گرگ و میش صلح

حسین فاطمی، روزنامه نگار

دیپلماسی ایرانی: اخبار روز های حکایت از آن دارد ریاض برای برقراری صلح یا یمنی ها جدی است تا جایی که محمد بن سلمان، ولیعهد سعودی چند روز پیش در حال بازگشت از اجلاس سران گروه ۲۰ در هند، به مسقط سفر کرد. به گفته شبکه بی بی سی، ناظران این سفر را که دربار پادشاهی سعودی آن را «ویژه» توصیف کرد، در ارتباط با رایزنی های مربوط به بحران یمن و اشاره ریاض به حمایت از تلاش های عمان در این بحران دانستند.

آنطور که ایرنا گزارش داده، سالم الیامی، مشاور سابق وزارت خارجه عربستان در گفت وگو با بخش عرب زبان شبکه بی بی سی اظهار داشت که در سفر اخیر محمد بن سلمان ولیعهد سعودی به مسقط، یک هیات بلندپایه سعودی به ریاست خالد بن سلمان، وزیر دفاع با مشارکت شماری از مسئولان نظامی، از ریاض به وی ملحق شد.

برپایه این گزارش، الحاق این هیات به وضوح نشان می دهد که در جریان دیدار ولیعهد سعودی با سلطان هیثم بن طارق سلطان عمان به پرونده یمن پرداخته شده است چرا که خالد بن سلمان به عنوان وزیر دفاع سعودی مسئول مستقیم همه موضوعات مربوط به مسئله یمن است.

در سوی دیگر سفری هم توسط هیاتی از صنعا به عربستان صورت گرفت که ضیف الله الشامی، وزیر اطلاع‌رسانی دولت نجات ملی یمن هم که مورد حمایت انصارالله است، روز جمعه در ارزیابی از نتایج سفر عنوان داشت که این سفر نشان می‌دهد ولیعهد سعودی از دولت عمان درخواست سفر هیأت صنعا به ریاض را داشته است. با ذکر این نکته، الشامی افزود که نمی‌توان در مذاکرات ریاض بدون پرداختن به مسائل بشردوستانه، ابتدا وارد مسائل سیاسی شد.

وی اظهار کرد: تمایل عربستان برای برقراری رابطه با صنعا و تهران و پیوستن به بریکس براساس سیاست آمریکاست. سخنان الشامی یک روز پس از آن بیان می‌شود که وزارت امور خارجه عربستان پنجشنبه شب اعلام کرد که از هیات مذاکره کننده دولت نجات ملی یمن برای سفر به ریاض با هدف انجام مذاکرات و گفت وگوهای صلح دعوت کرده است. وزارت خارجه آمریکا نیز روز جمعه اعلام کرد: «این گام مهم به سوی صلح، دامنه یک سری تبادلات بین عربستان سعودی و حوثی‌ها (انصارالله) را گسترش می‌دهد.

پیش تر مهدی المشاط، رئیس شورای عالی سیاسی یمن از سفر هیات صنعاء در مذاکرات صلح یمن به کشور عربستان به همراه یک هیات عمانی خبر داده بود. همچنین محمد عبدالسلام، رئیس هیات مذاکره کننده دولت نجات ملی یمن پیش از ترک صنعاء و عزیمت به ریاض برای گفت وگو با طرف سعودی، تاکید کرد که دور کنونی مذاکرات در چارچوب مذاکراتی است که هیات ملی با طرف سعودی در جلسات متعدد در مسقط و جلسات مکرر در صنعاء انجام داده است که آخرین آن دیدار در ماه رمضان گذشته بود.

-    دورنمای مذاکرات

اگر چه در ظاهر امر ریاض و حتی واشنگتن مشتاق به توافق با یمنی ها و تداوم آتش بس هستند، اما تحلیلگران دورنمای چندان مثبتی را برای برقراری صلح دائمی در یمن و ایجاد بستر برای گفت وگوهای یمنی – یمنی متصور نیستند. به عقیده ناظران با توجه به شرایط کنونی و از آنجایی که مذاکرات هنوز به نتیجه نرسیده و هنوز در شرایط مبهم و صدالبته شکننده ای قرار دادامکان وقوع هر سناریویی، حتی بازگشت به میدان جنگ وجود دارد. در مقابل برخی تضوری متفات دارند و معتقدند که  سفر اخیر بن سلمان به مسقط با هدف استقرار صلح در یمن برخلاف دفعات قبل با رضایتی بیشتری همراه بوده است.

این طیف از کارشناسان رفتار متفاوت ریاض را به ازسرگیری روابط عربستان سعودی و جمهوری اسلامی ایران مرتبط ‌دانسته و تاکید دارند که آشتی عربستان با ایران به منزله آغاز واقعی تأثیرگذاری بر مواضع جنبش انصارالله بود. به باور این طیف، سفر اخیر حسین امیرعبداللهیان، وزیر امور خارجه ایران به عربستان نشان داد که تهران در استفاده از کارت های خود در زمینه یمن انعطاف پذیرتر شده است. وی آن سفر را مهم و محوری توصیف کرد که حاوی گفتمانی متفاوت از گفتمان های گذشته بود.

البته از سوی دیگر نقش افرینی دولت ریاض برای گفت‌و‌‌گوهای مستقیم میان دولت نجات ملی (در صنعاء) و شورای ریاستی وابسته به ائتلاف سعودی (در عدن) هم موضوع کاملا پیچیده ای است که م تواند همه چیز را به هم بریزد. لذا باید در خصوص دورنمای مذاکرات با حفظ نگاه مثبت، قدری محتاطانه برخورد کرد و منتظر روند تحولات بود.