ترامپ، گورباچف آمریکایی

نویسنده: کیوان محله ای، کارشناس اقتصاد بین الملل و عضو اندیشه ورز اندیشکده ترند  

دیپلماسی ایرانی: چین از طریق قدرت اقتصادی و همکاری های گسترده بین المللی بدون دوگانه و چندگانه که بدون نگاهی سلطه ور انجام داده و همچنین با استفاده از شاخص هایی مانند حجم زیاد سرمایه گذاری، پس انداز و ارزش افزوده کالاهای صنعتی، از آمریکا پیشی گرفته است. اندازه اقتصاد چین بر اساس برابری قدرت خرید (PPP) از آمریکا فراتر رفته است.

چین به سرعت در حال پیشرفتی چشم گیر و غیر قابل انکار است، به طوری که در زمینه فناوری های نوین، روباتیک، هوش مصنوعی و انرژی های تجدید پذیر در حال شکوفایی بی حد و حصر است. این پیشرفت چشمگیر همراه با تقویت مواضع نظامی و همکاری گسترده با ایران، روسیه و کره شمالی انحصار گری امپریالیستی آمریکا را به صورت جدی به چالش کشیده است. این روند با شکل گیری پیمان ها و سازمان هایی نظیر بریکس و پیمان شانگهای قدرت گرفته است و مواجه با این کشور را برای آمریکا دشوار می کند.

یان شوتونگ، مدیر موسسه روابط بین الملل دانشگاه چینهوا، به مجله نیویورکر گفت که رهبری چین معتقد است «ترامپ همانند گورباچف آمریکا است»، کسی که باعث فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی شد. این نشان از نگرش چینی ها به ترامپ است، آنها توانسته اند ترامپ را به خوبی بشناسند و دقیقا او را همان چیزی که هست ببینند؛ معامله گری که به چانه زنی و معاملات کوتاه مدت و زودبازده علاقه مند است اما به دیدن تصویری کلان از روابط بین الملل و دیپلماسی قادر نیست. برای او، تجارت هم منبع مشکلات و هم راه حل آنها برای بقای آمریکاست و حالا که چین با ایجاد کریدورهای جدید و احیای قدرت اقتصادی شرق جهان تهدیدی برای تجارت آمریکاست، ابتدا باید با چین درگیر شد. 

برای ترامپ صادرات ارزش های سبک زندگی و دموکراسی آمریکایی و هر چیزی که به عنوان «قدرت نرم» دسته بندی شود، اغلب بسیار پرهزینه و مخاطره آمیز است. چنین رویکردی، فرصتی ایجاد می کند تا چین مواضع ترک شده توسط واشنگتن تحت ریاست ترامپ را پر کند. در نتیجه، ترامپ به چین فرصتی می دهد تا طرح خود را برای شکستن سلطه غرب بر نهادها و بازارهای بین المللی تسریع کند. برای مثال خروج ترامپ از توافق مشارکت ترانس – پاسیفیک (TPP) به پکن اجازه داد مذاکرات با شانزده کشور منطقه آسیا – پاسیفیک را برای تشکیل «مشارکت جامع اقتصادی منطقه ای» که چین در سال ۲۰۱۲ برای مقابله با TPP راه اندازی کرده بود، دوباره آغاز کند. در صورت موفقیت، این توافق می تواند به راحتی آمریکا را از بزرگترین بلوک تجاری جهان (از لحاظ جمعیت) کنار بگذارد. 

در کل، فرصت هایی که گورباچف آمریکا برای چین ایجاد می کند، می تواند بیش از خطراتش باشد، حتی اگر همه آن فرصت ها را به نام نبرد با چین پیش ببرد و حمایت طبقه حاکم در خطر ایالات متحده را نیز پشت خود حس کند.