سفر نوروزی احمدی نژاد؛ ظرفیتها و انتظارها

دیپلماسی ایرانی: سفر محمود احمدی نژاد به تاجیکستان برای شرکت در جشن جهانی نوروز، بهانه ای است برای تقویت مناسبات فیمابین با کشورهای فارسی زبان همسایه تا در شرایط ویژه کشور و فشارهای اقتصادی ناشی از تحریم های بین المللی بتواند منفذهایی را در حوزه تجارت باز کند یا باز نگه دارد.

اولین و دومین جشن جهانی نوروز در تهران برگزار شده بود. در آن زمان اگرچه ایران همچنان در گیرودار چگونگی تعامل با غرب قرار داشت و تحریم های مختلفی را تجربه می کرد ولی هنوز به شرایط امروز یعنی بسته شدن در بانک ها و برخی اسکله های نفت به روی خود نرسیده بود و مواجهه ای این چنین با تنگناهای اقتصادی پیدا نکرده بود.

جشن نوروز امسال در تاجیکستان که ششم فروردین در دوشنبه برگزار می شود، با شرکت 15 کشور از حوزه منطقه نوروز همراه است. سفرهای اخیر علی اکبر صالحی وزیر امور خارجه به چند کشور آسیای میانه و قفقاز هم بی ارتباط با سفر نوروزی احمدی نژاد نبوده و قصد مهیا کردن شرایط و زمینه های سفر نیز از آن برمی آید. (هرچند سفر به آذربایجان را می توان در راستای تنش زدایی و رفع سوءتفاهم های اخیر ارزیابی کرد)

در همین راستا سفیران ایران در کشورهای همجوار نیز ماموریت یافته اند حتی الامکان مجراهای تجاری و اقتصادی ایران را در این منطقه گشوده نگه دارند و تا جایی که ممکن و میسر است اجازه مسدود شدن راه های اتصال به بانک ها و بنگاه های اقتصادی و پولی منطقه را ندهند.

طی هفته های گذشته، روند انسداد بانک ها به روی تاجران ایرانی و مشکل نقد شدن پول های ایران در کشورهای همجوار – بویژه امارات – شدیدتر و سریع تر شده و هر روز دشواری ها و چالش های عمیق تری پیش روی ایران قرار می گیرد. سفیران ایران هم تلاش می کنند طی دیدار با شیوخ اماراتی و صاحب منصبان و صاحبان نفوذ، از موانع موجود بکاهند یا مانع گسترش آنها شوند.

در وضعیت کنونی، اهمیت سفر نوروزی محمود احمدی نژاد نسبت به سفرها و ملاقات های نوروزی سال های گذشته واجد اهمیت بیشتری است و می تواند واجد گفتمانی کارکردی و فراتر از گفتمان فرهنگی و ناسیونالیستی باشد.

معمولا تهران از لحاظ روابط دوجانبه با همسایگان شرقی و کشورهای آسیای میانه – جز آذربایجان و تا حدی ترکمنستان - با نوسان های بالا و پایین‌رونده ای مواجه نبوده و اغلب روندی یکسان و بی اوج و فرود را طی کرده است. بدون شک حفظ چنین روندی در موقعیت فعلی مطلوب نیست و می بایست به هر نحو ممکن به ارتقای روابط اندیشید و سدهای ساخته شده در برابر حضور و نفوذ ایران را در منطقه با شکاف مواجه کرد.

انتظار می رود در سفر نوروزی احمدی نژاد، راه های توسعه مناسبات دوجانبه، بویژه ارتقای سطح همکاری های اقتصادی و تجاری، مورد مذاکره قرار گیرد و برای حصول نتیجه نیز روی نقاط مشترک و منافع دو طرف تاکید کرد. شاید یکی از عوامل تسریع کننده در ارتقای روابط تجاری و اقتصادی با همسایگان شمالی، پرهیز از طرح نکات سیاسی باشد که ظرفیت های موجود و بالقوه میان طرفین را تحت تاثیر قرار خواهد داد و شراکت کشورهای فوق الذکر را با قدرت های غربی زیر سوال خواهد برد و در نتیجه، اهداف موردنظر را دور از دسترس خواهد کرد. 

وزیر امور خارجه تاجیکستان در دیدار با علی اکبر صالحی گفته است که "ایران از شرکای اساسی اقتصادی و تجاری ماست و آمادگی داریم تلاش بیشتری صورت دهیم تا از ظرفیت‌های متقابل حداکثر استفاده به عمل آید و همکاری‌ها گسترش یابد." او نسبت به همکاری‌های سیاسی، اقتصادی و فرهنگی با ایران ابراز خرسندی کرده و از علاقمندی کشورش برای افزایش مبادلات و همکاری‌های علمی و فرهنگی سخن گفته است.

هیات اعزامی و نوروزی ایران به تاجیکستان نیک می دانند که شرکت کنندگان در این آیین فرهنگی و باستانی، متعلق به 15 کشور هستند و با وجود تفاوت ها و اختلاف های طبیعی که با یکدیگر دارند، از فرصت نوروز برای دیدار و نزدیکی با هم بهره خواهند گرفت. باید دید چنین ضیافتی که سالی یک بار سر می گیرد و بی توجه به اختلاف های سیاسی و جوسازی های بین المللی برگزار می شود، چه دستاوردهایی برای جمهوری اسلامی دارد و آیا تهران می تواند از این فرصت در جهت تسهیل روابط دوجانبه و چندجانبه، فرار از تحریم ها و گشودن راه های تازه به خارج از مرزها استفاده کند؟ / 11