موضع دو گانه هند بر سر انتقال گاز از ایران

 پاکستان و ايران پس از مذاکرات طولانى بالاخره موافقتنامه مربوط به احداث مشترک خط لوله گاز از ايران به کشور هاى آسياى جنوبى را امضا کردند. ‌اما هند، سومين شرکت کننده احتمالى در اين پروژه عظيم به ارزش 5/7 ميليارد دلار و طول بيش از 2700 کيلومتر هنوز اين کار را انجام نداده است .  

طبق گفته سوماناخالى مالايا کريشنا، وزير امور خارجه هند، کشور او به مذاکرات خود با ايران ادامه مى دهد اما لازم مى داند قبل از امضاى موافقت نامه مربوطه، مسائل امنيتى حل شوند. مسئله امنیت برای هند بسیار حائز اهمیت است چرا که هند چندان رابطه حسنه‌ای با همسایه غربی خود یعنی پاکستان ندارد. خصوصا زمانی که حادثه تروریستی بمبئی پیش آمد و مشخص شد که تروریست‌ها از پاکستان آمده‌اند، نگرانی هند از همسایه شرقی‌اش بیشتر شد و اکنون نیز در هر پروژه‌ای که یک طرف آن پاکستان باشد با احتیاط بیشتر و دست به عصا مشارکت می‌کند.

البته خط لوله گاز از ايران به هند از طريق پاکستان داراى اهميت زيادى براى رشد اقتصادى هند دارد اما جدای از بحث امنیتی مشکلات دیگری نیز وجود دارند که مانع پيوستن هند به اين پروژه مى شود. بهاى گاز يا بهاى ترانزيت آن از طريق خاک پاکستان نيز طرف دیگر مسئله است. پیش از این پاکستان هنوز قیمت پیشنهادی ایران و هند را برای ترانزیت گاز مورد نیاز را نپذیرفته بود.

اوضاع امنیتی در پاکستان همانند گذشته فوق العاده بغرنج و بى ثبات است. مقامات پاکستان اوضاع در ايالت صوبه سرحد و نواحى محل عبور خط لوله گاز را کنترل نمى کنند. هند هشدار داده تا زمانی که این مسائل حل و فصل نشوند در این پروژه مشارکت نخواهد کرد.

با این حال در این میان عده‌ای از کارشناسان مسئله دیگری را نیز بر "نه" گفتن هند اثرگذار می‌دانند. به اعتقاد آنها فشار واشنگتن تأثير بسیاری بر موضع منفی هند در برابر این پروژه دارد. اکنون سال‌ها است که ایالات متحده سياست منزوى کردن تهران را دنبال می‌کند و این سیاست با بغرنج شدن پرونده هسته‌ای ایران شدیدتر هم شده است.

امريکايى‌ها حتى تحريم چند ساله همکارى با هند در بخش انرژى هسته‌اى را لغو کرده و اين کشور را عملا بر سر دو راهى قرار داده‌اند. امریکایی‌ها به هندی‌ها هشدار داده‌اند که میان همکارى با امريکا در بخش انرژى هسته‌ای يا شرکت در احداث خط لوله گاز از ايران به سوى آسياى جنوبى یکی را انتخاب کند. در همین رابطه قرار است باراک اوباما، رئيس جمهوری امريکا در سال جارى میلدی از هند بازديد کند و مذاکرات بیشتری در این زمینه با هندی‌ها انجام دهد.

هندی‌ها اميدوارند که پس از بازديد اوباما بالاخره اجراى عملى موافقت نامه امريکا و هند در زمينه انرژى هسته‌اى آغاز شود. از قرار معلوم موضع منفی هند بر سر پروژه انتقال گاز از ایران بیشتر از این بابت است که آنها نمی‌خواهند بیش از این امريکا را عصبانى کنند.

با اين حال اجراى اين پروژه به هند کمک خواهد کرد مسأله تأمين انرژى ارزان قيمت و تمیز از لحاظ زيست محيطى را براى اقتصاد خود حل کند. همچنين احداث اين خط لوله گاز به شکل بسيار مثبتى بر اوضاع بين المللى در اين منطقه بسيار بغرنج در آسيا تأثير خواهد گذاشت.

تصادفى نيست که شرکت گاز پروم روسيه از اين پروژه حمايت کرده است . اسپتس گاز آوتو ترانسپورت، شرکت وابسته به گاز پروم در پاسخ به پيشنهاد ايران ، ذينفعى خود در شرکت در کار احداث خط لوله گاز ايران ـ پاکستان ـ هند را ابراز کرده است.