اگر ترکیه میزبان المپیک و المپیک میهمان منطقه شود

اگر میزبانی کشوری چون قطر برای رقابت های جام جهانی فوتبال چشم ها را خیره کرد و ملل مسلمان را انگشت به دهان گذاشت، دست کم این لطف را هم داشت که حالا اعلام میزبانی آقای اردوغان برای برگزاری مسابقات المپیک خم به ابرویمان نیاورد و با آن برخوردی عادی داشته باشیم. اما بطور حتم هرچه زمان بگذرد و به سال 2020 - زمان احتمالی برگزاری المپیک در استانبول - نزدیک شویم، بیش از پیش متوجه عمق قضیه خواهیم شد.

ترکیه همسایه ماست و احتمال دارد میزبان بزرگ ترین و شکوهمندترین رویداد جهانی باشد. در این رویداد ورزشکاران به عنوان نمایندگان سراسر کشورهای جهان فارغ از رنگ و نژاد و مذهب و آیین گرد هم می آیند تا سمبل پنج رنگ بازی ها را عینیت ببخشند. اما آنچه به واقع برای همسایگان کشور میزبان، رنگ خواهد گرفت، اوج گیری و فاصله گیری میزبان از همسایگان و منطقه و ورود این کشور به عرصه ای جدید و فراخ‌تر از گذشته است.

برای اثبات حتمیت این تغییر می توان به المپیک پکن اشاره کرد. رشد اقتصادی چین و نحوه تعاملات و مراودات این کشور پس از برگزاری المپیک 2008 سرعت و شکل تازه ای به خود گرفته است. برگزاری المپیک پکن چشم جهانیان را خیره کرد و تحسین ملت ها و دولت های توسعه یافته را به دنبال داشت. پس از المپیک پکن دیگر کمتر صدایی از تبت و نوای صلح و مدارای دالایی لاما به گوش رسیده است. شاید گوش ها هنوز پر از صدای آواز و دهل سازهای المپیک است. چینی ها جادوگری نکردند. به نقطه ای رسیدند که المپیک جهانی را برگزار کردند و حالا تا سال های سال بهره اش را می برند؛ بهره های سیاسی، اقتصادی، تکنولوژیکی و علمی. اوج گیری چین پس از میزبانی المپیک 2008 احتیاجی به سند و مدرک ندارد. ژاپن و کره که سال 2002 میزبان های مشترک جام جهانی فوتبال بودند و آن را با همه حرف و حدیث های فوتبالی و عدالت کشی ها در زمین سبز به فرجام رساندند، از 2008 به این سو مقهور قدرت چین شده و اول بودن این کشور را در منطقه کاملا پذیرفته اند.

اکنون ترکیه می گوید به مرحله ای رسیده است که می تواند برای رقابت های المپیک اعلام آمادگی کند. المپیک 2020 به طور حتم به لحاظ فناوری و اقتصادی و پشتیبانی و همه ملزومات میزبانی، فاصله زیادی با المپیک 2008 خواهد داشت. همچنانکه المپیک پکن با المپیک 2004 آتن واجد تفاوت های بسیاری بود. با این وصف باید پرشید ترکیه کجای عالم قرار دارد و آیا در سال 2020 همچنان به عنوان همسایه ایران و گرجستان و ارمنستان و به عنوان عضوی از خاورمیانه معرفی خواهد شد یا تکه ای که در پوست این منطقه نخواهد گنجید و باید فکری به حال باروری سریع و زودهنگامش کرد.

رجب طیب اردوغان دیروز در سخنانی تلویزیونی گفت: "ما امروز نامزدی خود را برای میزبانی بازیهای المپیک ۲۰۲۰ به جهان اعلام می‌کنیم؛ امری که آن را برای کشور و مردم خود بسیار حائز اهمیت می‌دانیم. ما نامزدی خود را به این دلیل اعلام می‌کنیم که برای ارزش‌های ورزشی و روح المپیک که نقش بزرگی در برقراری صلح در جهان دارد اهمیت زیادی قائلیم."

آقای اردوغان به عمق و محتوای معنوی المپیک اشاره کرده است. درک فحوا و هویت اصلی این رویداد پیش نیاز سایر توانایی ها و مقدمات لازم بر ای میزبانی آن است. او سپس به داشته ها و توانایی های کشورش اشاره کرده و گفته: "ترکیه با توجه به اقتصاد رو به رشد، برخورداری از قدرت غلبه بر بحران اقتصاد جهانی و سرمایه گذاری در سازمان های بین‌المللی، یک نامزد ایده‌آل برای میزبانی بازی های المپیک 2020 به حساب می‌آید."

قرار است دولت ترکیه به منظور تسریع در روند سرمایه گذاری‌ها قوانین ویژه‌ای وضع کند و آمادگی کشورش را برای کسب این میزبانی مهم به حد مطلوب و استاندارد جهانی برساند. اردوغان البته گفته است: "زیرساخت های استانبول آمادگی میزبانی را دارد و ما می‌توانیم به راحتی و به سرعت سرمایه گذاری‌ در زمینه روساخت‌ها را انجام دهیم."

اردوغان گفته، "ترکیه در حال تکمیل سرمایه گذاری های لازم برای پیست های دوومیدانی و تنیس است و سیستم‌های حمل و نقل ریلی در حال احداث هستند تا امکان آمد و شد به ورزشگاه های تازه تاسیس فراهم شود. ما ظرف دو سال تمام مشکلاتمان را در زمینه سیستم های ریلی برطرف خواهیم کرد."

ترکیه پیش از این چهار بار برای کسب میزبانی بازی های المپیک اعلام نامزدی کرده اما هر چهار بار شکست خورده است. شهردار استانبول می گوید حالا اوضاع خیلی فرق کرده است. به نظر نمی رسد آقای شهردار زیادی لاف زده باشد. از شاخصه های ارائه میزبانی های بزرگ ورزشی به کشورها، یکی توسعه یافتگی صنعتی و اقتصادی، دوم پایبندی به قوانین و هنجارهای فرهنگی و سیاسی بین المللی و دیگر، داشتن ثبات و آرامش سیاسی داخلی است.

ترکیه در سال های اخیر تلاش زیادی از خود نشان داده است تا در هر سه حوزه خود را به مرحله مطلوب و ایده آل برساند. این کشور حتی می کوشد با در دست گرفتن رهبری سیاسی منطقه، آرامش و ثبات را در کشورهای همجوار ایجاد کند و میزبانی همیشگی برای گروه ها و کشورهای متخاصم همسایه جهت رفع مشکلات و اختلافات فیمابین باشد. ترکیه کم کم وجاهت و شخصیت بین المللی لازم را برای برگزاری رویداد بزرگی چون المپیک به دست آورده است. فقط شاید یکی از نگرانی های این کشور برای در اختیار گرفتن این میزبانی معتبر، ناآرامی های منطقه و شرارت های موجود در داخل و حوزه اطراف این کشور باشد.

اعطای میزبانی 2020 به ترکیه و شکسته شدن طلسم درخواست های این کشور برای برگزاری مسابقات المپیک، امری دور از ذهن نیست. بی تردید تحولات اخیر خاورمیانه هم مسیر را هموارتر کرده است. با وجودی که تنش ها و خشونت ها در بحرین و یمن و سوریه و لبنان و سرزمین های اشغالی ادامه دارد و هنوز نمی توان آینده مشخصی برای حکومت های اطراف ترکیه پیش بینی کرد، اما چندان عجیب نیست اگر بگوییم که انتفاضه دموکراسی در این کشورها سرنوشت خاورمیانه را به خط ریلی تازه انداخته است. تحولات اخیر هنوز از پیچ بزرگ پیش رو عبور نکرده است اما یقینا تا سال 2020 هم فرصت برای تثبیت تغییرات وجود دارد و هم برگزاری المپیک در این منطقه می تواند تحولات دموکراتیک و تغییر رویکردهای سیاسی و ایدئولوژیک را تسریع بخشد. میزبانی المپیک هم زاییده یک شرایط سیاسی ویژه و هم زاینده یک دوره جدید است. باید دید آیا داوران و ناظران این بار رای به میزبانی ترکیه می دهند؟ اگر این اتفاق بیفتد و المپیک میهمان خاورمیانه ای ها شود، هم ترکیه و هم خاورمیانه تجربیات مبارک و ناگزیری را از سر خواهند گذراند.