بریکس به بازگشت قدرت سیاسی در خاورمیانه منجر می شود؟

نویسنده: گودرون هارر

دیپلماسی ایرانی: در پایان اجلاس بریکس، ابراهیم رئیسی، رئیس جمهوری ایران، برای پذیرفتن دعوتنامه جمهوری اسلامی شخصا به ژوهانسبورگ سفر کرد. این نکته که ایران در آغاز سال آینده می تواند در این کنفدراسیون عضو شود، از سوی دولت تهران به عنوان یک «دستاورد تاریخی» تجلیل شد.

با توجه به اقتصاد درهم شکسته ایران که نه تنها از تحریم‌های آمریکا، بلکه از سوء مدیریت و فساد نیز رنج می‌برد، تصمیم بریکس برای پذیرش ایران به عنوان یکی از شش کشور جدید، غافلگیرکننده بود. برای تهران، چنین چیزی گواه بر این است که به اندازه ادعای آمریکا و «غرب» منزوی نیست.

نه تنها چین و روسیه، بلکه قدرت‌های مهم منطقه‌ای مانند هند و برزیل نیز از همکاری با ایران که در غرب مورد بی مهری قرار می‌گیرد، ابایی ندارند. با این حال، کشورهای عربی که بخشی از معماری امنیتی ایالات متحده آمریکا در خاورمیانه بوده و از سال 1979 همواره به شدت بر مهار ایران متمرکز بوده اند، در اینجا حضور دارند: عربستان سعودی، امارات متحده عربی و مصر نیز جزء کشورهای نامزد بریکس هستند. 

منطقه خاورمیانه و شمال آفریقا ناگهان در این کنفدراسیون حضور پررنگی پیدا می کند که هنوز کاملا نمی داند آیا فقط اقتصادی است یا همچنین سیاسی خواهد بود. هر دو مسیر برای تهران جالب هستند، مانند چشم انداز امکان تجارت با ارزهای دیگر. جهان هنوز تا دلارزدایی از روابط اقتصادی بین‌المللی فاصله زیادی دارد، اما حداقل امارات متحده عربی برای اولین بار در ماه مارس یک قرارداد گاز مایع را با چین با یوان منعقد کرد.

میل به خودمختاری استراتژیک بیشتر را می توان به وضوح در امارات، مصر و حتی در عربستان سعودی مشاهده کرد. آنها یک پای خود را در غرب دارند، و می خواهند پای دیگر آزادانه بازی کند. ریاض با میانجیگری چین در حال عادی سازی روابط با ایران است. در اوپک پلاس نیز با کاهش سهمیه های تولید نفت، قیمت را بالا نگه می دارد.

برای سال‌ها، تحلیل ها در مورد خاورمیانه شامل این دیدگاه بود که این منطقه طی بیست سال گذشته اهمیت خود را برای آمریکا از دست داده و خلاء سیاسی به عدم اطمینان و تشدید درگیری‌ها منجر شده است. با ظهور نسل جدید مستبدان خلیج فارس، این نکته آشکار شده است که اعراب نباید برای امنیت خود تنها به اتحاد با آمریکا تکیه کنند.

جنگ در سوریه به روسیه این فرصت را داد تا به عنوان یک بازیکن به خاورمیانه بازگردد. اکنون هم فضایی سیاسی برای چین وجود دارد، در حالی که فضای اقتصادی از مدت ها پیش ایجاد شده بود. خاورمیانه با اعضای جدید، وزن بیشتری در سیاست ایالت‌های بریکس خواهد داشت و این ممکن است دوباره آن را برای واشنگتن جالب‌تر کند.

منبع: در اشتاندارد (اتریش) / تحریریه دیپلماسی ایرانی