آيا ترکيه نسبت به سياست خارجى ايران ترديد دارد؟

ديپلماسى ايرانى: مجلس امنيت ملى ترکيه که بالاترين نهاد سياست‌گذارى در اين کشور محسوب مى‌شود، تعريف تازه‌اى از تهديدهاى داخلى و خارجى ترکيه ارائه داده است. اين اسناد بزرگترين مجموعه شامل، کامل و لازم‌الاجراى ترکيه است که توسط امنيت ملى آن تهيه شده و گفته مى‌شود مفصل‌ترين و کامل‌ترين دستور العملى است که از زمان جنگ سرد تا کنون تهيه شده است.

در اين سند که به دولت ترکيه براى اجرتحويل داده شده، فعاليت گروه‌هاى دينى از فهرست تهديدکنندگان امنيت داخلى ترکيه خارج شده و تنها محدود به احزاب چپ‌گراى انقلابى و کردى جدايى طلب و گروه‌هاى دينى تندرو که به خشونت توسل مى‌جويند، شده است.

اين کتاب که به "کتاب سرخ" مشهور است هر ساله منتشر مى‌شود و قاموس‌ سياسى نظام ترکيه محسوب مى‌شود. در اين سند واژه "رجعت" زياد ديده مى‌شود که در حقيقت يک اتهام سياسى براى تمامى کسانى است که تلاش کنند از طريق هر گونه فعاليت اجتماعى حکومت دوران عثمانى را احيا کنند. با اين حال به گروه‌ها و جريان‌هاى دينى اجازه داده شده که به فعاليت‌هاى دينى، اجتماعى و اقتصادى خود ادامه دهند چرا که برخى از همين گروه‌هاى دينى همانند نقشبندى‌ها و عجزمندى‌ها يکى از عوامل اصلى جلوگيرى از گسترش فعاليت‌هاى حزب رفاه در سال 1998 بود که به تهمت تهديد نظام جمهورى لائيک ترکيه منحل شد.

در اين سند، هر گونه تلاش براى انجام کودتاى نظامى يا ممارست در انجام آن به مثابه تهديد امنيت ملى ترکيه قلمداد شده است. برخى از تحليلگران بر اين باورند که وجود اين بند باعث شده تا جلوى فعاليت‌هاى ارتش و گروه‌هاى دينى عليه يکديگر گرفته شود. پيش‌بينى مى‌شود وجود اين بند دست دولت اسلام‌گراى ترکيه براى برخورد با نظاميان کودتاچى را باز بگذارد و فرصتى براى آن ايجاد کند تا بتواند در آينده به مرور ارتش را به طور کامل تحت کنترل خود در آورد.

در بعد تهديد خارجى، مجلس امنيت ملى ترکيه کشورهاى ايران، روسيه، سوريه و يونان را از کشورهايى که امنيت ترکيه را تهديد مى‌کنند خارج کرده و دولت را مکلف کرده که گسترش روابط با روسيه و سوريه را در اولويت سياست خارجى خود قرار دهد. بدين ترتيب در اين سند، روسيه که همچنان تا پيش از اين از کشورهاى در حال جنگ با ترکيه در چارچوب جنگ سرد تعريف شده بود، خارج شد.

با اين وجود به اصرار ارتش، ماده اعلام جنگ به يونان در صورت پيشروى نيروى دريايى اين کشور تا 12 ميل دريايى به طرف ترکيه در آب‌هاى درياى اژه همچنان باقى مانده است. ارتش همچنين موافقت کرد که اين بند براى تصويب به پارلمان فرستاده شود ولى حکم نهايى براى الغاى آن را حق خود دانسته است.

درباره عراق نيز در اين سند تاکيد شده عدم استقرار عراق و وجود حزب کارگران کردستان (پ.ک.ک) در شمال اين کشور تهديدى براى امنيت ملى ترکيه محسوب مى‌شود.

در بعد سياست خارجى آن چه در اين سند بيش از همه مهم به نظر مى‌رسد و بازتاب گسترده‌اى نيز در ترکيه داشته، درباره اسرائيل و سلاح هسته‌اى اين رژيم است. در اين سند تاکيد شده، برخوردارى اسرائيل از سلاح هسته‌اى تهديدى حقيقى براى امنيت ملى ترکيه و منطقه محسوب مى‌شود. در اين سند در مورد برنامه هسته‌اى ايران آمده است که بايد اين برنامه کاملا تحت نظر گرفته شود چرا که اگر ايران به سمت دستيابى به سلاح هسته‌اى حرکت کند تهديدى براى امنيت ملى ترکيه به حساب مى‌‌آيد.

در اين سند نسبت به عدم اعتماد به سياست‌هاى ايران تاکيد شده و گفته شده به رغم اين که ديپلماسى آنکارا بر سر مواضع تهران در گفت‌وگو با غرب در مورد پرونده هسته‌اى‌اش تاييد مى‌شود، ترکيه هنوز اطمينانى به رفتارها و سياست‌هاى ايران ندارد.

گروه‌هاى سکولار و پان‌ترکيست از تغيير سياست‌هاى اين سند به شدت انتقاد کرده‌اند؛ به ويژه بند مرتبط با فعاليت‌هاى دينى که ادعا مى‌کنند وجود آن باعث مى‌شود ترکيه به ايرانى ديگر تبديل شود.    

منبع: الحيات