکاری برای توزیع کمک های مالی در افغانستان با نظارت کشورهای ذیربط از جمله کشورهای منطقه ایجاد شود تا از استفاده صحیح این کمک ها در مسیر توسعه افغانستان اطمینان حاصل گردد.

ایران تا چه اندازه در این کنفرانس حضور فعال داشت؟

بله حضور ایران در این کنفرانس به دلیل همسایگی و نقش ویژه ایران در منطقه مهم بود و دوستان ما از جمله ژاپنی ها علاقمند بودند که ما در این کنفرانس حاضر باشیم. در واقع محوریت ایران در موضوع افغانستان و توجه به استقرار آرامش و امنیت در منطقه، علت حضور کشورمان در این حادثه بین المللی بود. هیات ایرانی در بخش تنظیم بیانیه کنفرانس و حضور در اجلاس اصلی جضور موثری داشت. در بخش تنظیم بیانیه ما خواستار توجه جدی جامعه بین المللی به مشکل پناهندگان و آوارگان افغانی در کشورهای همسایه شدیم و به دلیل پیگیری ایران، در بیانیه نهائی از جامعه بین المللی و بخصوص دولت افغانستان خواسته شد تا به تعهدات خود برای ایجاد فضای مناسب برای بازگشت پناهندگان عمل نمایند. در این بیانیه از میزبانی ایران و پاکستان به دلیل میزبانی از پناهندگان و آوارگان افغانی تشکر شد.

آقای صالحی به عنوان نماینده ایران در این کنفرانس چه بحث هایی را مطرح کردند؟

آقای دکتر صالحی در سخنرانی خود توجه جامعه بین‌المللی را به مانع اصلی توسعه افغانستان یعنی حضور 10 ساله نیروهای نظامی خارجی و ایجاد پایگاه های نظامی که عامل نهادینه شدن تروریسم و افزایش قاچاق مواد مخدر و بی ثباتی بیشتر در این کشور است، جلب نمود. ما گفتیم که دولت افغانستان باید با استفاده از همه نیروهای اجتماعی و آشتی ملی برای استقرار صلح و ثبات و توسعه اقتصادی این کشور گام بردارد. تاکنون خوشبختانه جمهوری اسلامی ایران به تعهدات خود برای بازسازی افغانستان عمل کرده و در آینده نیز به اجرای طرح‌های زیر بنایی در افغانستان ادامه داده و به تعهدات خود پایبند خواهد بود.