سوريه ايران را رها مى‌کند؟
دیپلماسی ایرانی: عربستان سعودی و سوریه تلاش کردند که بحران را در لبنان آرام کنند. تنشی که در پی اتهام دادگاه ترور رفیق حریری به حزب الله مبنی بر دست داشتن تعدادی از اعضای این جنبش در ترور رفیق حریری نخست‌وزیر اسبق لبنان در سال 2005 به وجود آمد.
ملک عبدالله و بشار اسد در یک سفر تاریخی هر دو با هم از دمشق به بیروت آمدند تا ضمن آرام کردن فضای ناآرام لبنان صفحه تازه‌ای در روابط عربی از یک سو و در روابط سوریه و لبنان از سوی دیگر بگشایند.
سفر ملک عبدالله و بشار اسد تا اندازه‌ای توانست درگیری‌های کلامی طرف‌های لبنانی را آرام کند. اگر چه سید حسن نصرالله، دبیر کل جنبش حزب الله لبنان همچنان بر وجود دست‌های اسرائیل را در انجام توطئه‌ای علیه این جنبش و کل لبنان تاکید دارد.
اما آنچه گفته شد یک وجه قضیه است. این ماجرا وجه دیگری نیز دارد. به اعتقاد کارشناسان ریاض به این اعتقاد رسیده است که سوریه از ایران در حال دور شدن است و شاید این دور شدن به قیمت بازگشت نفوذ سوریه در عرصه سیاسی لبنان که دمشق تا قبل از سال 2005 از آن برخوردار بود، تمام شود.
طارق حمید، سردبیر روزنامه الشرق الاوسط که خود از جمله کسانی بود که به عنوان روزنامه‌نگار با رهبران سوریه و عربستان به بیروت رفت، در این باره می‌گوید: «این طور نیست که گمان کنیم عربستان سعودی به سوریه چراغ سبز نشان داده تا دست آهنین قدیمی خود را بر لبنان بگسترداند.»
وی در ادامه افزود: «سفر رهبر سوری با هواپیمای شخصی ملک عبدالله پادشاه عربستان به بیروت یک پیام مهم و قوی برای ایران دارد. پیامی که شاید معنای آن فاصله گرفتن سوریه به عنوان یک هم‌پیمان پر و پا قرص از ایران و بازگشت آن به جامعه عربی است. آنچه اکنون مهم است زیر نظر گرفتن دمشق است تا ببینیم سوریه اکنون چه انجام می‌دهد نه این که چه می‌گوید.»
عربستان سعودی از سال‌ها پیش نگران نفوذ ایران در میان کشورهای عربی بوده است. این نگرانی از زمان سقوط رژیم بعثی در سال 2003 در عراق بیش از پیش افزایش یافته است. برای کاهش از این نفوذ ریاض فشارهای بسیاری را به ایالات متحده وارد می‌کرده تا شاید بتواند به کمک واشنگتن سدی برای جلوگیری از نفوذ ایران در دنیای عرب ایجاد کند. قانع ساختن سوریه برای جدایی از ایران نیز یکی از این تلاش‌ها است. با این حال عربستان در رسیدن به این هدف چندان موفق نبوده است. ایران پرنفوذترین کشور غیر عرب در جامعه عربی و یکی از پرنفوذترین کشورهای دنیا در این منطقه است به گونه‌ای که حمایت او از حماس و حزب الله را به وضوح می‌بینیم و در عراق نیز نقشی کلیدی دارد. همچنین نفوذ ایران در سوریه، یمن، بحرین، عمان، موریتانی، جزایر قمر و حتی اریتره که همگی عضوی از جامعه عربی هستند نیز کاملا مشهود است.
خالد الدخیل، یکی از نویسندگان عربستانی و متخصص امور سیاسی در این باره می‌گوید: «عربستانی‌ها و سوری‌ها بر سر عراق بیش از لبنان توافق دارند. هر دوی آنها نمی‌خواهند کسی در بغداد بر سر کار بیاید که مورد حمایت ایران باشد. کما این که نمی‌خواهند ایران بر عراق مسلط باشد چرا که این موضوع باعث ضعف آنها در منطقه خواهد شد.»
هفته گذشته ولید المعلم، وزیر امور خارجه سوریه در یک سخنرانی در جمع دانشجویان دانشگاه دمشق گفت: «روابط ما با ایران همچنان حسنه است ولی در برخی موارد به خصوص بر سر عراق با ایران توافق نداریم. آنها از کسی برای رسیدن به پست نخست‌وزیری حمایت می‌کنند که اصلا مورد موافقت ما نیست.»
مصطفی العانی، تحلیگر مسائل عرب در مرکز الخلیج در دبی نیز بر این باور است که سوریه تغییرات ملموسی در روابط خود با ایران داده است.
وی در این باره می‌گوید: «سوری‌ها قصد دارند روابط استراتژیک خود با ایران را به روابط حسنه با تهران کاهش دهند.»
العانی تاکید می‌کند، سفر اسد به بیروت به معنای بازگشت قدرتمندانه سوریه به عرصه سیاسی و تصمیم‌گیری لبنان است.
وی همچنین می‌گوید: «سوری‌ها در نهایت ولو به سختی به استقلال لبنان اعتراف کردند. عربستانی‌ها موفق شدند تا بدین لحظه وضعیت رابطه سیاسی سوریه با لبنان را به مسیر صحیحش باز گردانند. در خلال این تغییر سوریه خود را سرافراز می‌بیند.»
سعد حریری، نخست‌وزیر لبنان در مواضع اخیر خود در ترور رفیق حریری تعدیلاتی به وجود آورده است. وی اخیرا به دمشق سفر کرد و در دیدارش با اسد تلاش کرد تا برای بهبود روابط با سوریه گام‌های اساسی بردارد. اما برخی از تحلیلگران بر این اعتقادند که وی حزب الله را در این راه فروخت و توانست در رابطه این جنبش با سوریه نفاق ایجاد کند.
پائول سالم، رئیس مرکز کارنگی در خاورمیانه در این باره می‌گوید: «روابط اسد و حریری در حال حاضر بسیار قوی است. این مسیر برای حزب الله که متحد اصلی سوریه در لبنان است، نگران کننده محسوب می‌شود. در خوشبینانه‌ترین حالت الآن سوریه دو دوست مشترک در لبنان دارد. سوریه همچنین روابط خود را با ترکیه گسترش داده و توانسته است رابطه اقتصادی قوی‌ای با آن ایجاد کند. ترکیه عضو پیمان آتلانتیک شمالی است و روابط بسیار نزدیکی با ریاض و تهران دارد.»
وی در ادامه تاکید می‌کند، اما این که خیال کنیم سوریه حزب الله را رها می‌کند، فکری کاملا عبث و نا به جا است. سوریه به هیچ وجه پیمان خود با تهران را که سابقه 30 ساله دارد، نخواهد شکست و حتی روابط خود با حزب الله را نیز مستحکم‌تر خواهد کرد. چرا که به حزب الله به عنوان برگی قوی در درگیری‌های خود با اسرائیل نگاه می‌کند.
اما در مورد لبنان و دادگاه رفیق حریری بشار اسد با ملک عبدالله هم عقیده نیست. اگر چه حتی به همین دلیل به بیروت سفر کند. حمید در این باره بدون ذکر مستقیم نقطه اختلاف می‌گوید: «دو طرف بر سر دادگاه یک اختلاف اساسی دارند. این اختلاف به اندازه‌ای عمیق است که عربستان می‌گوید نمی‌تواند به هیچ وجه به آن نزدیک شد.»
سالم مدیر می‌گوید: «عربستان به جای این که به نقاط اختلافی خود با سوریه بپردازد تلاش می‌کند دمشق را درگیر پرونده ترور رفیق حریری کند. موضوعی که می‌تواند به تقویت روابط دو کشور نیز کمک کند. ولی اگر عربستان نتواند در این هدف موفق شود، قطعا هر چه تا کنون میانشان بوده نیز از بین خواهد رفت. این یعنی شکست کامل برای عربستان.»
نظر شما :