دستاوردهای هند از واشنگتن تا تهران

وزير امور خارجه‌ هند چند هفته پس از انعقاد توافق هسته‌اى دهلى ـ واشنگتن به تهران سفر کرد تا در اين‌باره با مسئولان ايرانى ملاقات کند و علاوه بر آن موضوع خط لوله صلح را نیز با شیوه تاخیری خود به پیش ببرد.

دو هفته پیش خبرگزارى هندوآسيا با اعلام خبر سفر دیپلمات های هندی به تهران به نقل از مقامات هندى گزارش داد: پراناب موکرجى، وزير امور  خارجه‌ هند به همراه منوچهر متکى، وزير امور خارجه‌ ايران رياست کميسيون مشترک هند ـ ايران را که براى اول نوامبر (11 آبان) برنامه‌ريزى شده، به عهده خواهد گرفت.

سفر موکرجى به تهران پس از آن صورت مى‌گيرد که مانموهان سينگ، نخست وزير هند در 29 سپتامبر (هشتم مهر) در نشست هند ـ اتحاديه‌ اروپا در مارسى با آنچه "جا‌ه‌طلبى‌هاى هسته‌اى ايران" خواند، مخالفت کرد.

سينگ پس از آنکه سران اتحاديه‌ اروپا خواستار حمايت هند براى توقف برنامه‌ هسته‌اى ايران شدند، گفت: ما از ظهور کشورهاى دارنده‌ تسليحات هسته‌اى در منطقه‌مان حمايت نمى‌کنيم. ترديدى نيست که از جاه‌طلبى‌هاى هسته‌اى ايران نيز حمايت نمى‌کنيم.

موکرجى در تهران با محمود احمدى‌نژاد، منوچهر متکى و سعيد جليلى ديدار کرد ولی از محتوای دیالوگ های هسته ای آنها سخنی منتشر نشده است.

برخی رسانه ها سفر موکرجى را سفرى سمبوليک خوانده اند که بر تعهد هند به تعميق روابط با تهران با وجود نزديکى اين کشور به واشنگتن پس از معامله‌ هسته‌اى تاکيد مى‌کند.

وزیر امور خارجه هند برای شرکت در نشست کمیسیون مشترک اقتصادی ایران و هند به تهران سفر کرد و علاوه بر تلاش برای یافتن راه هایی بهبود زیربنای تجاری و ترانزیت، امیدوار است مسئله خط لوله صلح ( ایران- پاکستان- هند) را مطابق میل هندی ها به پیش ببرد.

این سفر در حالی انجام شد که هند از آگوست 2007 مذاکرات مربوط به انتقال گاز ایران به هند را به دلیل هزینه انتقال درخواست شده از سوی پاکستان ترک کرده بود.

برخی از کارشناسان معتقدند که هند این مذاکرات را به دلیل قرارداد هسته ای واشنگتن - دهلی نو متوقف کرده و اکنون که این قرارداد به مرحله نهایی رسیده دیگر دلیلی برای توقف آن وجود ندارد.

وزیر امور خارجه هند گفته است که ایران یکی از اصلی ترین تامین کننده های منابع انرژی در منطقه است و از این رو گسترش روابط اقتصادی با این کشور یکی از اولویت های هند خواهد بود.

وی حجم روابط دو جانبه اقتصادی دو کشور را حدود ۱۳ میلیارد دلار اعلام کرده و گفته است که در سه سال گذشته کل خرید نفت خام هند از ایران نزدیک به ۱۱ میلیارد دلار بوده است.

موکرجی در تهران، خواستار سرمایه گذاری مشترک ایران و هند شده و گفته است که هندی در بخش معدن، سیمان، آلومینیوم و مواد پتروشیمی ایران حاضر به سرمایه گذاری در ایران است.

او همچنین از تمایل کشورش به اجرایی شدن خط لوله صلح گفته و اعلام کرده است که طی مذاکره با پاکستان موانع اجرایی خط لوله صلح را رفع می کنیم.

تلاش های ایران برای اجرایی شدن خط لوله صلح که قرار است گاز طبیعی ایران را از راه پاکستان به هند برساند، تاکنون بی نتیجه مانده است.

ایران که در زمان پهلوی و دوران جمهوری اسلامی همواره خواهان میانجی گری میان پاکستان و هند بر سر منطقه مورد اختلاف این دو کشور یعنی "کشمیر" بوده، در سال ۱۹۹۰موضوع احداث خط لوله ای را که گاز ایران را از مسیر پاکستان به هند منتقل می کرد، مطرح کرد.

ایران نام "خط لوله صلح" را با این امید به این شبکه داده که گذر خط لوله از پاکستان و منافع اقتصادی آن برای اسلام و آباد و دهلی نو بتواند از تنش های تاریخی دو کشور بکاهد. اما در میانه مذاکراتی که برای احداث این خط لوله در جریان بود، پرونده اتمی ایران و فشارهای جامعه جهانی به تهران باعث شد هند به بهانه های گوناگون از امضای قرارداد شانه خالی کند.

برخی از تحليلگران هندى هم مى‌گويند که اين کشور نگران خطر قطع جريان گاز اين خط لوله در موارد بروز تنش با پاکستان است و به همين دليل با احتياط در جهت عملى شدن اين پروژه هفت ميليارد و 600 ميليون دلارى گام برمى دارد.

با این حال وزير نفت ايران دیروز گفت: با توجه به اين‌که فرصت هاى زيادى را در پروژه خط لوله صلح به دليل تعلل هند از دست داده‌ايم، به اين کشور اعلام کرده ايم که فعالتر برخورد کند.

ايران قبلا هم گفته بود که حتى در صورت عدم مشارکت هند اين پروژه را پيش خواهد برد.

نوذرى درباره امنیت خط لوله نیز گفت: امنيت اين پروژه در هر کشور با خود آن کشور خواهد بود و مذاکرات صورت گرفته شرايطى را ايجاد مى کند که به ما اطمينان مى دهد اين امنيت برقرار خواهد شد.

گفته می شود در صورت رسیدن به توافق نهایی، ایران سالانه ۶۰ میلیون متر مکعب گازطبیعی از میدان گازی پارس جنوبی به این دو کشور صادر کند. هزینه اجرای این خط لوله ۲۷۰۰ کیلومتری، حدود ۷ میلیارد دلار برآورد شده است.

از سوی دیگر رشد جمعیت پاکستان به حدی است که پیش بینی می شود مصرف گاز این کشور تا سال ۲۰۱۵ به دو برابر میزان کنونی افزایش یابد. کشور هند به رغم رشد کمتر جمعیت، رشد اقتصادی بالایی دارد و پیش بینی می شود نیازهای این کشور نیز به واردات گاز طبیعی به نحو چشمگیری افزایش یابد.

بطور کلی وضعیت موجود و پیش بینی آینده، کارشناسان مسئله انرژی را به این فهم رسانده است که در آینده نزدیک نیاز کشورهای بزرگ شرق شامل چین و هند و پاکستان به منابع گازی و نفتی بیش از کشورهای غربی خواهد بود.

در اجرای طرح صدور گاز ایران، تاکنون پاکستان مشتاق تر از هند بود و اعلام کرده که حتی در صورت انصراف هند به صورت دوجانبه با ایران وارد مذاکره خواهد شد.

همزمان با سفر وزیر خارجه هند به ایران، یوسف رضا گیلانی نخست وزیر پاکستان، خواستار تسریع در همکاری با ایران در زمینه انرژی و خط لوله صلح شده است. گیلانی این موضوع را با متکی در جریان برپایی اجلاس منطقه ای مجمع جهانی اقتصادی در استانبول در میان گذاشت.