آینده خط لوله ناباکو

ترس از عصبانیت روسیه ممکن است سبب شود تا منابع انرژی در آسیای مرکزی از ارسال گاز به اروپا تا زمانی که اروپا به آنها تضمینی قطعی در خصوص اینکه پروژه خط لوله ناباکو ارزش خطر کردن در این زمینه را دارد، صرف نظر کنند.

این منطقه که از نظر منابع انرژی بسیار غنی است، از نظر مسکو جزء حیطه سنتی قدرت نمایی روسیه است و به عنوان جایگزینی برای تامین انرژی به حساب می آید، بخصوص  پس از درگیری اخیر گازی روسیه با اکراین که سبب قطع گاز به اروپا برای دو هفته در ماه اخیر شده بود.

اما تحلیلگران معتقدند که کشورهای تولید کننده آسیای مرکزی تمایلی به امضای هیچ توافق نامه ای را تا زمانی که بروکسل در خصوص پروژه ناباکو و زمانبندی دقیق آن به آنها تضمین ندهد، نخواهند داشت. تانیا کاستلو، مدیر گروه اوراسیا، مستقر در لندن می گوید که تمام کشورهایی که در پروژه ناباکو شرکت خواهند کرد باید روابط خود با روسیه را به خطر بیاندازند. من فکر نمی کنم که ترکمنستان به اندازه کافی از اتحادیه اروپا تعهدی گرفته باشد تا بخواهد روابط خود را این گونه به خطر بیاندازد.

بسیاری امیدوارند که کنفرانس ناباکو در مجارستان که خوزه مانوئل باراسو، رئیس کمیسیون اتحادیه اروپا نیز در آن حضور خواهد داشت بتواند به اروپا کمک کند تا در این خصوص به یک توافق کلی برسند.

بنیتا فررو والدنر، کمیسر روابط خارجی اتحادیه اروپا هفته گذشته به منطقه قفقاز سفر کرد و در این سفر خود توجه خاصی به کشور آذربایجان به عنوان یکی از بزرگترین تامین کنندگان گاز خط لوله ناباکو داشت.

المار ممداوف، وزیر امور خارجه آذربایجان پیش از نشست مجارستان به خبرنگاران گفت که آذربایجان خواهان دریافت پیشنهادهایی اساسی از کشورهای مشارکت کننده در ارسال گاز آذربایجان و سایر کشورهای آسیای مرکزی است.

با این وجود روسیه از قلمرو ژئوپلیتیکی خود دفاع کرده  و قول داده است تا پول بیشتری نسبت به اروپایی ها برای گاز طبیعی کشورهای آسیای مرکزی بپردازد.

در راستای این تصمیم، دیمتری مدودف، رئیس جمهوری روسیه به کشورهای ازبکستان – به عنوان دومین کشور تولید کننده گاز بعد از ترکمنستان- سفر کرد و توانست توافق تاشکند را برای خط لوله فرا روسیه ای به دست آورد.

تحلیلگران می گویند که اتحادیه اروپا می تواند پیشنهادی دیگر، برای ایجاد بازاهای صادرات در کشورهای آسیای مرکزی به این کشورها ارائه دهد.

یکی از این تحلیلگران معتقد است که این پیشنهاد می تواند جایگزینی برای انحصار گازپروم باشد. اتحادیه اروپا همچنین با این روش می تواند این کشورها را متقاعد کند تا به جای فشارهای روسیه، پیشنهاد اتحادیه اروپا را بپذیرند. من همچنین به سرمایه گذاران کشورهای غربی پیشنهاد می کنم که به فکر توسعه ترکمنستان و کشورهای همسایه باشند.

اهداف بلندپروازانه

به واسطه احداث 3 هزار و 300 کیلومتر خط لوله و رسیدن به مایحتاج 5 درصدی گاز اروپا، خط لوله ناباکو 31 میلیارد متر مکعب گاز را سالانه از دریای خزر  از طریق ترکیه به قلب اتریش ارسال می کند.

اما هنوز مشخص نیست که آیا آسیای مرکزی گاز کافی برای پر کردن این لوله ها در اختیار دارد یا خیر.

ترکمنستان اعلام کرده است که گاز کافی برای تامین خطوط لوله روسیه و ناباکو دارد. این درحالی است که کمپانی حسابرسی بریتانی سال گذشته تخمین زد که میدان گازی یولونون-عثمان حدود 14 میلیارد متر مکعب گاز ذخیره دارد که این بیش از میزان میدان گازی شتوکمن در روسیه است. ( برخی از منابع دولتی این کشور اظهار کرده اند که ممکن است ذخایر گازی عشق آباد به میزان 4/22 تریلیون متر مکعب باشد.)

اما هنوز مشخص نیست که اتحادیه اروپا چه پیامی را در خصوص پروژه ناباکو ارسال خواهد کرد. با این حال به نظر نمی رسد که عشق آباد خواهان تغییر در سیاست های داخلی خود باشد، مسئله ای که پس از انتخابات سال 2006 جزو اولویت های دولت جدید قرار گرفت. یکی از دیپلمات های غربی ساکن عشق آباد می گوید که تمام تصمیم ها توسط یک نفر اتخاذ می شود و آن شخص رئیس جمهوری است.

ازبکستان مانند همسایه خود ترکمنستان به دریای خزر دسترسی ندارد، اما در این منطقه نیز منابع غنی گازی آرمیده است. مشکل اینجا است که این منابع هنوز استخراج نشده اند و هزنیه استراخ آنها بسیار بالا است.

تحلیلگران معتقدند که پروژه ناباکو از آن جهت با بن بست روبه رو شده است که کشورهای اتحادیه اروپا نتوانستند مانند روسیه هم از لحاظ مالی و هم از لحاظ دیپلماتیک در صحنه حضور داشته باشند. مسئله کاهش قیمت گاز جهانی نیز به یکی دیگر از مسائل مهم در این زمینه تبدیل شد.

اما با این وجود اختلاف میان روسیه و اکراین که سبب شد تا هزاران اروپایی از سرما به خود بلرزند سبب شد تا اروپا بار دیگر در این مسیر مصرانه عمل کند.

برای ادامه چنین مسیری، اروپا باید به کشورهای دارای منابع گازی غنی تضمینی مالی بدهد تا آنها مسیر گازی خود را تغییر ندهند.

گفته می شود که قرار است کمیسیون اروپا 250 میلیون  یوروو برای تامین بودجه این خط لوله پیشنهاد دهد.

همچنین میرک توپولانک، نخست وزیر جمهوری چک اعلام کرده است که خط لوله ناباکو پروژه ای ضد روسی نیست. وی که در حال حاضر ریاست دوره ای اتحادیه اروپا را برعهده دارد گفت که این خط لوله برای مقابله با هیچ کس نیست ما این خط لوله را برای خودمان می خواهیم.

وی با اشاره به تصمیم روسیه برای احداث خط لوله جریان شمالی گفت که احداث این خط لوله که اکراین و کشورهای حوزه  بالتیک را دور می زند تهدیدی برای پروژه ناباکو به شمار می آید.

مقامات ارشد از بروکسل و عراق تا ترکیه و آذربایجان در بوداپست جمع شدند تا شاید بتوانند اقدامات اولیه پروژه ناباکو را رقم بزنند. در این کنفرانس نخست وزیر مجارستان اعلام کرد که آغاز خط لوله ناباکو یک پروژه اقتصادی نیست بلکه بیش از آن به وضعیت امنیتی مرتبط است. داشتن و یا نداشتن انرژی در واقع می تواند به پرسشی برای ثبات در این منطقه تبدیل شود.