یورش به غزه و گزینه های بدِ اسرائیل

نویسنده: جیمز جفری JAMES F. JEFFREY رئیس برنامه خاورمیانه در اندیشکده مرکز ویلسون است. وی بعنوان یک افسر خدمات خارجی در دوران هفت دولت آمریکا خدمت کرده و همین اواخر، نماینده ویژه آمریکا در امور سوریه و نماینده ویژه اش در ائتلاف جهانی برای شکست داعش بود.

دیپلماسی ایرانی: به نظر می رسد که اسرائیل برای یک یورش عمده زمینی به غزه آماده می شود. اگر زمانی چنین یورشی انجام شود، ماموریت نیروهای اسرائیلی این است که حماس را به عنوان یک نیروی نظامیِ قادر به انجام حملاتی همچون یورش هفتم اکتبر منهدم کنند و این گروه را در غزه از قدرت خلع کنند. اینها اهدافی بلندپروازانه هستند به ویژه هدف دومی. با این حال، در "دنیای جنگ" که اسرائیل هم اکنون در آن قرار دارد، این کار منطق خودش را دارد: جایی که در آن یک تهدید غیرقابل تحمل وجود دارد و می تواند با استفاده از زور، نابود شود. 

بسیاری از ناظران و کشورهای غربی – از جمله ظاهرا دولت بایدن – که به اسرائیلی ها توصیه می کنند از یک حمله همه جانبه زمینی به غزه خودداری کند، این منطق را نمی بینند چرا که به رغم اقدامات نظامی بسیاری که کشورهای غربی و به ویژه ایالات متحده آمریکا در این سال ها انجام داده اند، آنها اساسا در یک "جهان صلح آمیز" زندگی می کنند: جایی که حتی تهدیدهای چشمگیر را هم می توان از گذر ترکیبی از نیروی نظامی و دیپلماسی، مدیریت کرد.

در نتیجه، آمریکا و بیشتر متحدانش چندان به سنجش هزینه ها و فواید اقدامات نظامی در دنیایی با شرایط جنگی خو نگرفته اند، دنیایی که معنی اش تمرکز بر تاثیر اقدام نظامی بر یک وضعیت نظامی است نه تاکید بر یک هدف سیاسی که هرچند با یک هدف نظامی پیوند دارد اما از آن متمایز است. از دریچه دنیایی در وضعیت صلح، هدف هر گونه عملیات نظامی آن است که تهدیدی را تحت کنترل در آوریم. همین نگرش شاید توضیح دهد که چرا پس از حمله هفتم اکتبر، هم وزیر امور خارجه آمریکا و هم هیئت نمایندگی وزارت امور خارجه آمریکا نزد فلسطینی ها، ابتدا خواهان آتش بس و کاهش تنش شدند. با این حال، در دنیای جنگ، هدف این نیست که تهدید را مدیریت کنیم بلکه باید آن را نابود کنیم.

این چیزی است که فهم آن برای بسیاری در غرب، دشوار است. به همین دلیل، برای مثال، تمایل به انتقام جویی به عنوان انگیزه محتمل اسرائیل برای جنگ در غزه، اغلب، از جمله توسط جو بایدن، مورد اشاره قرار می گیرد. البته قابل درک است که بسیاری از اسرائیلی ها، ذهنیت انتقام دارند اما این ذهنیت، پیشران واکنش کشور نیست. به جای آن، یک سنجش ساده است که اگر حماس توانمندی های نظامی اش را حفظ کند، یک تهدید امنیتی غیرقابل تحمل خواهد بود.

در جریان یورش هفتم اکتبر، حماس علاوه بر اقدامات انفجاری و خشونت های جنون آمیز، توانمندی های پیچیده ای را به نمایش گذاشت: اینکه همزمان ارتش اسرائیل را با راکت ها آشفته کند، سپرهای دفاع مرزی اسرائیل را که به فن آوری پیشرفته مجهز هستند بشکند، نیروهای زمینی اش را برای غلبه بر نیروهای مرزی اسرائیلی گسیل کند تا به مناطق شهری سرازیر شوند و همچنین فرماندهی و کنترل اسرائیل را فلج کند. اسرائیل، با درک تازه ای از آنچه حماس قادر به انجام آن است، اکنون از یک جنگ چندجبهه ای شبیه آنچه در سال 1948 و 1973 شاهد بود، هراس دارد: برای مثال، یک یورش دیگر حماس در جنوب همراه با حملاتی هماهنگ شده در شمال توسط حزب الله (که می تواند موشک های دوربرد ساخت ایران را به عمق قلمرو اسرائیل شلیک کند) و بمب گذاری های تروریستی در کرانه باختری.

چنین سناریویی می تواند به نزاعی طولانی منجر شود با پیامدهایی انبوه بر جمعیت و اقتصاد اسرائیل. این همان مشکل نظامی است که اسرائیل به دنبال یک راه حل نظامی برای آن است. یک تهاجم زمینی برای شکست و احتمالا نابودی حماس، عملیاتی خونبار خواهد بود. وضعیت گروگان ها را پیچیده می کند، تلفات غیرنظامی خواهد داشت و ریسک تشدید را با خود دارد. اما همه این هزینه های احتمالی، در برابر ضرورت پرهیز از یک جنگ دو جبهه ای، هزینه های سبک تری هستند.

اسرائیل همیشه بر این باور بود که توان نظامی و دیپلماسی چماق و هویج اش می تواند حماس را باز بدارد. دیگر چنین باوری ممکن نیست. تنها راه برای حذف تهدید غیرقابل تحملی که حماس متوجه اسرائیل می کند، این است که توانمندی های تهاجمی اش را به کار اندازد و این گروه را از پناهگاه امن غزه، حذف کند. این یک هدف شدنی و متصور برای ارتش اسرائیل در جنگ با حماس است و دستیابی به آن به اسرائیل امکان احیای بازدارندگی را می دهد. حماس پیش از حمله هفتم اکتبر می دانست که اسرائیل می تواند آن را منهدم کند اما فکر می کرد که اسرائیلی ها به دلیل هراس از تلفات چشمگیر نظامی، که گروگان هایی را به خطر می اندازد که حماس برای گرفتن آنها برنامه ریزی کرده بود، همچنین رویارویی با انفجار محتمل خشم اعراب و جهان اسلام، دست به چنین حمله ای نخواهند زد.

استدلال هایی که علیه یک حمله زمینی به غزه می شود، شامل این موارد است: امکانِ برداشتن گام هایی به غیر از تهاجم برای خنثی کردن حماس، پیامدهای سیاسی فاجعه بار منطقه ای یک یورش زمینی، احتمال تشدید تنش توسط ایران و نیابتی هایش، تلفات گسترده غیرنظامی و بلاتکلیفی درباره آنچه "روز بعدش" در غزه رخ خواهد داد. اما در منطق جنگی اسرائیل، هیچ یک از این نگرانی ها، نمی تواند بر ضرورت حذف یک ریسک غیرقابل تحمل دیگر، که حتی می تواند از حمله هفتم اکتبر هم بزرگتر باشد، غلبه کند.

"جایگزین های هوشمندِ" یک حمله زمینی، همچون حملات هوایی هدفمند و شبیخون هایی برای زدن رهبران حماس و نجات گروگان ها، به چیزی بیش از "چمن زنی" ختم نمی شود. اسرائیل در یک دهه گذشته، بر این تکنیک ها متکی بود و حمله هفتم اکتبر نشان داد که این روش ها قطعا شکست خورده اند. از این گذشته، خطر تشدید، هرچند خطری واقعی است، با اقدام دولت بایدن به تقویت بدنه قدرت نظامی آمریکا در منطقه، کمرنگ شده است. این گام، در کنار سفر بایدن به اسرائیل، علامت روشن و صریحی به ایران و حزب الله داد که آمریکا به اسرائیل برای دفاع از خود کمک خواهد کرد.

اسرائیل و آمریکا باید بعد از آنکه تهاجم به غزه، حماس را حذف کرد، به این مشکل سیاسی رسیدگی کنند که چه کسی بر غزه حکومت کند اما زنجیره اقدام در این زمینه نمی تواند منتظر یک راه حل سیاسی بشود که طراحی اش بسیار دشوار است تا پس از آن نوبت به حذف یک تهدید غیرقابل تحمل برسد. هنگامی که یک کشور با تهدیدی مشابه تهدید حماس علیه اسرائیل، روبه رو باشد، باید آن را حذف کند و روز بعد برای حل مشکلات "روز بعد" اقدام کند.

منبع: فارن افرز/ تحریریه دیپلماسی ایرانی/11