نشست ناتو، اوکراین و تعهدات همچنان معلق

دیپلماسی ایرانی: رهبران ناتو روز سه شنبه 23 تیر 1403 در نشست سران در واشنگتن با اوکراین به عنوان اولویت در دستور کار گرد هم آمدند، در عین حال که آنها همچنین درباره بازدارندگی و مشارکت جهانی بحث کردند. این نشست مهم مهمترین تحولات جهانی را بررسی و بدون اشاره به بحران غزه و نسل کشی مهار گسیخته فلسطینیان توسط رژبم صهیونیستی بر سه موضوع جنگ اوکراین، تهدید آفرینی دراز مدت چین و روسیه تمرکز داشته و در موضوع ایران اتهامات جعلی ارسال پهپادهای ایرانی به روسیه و پشتیبانی تسلیحاتی و موشکی پیونگ یانگ به روسیه اشاره ای شده است؛ این در حالی است که بیش از دو سال پس از تهاجم روسیه به اوکراین، کی یف که هنوز در گروه ائتلاف قرار دارد و همچنان منتظر سلاح است، در خطر ناامیدی جدیدی قرار دارد. 

سران کشورها و دولت های کشورهای عضو ناتو در واشنگتن برای یک اجلاس هفتاد و پنجمین سالگرد ایجاد این ائتلاف در سال 1949  گرد هم آمدند. ایالات متحده قول داده که از اوکراین و رئیس جمهوری آن ولودیمیر زلنسکی که به این کشور سفر کرده است، تشکر کند. البته زلنسکی قبل از رفتن به واشنگتن با سفر به ورشو در روز دوشنبه، یک پیمان امنیتی دوجانبه با لهستان امضا کرد. جولیان اسمیت، سفیر ایالات متحده در ناتو، هفته گذشته گفت: فکر می‌کنم اوکراین از آنچه روی میز گذاشته‌ایم راضی خواهد بود. همچنین جو بایدن، رئیس جمهور ایالات متحده، روز دوشنبه حملاتی را که دست کم 36 کشته در اوکراین بر جا گذاشت، محکوم کرد و  قول داد "اقدامات جدیدی برای تقویت پدافند هوایی اوکراین" انجام دهد. وی که میزبان نشست ناتو در واشنگتن است افزوده است  ما به همراه متحدان خود اقدامات جدیدی را برای تقویت دفاع هوایی اوکراین برای کمک به محافظت از شهرها و غیرنظامیان آن در برابر حملات روسیه اعلام خواهیم کرد. در همین حال رئیس جمهور ولودیمیر زلنسکی اعلام داشته که روسیه حملات گسترده‌ای را به شهرهای اوکراین آغاز کرده و این حملات بدترین حملات در بیش از دو سال تهاجم گسترده مسکو است.

ینس استولتنبرگ، دبیر کل ناتو که اواخر دوران ریاست خود را سپری می کند گفت من از سران کشورها و دولت‌ها انتظار دارم که یک بسته تدابیر اساسی برای اوکراین اتخاذ کنند. او با برشمردن اقداماتی که انتظار می‌رود در نشست واشنگتن تصویب شود، وی افزود اوکراین در حال نزدیک‌تر شدن به ناتو است. در عین که یک مقام اروپایی هفته گذشته اعتراف کرد بحث‌ها و تردیدهای زیادی در مورد وضعیت داخلی ما وجود دارد و هدف از این اجلاس از بین بردن این تصورات خواهد بود چرا که شانس دعوت اوکراین به عنوان یک کشور نامزد برای پیوستن سریع به اتحاد آتلانتیک شمالی تا کنون فقط در حد وعده عضویت بوده، البته ینس استولتنبرگ توضیح داده که ایده این است که مجموعه ای از اقدامات صورت پذیرد که پلی برای الحاق را تشکیل می دهد. اما این احتمالاً مهمترین در خواست  ولودیمیر زلنسکی نیست که بتواند در مقابله با نیروهای روسی در حمله به ویژه در اطراف خارکف، دومین شهر کشور مقاومت کند؛ کیف بیش از هر زمان دیگر خواهان سلاح و مهمات پیشرفته با برد زیاد و امکان بکارگیری برای هدف قرار دادن پشتیبانی روسیه در خاک این کشور است. همچنین اوکراین از متحدان اروپایی خود می خواهد تا با استفاده از سامانه های دفاعی مستقر در لهستان و رومانی، یک منطقه پرواز ممنوع در غرب قلمرو خود ایجاد کنند. کی یف به ویژه خواستار سیستم های دفاع ضد هوایی برای حفاظت از شهرها و زیرساخت های خود است که دائماً توسط مسکو بمباران می شوند. 

شایان ذکر است که ولودیمیر زلنسکی در پایان ژوئن اعلام کرد، نیمی از ظرفیت انرژی اوکراین در اثر حملات روسیه از بین رفته است. هلند می‌خواهد چندین سامانه موشک‌های پاتریوت را جمع‌آوری کند که به ویژه در برابر موشک‌های بالستیک مورد استفاده روسیه مؤثر است. چند ماه پیش، اوکراین درخواست ارسال حداقل هفت سامانه پاتریوت را داد. آلمان و رومانی تنها دو وعده داده اند و ایتالیا اعلام کرده که آماده ارسال یک باتری Samp-T، یک سیستم دفاع هوایی فرانسوی – ایتالیایی است.

نشست واشنگتن تلاش کرد تا کمک 40 میلیارد یورویی کشورهای ناتو که تقریباً تمام پشتیبانی نظامی خود را ارائه می کنند هر چه سریعتر عملیاتی شود چرا که  اوکراین در معرض خطر شکست در میدان جنگ است و حتی اگر این کمک ها ادامه پیدا کند، هیچ تضمینی وجود ندارد که در درازمدت ادامه یابد. بنابراین، دبیرکل از متحدان  متحدان خواست تا متعهد شوند حداقل به همان میزان کمک نظامی در بلندمدت، یعنی حدود 40 میلیارد یورو در سال، ارائه دهند، موضوعی که در نشست تایید و کشورهای عضو پذیرفتند  که این سطح از کمک ها را در سال آینده حفظ کنند، البته بوداپست در این زمینه ملاحظات خاص خود را دارد.

در مورد پیوستن کیف به ناتو هیچ توافقی بین 32 عضو آن برای دعوت از کی یف برای پیوستن در زمانی که اوکراین در جنگ است وجود ندارد. با این حال، بسیاری از اعضای ناتو به ویژه محور شرقی می‌خواهند نشان دهند که کیف به عضویت نزدیک‌تر می‌شود. 

در اجلاس سال گذشته در ویلنیوس، رهبران ناتو اعلام کردند که آینده اوکراین در ناتو است و تعهد خود را به بیانیه ای که در بخارست در سال 2008 صادر شد، مبنی بر اینکه کی یف بدون ارائه یک افق زمانی به ائتلاف می پیوندد، مجدداً تاکید کردند. البته در اجلاس امسال، اعلام شد که مسیر اوکراین برای عضویت غیرقابل بازگشت است. البته تعدادی از کشورهای عضو معتقدند که اوکراین باید قبل از پیوستن به آن، اصلاحات اساسی مانند مبارزه با فساد را تکمیل کند، و به نظر می رسد ایالات متحده و آلمان از جمله کشورهایی هستند که در این مرحله بیشترین تمایل را برای پیشبرد عضویت ندارند ولی بر افزایش کمک ها شامل وعده حمایت مالی مستمر و ابتکار ناتو برای به عهده گرفتن هماهنگی تحویل تسلیحات و آموزش نیروهای اوکراینی تاکید دارند. 

موضوع مهم این که ناتو موافقت کرد که بخش عمده ای از هماهنگی تحویل تسلیحات را از گروه تماس برای دفاع از اوکراین به رهبری ایالات متحده، یک ائتلاف موقت متشکل از حدود 50 کشور، که گروه رامشتاین نیز نامیده می شود، از پایگاه هوایی ایالات متحده در آلمان، در اختیار ارتش اوکراین قرار دهند. این ائتلاف همچنین آموزش نیروهای اوکراینی را که بیشتر آن توسط اتحادیه اروپا و بریتانیا ارائه می شود، هماهنگ خواهد کرد. 

به نظر می رسد مجموعه این اقدامات نوعی پیشگیری و محافظت از ناتو در برابر هر گونه تلاش دونالد ترامپ در صورت پیروزی در انتخابات ریاست جمهوری آمریکا در نوامبر و احتمال توقف کمک های نظامی به اوکراین باشد.