بحث بر سر تغییر کاربری قتلگاه و شکنجه‌گاه صدام

دیپلماسی ایرانی: تصمیم دولت عراق برای برای ایجاد تغییر و تحولات اساسی در ساختمان معروف به شعبه پنجم استخبارات رژیم معدوم صدام بحث و جدل‌های زیادی را در میان موافقان و مخالفان این پروژه به وجود آورده است، به گونه‌ای که برخی تاکید دارند وضعیت کنونی شعبه پنجم استخبارات با توجه به خیل میلیونی زائران، زیبنده منطقه کاظمیه نیست، اما برخی دیگر از شفاف نبودن قراردادها و پیدا شدن سر و کله سرمایه‌گذاران یا صندوق‌های اقتصادی سرمایه‌گذاری وابسته به احزاب سیاسی با نفوذ در این طرح خبر می‌دهند.

به گزارش میدل ایست نیوز، مردم عراق در خصوص تصمیم دولت این کشور برای ایجاد دگرگونی در مکان موسوم به «لشکر پنجم اطلاعات» در دوران رژیم سابق که امروزه به «اردوگاه عدالت» تغییر نام داده است، دچار اختلاف نظر شدید شده‌اند.

دولت عراق قصد دارد این مکان را به موزه تبدیل کند و هتل‌ها و اقامتگاه‌ها و مراکز فرهنگی در اطراف آن بسازد در حالی که این مکان، افزون بر جنایاتی که در آن صورت گرفته، شاهد اعدام صدام حسین رئیس‌جمهور سابق در سال 2006 نیز بوده است.

در همین حال برخی از مردم عراق، این اقدام را گام مهمی برای پایان دادن به عصر بی‌عدالتی و ظلم و ستمی می‌دانند که بر سر عراقی‌ها رفته است و برخی دیگر به ضرورت حفظ بخشی از مساحت این منطقه بزرگ به عنوان شاهدی بر شکنجه‌ها و اعدام‌هایی که در گذشته انجام گرفته است؛ تاکید دارند.

دفتر محمد شیاع السودانی نخست وزیر عراق با انتشار بیانیه‌ای اعلام کرده است بر اساس دستورات نخست وزیر که در فوریه 2023 صادر شده، شورای وزیران ادامه روند تخلیه و گشایش منطقه شعبه پنجم استخبارات در منطقه الکاظمیه را تصویب کرده است.

شعبه پنجم استخبارات در دوران رژیم سابق مقر اطلاعات بود و به بازداشتگاهی بسیار مخوف و مستحکم معروف شد و حکایت‌هایی از شکنجه‌های وحشتناک مخالفان رژیم در آن زمان، پیرامون آن مطرح می شد در حالیکه این مرکز هم اکنون تحت مدیریت تیپ بغداد و سرویس ضد تروریسم نخست وزیر عراق قرار دارد.

در پی این تصمیم، عراقی‌ها به دو گروه تقسیم شده اند. گروه نخست، حامیان این ایده و طرح به عنوان بخشی از رویکرد و تلاش‌های خدماتی دولت هستند که توسط محمد شیاع السودانی نخست وزیر عراق دنبال می‌شود و گروه دیگر کسانی هستند که اصولا در مورد اصل این پروژه دچار شک و تردید هستند و احتمال می‌دهند اجرای چنین پروژه‌ای فساد برانگیز باشد، به‌ویژه که منطقه مورد نظر برای اجرای این پروژه، جزو مناطق بسیار گران قیمت در بغداد به شمار می‌آید.

در همین حال، مخالفان اجرای این پروژه بر این باورند که با انجام این طرح، یکی از شواهدی که یادآور شکنجه و ظلم و ستم در دوران دیکتاتوری صدام حسین است، از بین خواهد رفت.

در این زمینه و چارچوب، دولت عراق مجبور به شفاف‌سازی پیشینه و هدف این پروژه شده است، بگونه‌ای که «باسم العوادی»، سخنگوی رسمی دولت عراق با اشاره به قرار داشتن این طرح در منطقه الکاظمیه اعلام کرد: دولت السودانی از زمان تشکیل خود، مشتاق راه‌اندازی خدمات و توسعه کمی و کیفی پروژه‌های عام المنفعه برای فرزندان عراق بوده است و از جمله مناطقی که در برنامه دولت برای اجرای پروژه‌های مد نظر گنجانده شده، خدمات‌رسانی به زائران  میلیونی در منطقه الکاظمیه است بطوریکه ظاهری شایسته برای این منطقه درست و تمام امکانات رفاهی را برای زائران  فراهم کنیم.

العوادی تصریح کرده است: شورای وزیران به اجرای این طرح و تخلیه و بازگشایی منطقه بسته نظامی برای چندین دهه و اختصاص اراضی آن به ایجاد تأسیسات خدماتی، مراکز فرهنگی و مذهبی و چند استراحتگاه برای ساکنان منطقه و زائرانی که از مناطق مختلف جهان به اینجا می‌آیند؛ مصمم است و قصد دارد به احداث و ایجاد امکانات آموزشی، پزشکی و ورزشی و بازارها و مراکز تجاری متناسب و شبیه با میراث قدیمی شهر مبادرت و آن را با یک پل معلق مدرن به منطقه جدید شهر در الکریعات متصل کند و از سوی دیگر با احداث خط قطار در چارچوب یک چشم‌انداز یکپارچه معماری مدرن، آن را به منطقه اطراف حرم امام کاظم (ع) مرتبط نماید.

در این بیانیه آمده است: ساختمان مقر موسوم به «لشکر پنجم»، به یک موزه بزرگ تبدیل خواهد شد تا شاهدی بر جنایات رژیم بعثی علیه مردم عراق و همچنین نماد و مظهر فداکاری های مخالفان رژیم دیکتاتوری باشد. در همین حال در این موزه تمامی اسناد، مدارک تاریخی، ابزارها و ادوات شکنجه و سایر شواهد به عنوان شاهدی زنده برای نسل‌ها و تاریخ حفظ خواهد شد تا دیگران هم فجایع دوران استبداد و مبارزات و فداکاری‌های مردم عراق را مشاهده کنند.

این بیانیه در پاسخ به شایعات پیرامون این پروژه تاکید کرده است، دولت بار دیگر بر رویکرد ثابت و اشتیاق و پافشاری خود برای راه‌اندازی هرچه سریع‌تر چنین پروژه‌های بزرگ و باکیفیتی به منظور خدمت به همه مردم کشور عزیزمان تاکید می‌کند.

اما مخالفان این پروژه بر این باورند که تبدیل این پادگان به یک مرکز تفریحی تلاشی برای پاک کردن تاریخ آزار و اذیت‌ها و شکنجه مردم عراق است.

خلف عبدالصمد از رهبران حزب الدعوه اسلامی، در این باره تصریح کرده است: تبدیل کردن شعبه پنجم استخبارات در شهر کاظمیه، در شمال بغداد، به امکانات تفریحی، نشان از وجود نوعی جهل و نادانی است. تصمیم برای تخلیه این مرکز، به معنای پاک کردن سابقه زمانی دوران شکنجه و سرکوب است و باید شعار «هرگز فراموش نخواهیم کرد» بر جای جای، این مقر برای نسل‌های آینده درج شود.

عبدالصمد از دولت خواست این سرزمین یا بخشی از آن را به موزه‌هایی تبدیل کند که روایتگر داستان‌های بی‌پایان رنج و عذاب و مصیبت‌های مردم عراق در زیر شلاق و ابزارهای شکنجه جلادان باشد تا شاهدی بر جنایت‌های رژیم بعث برای نسل‌های آینده باشد.

از سوی دیگر، ایاد السماوی، سیاستمدار عراقی در گفت‌وگو با الشرق الاوسط تصریح کرد: پروژه دولت در این منطقه با هدف ارائه تصویری شایسته و مناسب از آن، فراهم کردن امکانات رفاهی برای زائران و تبدیل زمین آن به مراکز تفریحی، آموزشی و امکانات فرهنگی، هتل‌ها و بیمارستان‌ها و همچنین ساخت موزه باعث خواهد شد یاد قربانیان جنایات رژیم بعث جاودانه بماند.

عالیه نصیف، نماینده عضو ائتلاف دولت قانون، نیز ضمن حمایت از این پروژه دولت، با انتشار پستی در پایگاه اجتماعی «ایکس» نوشت: مردم الکاظمیه می‌خواهند شهرشان از حصار امنیتی که سال‌ها بر آن تحمیل شده است؛ بیرون آیند.

منتظر ناصر، روزنامه نگار و فعال سیاسی، با زیر سوال بردن نحوه اعلام این پروژه، با انتشار پستی در پایگاه اجتماعی «ایکس» نوشت: پس از تصرف بیشتر املاک دولتی از جمله کاخ‌ها و ویلاهای رژیم سابق، شاهد آن بوده‌ایم که این اماکن سر از دست متصرفان یا دغدغه مندان سیاسی درآورده‌اند یا به صورت تصادفی و مشکوک با صندوق‌های اقتصادی سرمایه‌گذاری وابسته به احزاب سیاسی با نفوذ مرتبط بوده‌اند.

وی می‌افزاید: موضوع به حدی خطرناک شده که حتی به مهم‌ترین املاک دولتی نیز سرایت کرده است. بنابراین واگذاری شعبه پنجم استخبارات برای سرمایه‌گذاری بسیار مرموز و پیچیده است چرا که اگر نگوییم گران‌ترین املاک در بغداد است، لااقل یکی از املاک بسیار گران آن محسوب می‌شود.

این روزنامه‌نگار عراقی خاطر نشان می‌کند، این منطقه برای هر سرمایه‌گذار، صرف‌نظر از نوع سرمایه‌گذاری‌اش بسیار سودآور خواهد بود، به‌ویژه که این موضوع هنوز شروع نشده، سرمایه‌گذاران وابسته به احزاب سیاسی از قبل تلاش‌ها و تحرکات خود را آغاز کرده‌اند تا از پروژه پیاده‌روی نزدیک به این مرکز بهره‌برداری لازم را انجام دهند در حالیکه دولت عراق در حال بازسازی آن از بیت المال و بودجه عمومی است تا بتواند تفریحگاه و استراحتگاهی برای خانواده‌ها و زائران راه‌اندازی کند، اما سرمایه‌گذاران از طریق ساخت یک رستوران سعی دارند بر این مرکز احاطه پیدا کنند زیرا این طرح در قالب طرح‌هایی قرار دارد که وزارت حمل و نقل برای آن تبلیغ بیش از اندازه کرده است؛ یعنی همان طرح راه‌اندازی خط تردد آبی یا تاکسی رودخانه‌ای که شما فقط می‌توانید از طریق گذر از آن رستوران وارد منطقه شوید.

منبع: الشرق الاوسط / تحریریه دیپلماسی ایرانی/۱۱