تهران و گزینه های روی میزش

دیپلماسی ایرانی: پس از اقدام پنج شنبه هفته گذشته پارلمان اروپا در تصویب قطع نامه ضدایرانی که در یکی از بندهای آن پیشنهاد قرار دادن سپاه پاسداران انقلاب اسلامی در لیست گروه های تروریستی اتحادیه اروپا را مطرح کرده بود شاهد ادامه واکنش های مقامات داخلی در این خصوص بودیم؛ واکنش هایی که اکنون جنبه هشدار و حتی تهدید و تاکید بر اقدام متقابل پیدا کرده است. از تهدید به خروج از ان پی تی تا بستن تنگه هرمز، تروریستی اعلام کردن نیروهای نظامی اروپایی، ناتو و حتی حمله به آنها. 

سناریوی نخست؛ «تروریستی دانستن نیروهای مسلح کشورهای عضو اتحادیه اروپا»

نمایندگان مجلس در واکنش به تلاش اروپا برای قرار دادن سپاه در لیست گروه‌های تروریستی، طرحی دوفوریتی را آماده کردند که با تصویب آن نیروهای مسلح کشورهای عضو اتحادیه اروپا از سوی ایران به عنوان تروریست قلمداد می‌شوند نمایندگان مجلس در واکنش به تلاش اروپا برای قرار دادن سپاه در لیست گروه‌های تروریستی، طرحی دوفوریتی را آماده کردند که با تصویب آن نیروهای مسلح کشورهای عضو اتحادیه اروپا از سوی ایران به عنوان تروریست قلمداد می‌شوند. محمد خدابخشی، نماینده مردم الیگودرز در مجلس شورای اسلامی گفت: «نمایندگان مردم در مجلس طرحی دو فوریتی را آماده کردند که با تصویب آن نیروهای مسلح کشورهای عضو اتحادیه اروپا از سوی ایران به عنوان تروریست قلمداد می‌شوند.» وی افزود: «این اقدام به دنبال تلاش برای قرار دادن سپاه در لیست گروه‌های تروریستی از سوی اتحادیه اروپا صورت گرفته است.»
متن کامل طرح دو فوریتی نمایندگان برای تحریم نیروهای مسلح کشورهای عضو اتحادیه اروپا به شرح زیر است:
طرح اقدام متقابل در برابر اعلام سپاه پاسداران انقلاب اسلامی ایران به عنوان سازمان تروریستی توسط پارلمان اروپا
ماده ۱ - به منظ۹ور اقدام متقابل در برابر مصوبه پارلمان اروپا که سپاه پاسداران انقلاب اسلامی ایران را که به‌ عنوان یکی از ارکان حاکمیتی کشور شناخته می‌شود، به عنوان سازمان تروریستی شناخته است، برابر این قانون کلیه نیروهای نظامی کشورهای عضو اتحادیه اروپا در غرب آسیا و همچنین سازمان‌های مرتبط با این نیروها به عنوان تروریست اعلام می‌شوند و هرگونه همکاری با این نیروها، همکاری در اقدام تروریستی محسوب می‌گردد.
تبصره - با توجه به اینکه اجرایی شدن مصوبه پارلمان اروپا نیازمند تصویب آن توسط دولت‌های عضو می‌باشد، اجرای این قانون توسط دولت جمهوری اسلامی ایران و نیروهای مسلح، مستلزم اجرایی شدن مصوبه پارلمان اروپا می‌باشد.
ماده ۲ - دستگاه‌های اطلاعاتی مکلفند فهرست فرماندهان نیروهای کشورهای عضو اتحادیه اروپا را جهت پیگیری‌های قضایی در اختیار قوه‌قضائیه جمهوری اسلامی ایران قرار دهد.
ماده ۳- وزارت امور خارجه موظف است از ظرفیت‌های حقوقی و سیاسی برای خروج نیروهای نظامی کشورهای عضو اتحادیه اروپا از منطقه استفاده نماید.
ماده ۴ - کلیه کشورهایی که به هر صورت از تصمیم اتحادیه اروپا مبنی بر اعلام سپاه پاسداران انقلاب اسلامی ایران به‌ عنوان سازمان تروریستی تبعیت نمایند، مشمول عمل متقابل می‌گردند.
ماده ۵ - دولت جمهوری اسلامی ایران موظف است از کلیه اشخاص حقیقی و حقوقی که با سپاه پاسداران انقلاب اسلامی ایران همکاری کرده و از این جهت در معرض آسیب قرار می‌گیرند، حمایت‌های لازم را بعمل آورد.

«طرح مذکور در صورت تبدیلش به قانون و اجرایی کردن آن توسط نیروهای نظامی و ارتش ایران فقط دور باطل از ناامنی را برای کشور و کل منطقه رقم خواهد زد؛» این ارزیابی ولی الله ثابت از قرارداد نیروهای کشورهای اروپایی در لیست گروه های تروریستی است که به «شرق» گفت. این تحلیلگر مسائل بین الملل معتقد است که نباید با این قبیل طرح ها یک سلسله واکنش های احساسی را به مبنایی برای تصمیم گیری در امور حساس کشور بدل کنیم. وی با تاکید بر اینکه گفته هایش به معنای تطهیر اروپا نیست، یادآور می شود که در شرایط کنونی باید از تصاعد تنش و ناامنی جلوگیری کرد، چون به زعم این کارشناس، هرگونه اقدام متقابل نیاز به پشتوانه اجرایی دارد و با در نظر گرفتن وضعیت کنونی سیاسی و دیپلماتیک ایران، نه تنها تهران توان اجرای این قبیل طرح ها را ندارد، بلکه هزینه های گزاف و مضاعفی را هم شکل خواهد داد و موضع دیپلماتیک ایران بیش از پیش افت پیدا می کند. ثابت در ادامه ارزیابی های خود به نکته مهمی دال بر یک «تله سیاسی» اشاره می کند. از این منظر او معتقد است پارلمان اروپا با این قطع نامه پیشنهادی پنج شنبه خود سعی کرده است تهران را تحریک کند تا دست به اقدامات رادیکال بزند که توجیهی برای عملیاتی کردن مفاد این قطع نامه به خصوص قرار دادن سپاه در لیست گروه های تروریستی شکل بگیرد.

مکمل و موید این نگاه ولی اله  ثابت به توئیت اخیر جلیل رحیمی جهان آبادی باز می گردد. این عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس در توئیتی انتقادی به واکنش نمایندگان مجلس نوشت: «واکنش های احساسی؛ فاقد پشتوانه اجرایی و خلاف حقوق بین الملل و حقوق دریاها؛ راه برخورد با اقدام نادرست اروپایی ها نیست ما بیش از تصویب قانون؛ نیازمند رایزنی با افکار عمومی جهان و کشورها هستیم تا نقش سپاه را در امنیت خاورمیانه و حذف داعش شرح دهیم.» با اینحال کسانی چون علیرضا سلیمی، عضو هیئت رئیسه مجلس در گفت وگویی تاکید دارند که «اگر این نهاد توسط کشورهای اروپایی یک سازمان تروریستی اعلام شود ایران، نه تنها تمامی نهادهای نظامی اروپا را تروریست اعلام خواهد کرد، بلکه از این به بعد هیچ یک از نهادهای نظامی اروپایی در منطقه در امان نخواهند بود و حتی مستشاران آن ها در سفارتخانه های آن ها احساس آرامش نخواهند کرد.»

افزون بر ادعاهای سلیمی، رئیس کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس شورای اسلامی هم از تهیه طرحی در این کمیسیون برای اقدام متقابل نسبت به مصوبه پارلمان اروپا علیه سپاه پاسداران خبر داد و تاکید کرد که نمایندگان پشت منافع ملی ایستاده و کوتاه نمی‌آیند. وحید جلال زاده، رئیس کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس شورای اسلامی طی نشست خبری دیروز یکشنبه خود با اشاره به اقدامات متقابل مجلس در برابر پارلمان اروپا بیان داشت: «طرح اقدام متقابل در برابر پارلمان اروپا و هر اقدام دیگر کشورهای اروپایی در کمیسیون امنیت ملی تهیه شده است؛ مردم بدانند نمایندگان پشتیبان منافع ملی و نهادهای انقلابی هستند و ذره ای از منافع ملی و حقوق ملت ایران کوتاه نخواهند آمد.» وی با اشاره به جلسه روز شنبه کمیسیون امنیت ملی تاکید کرد که «کمیسیون امنیت ملی در جلسه روز گذشته پیش نویس طرح اقدام متقابل را تهیه کرد که امیدوارم امروز در کمیسیون به رای گذاشته شده و به صحن علنی جهت بررسی ارجاع داده شود. این طرح یک عمل مبتکرانه و متقابل با رفتار کشورهای اروپایی است که به صورت دوفوریتی خواهد بود.» 

هر چند در این نشست خبری، جلال زاده به جزئیات اشاره نکرد، اما سخنگوی کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس به ارائه توضیحاتی درباره جزییات طرح مجلس درمقابله با اقدام اروپایی ها علیه سپاه پرداخت. ابوالفضل عمویی با اشاره به جلسه فوق العاده روز یکشنبه کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی گفت: «کمیسیون امنیت ملی در ادامه جلسه فوق العاده شنبه خود در واکنش به مصوبه پارلمان اروپا، یکشنبه هم جلسه ای را تشکیل داد.» وی با اشاره به بررسی کلیات طرح واکنش مجلس به اقدام پارلمان اروپا گفت: «در این چارچوب نمایندگان موضوع‌گیری‌های قاطعی را داشتند و جلسه‌ای غیرعلنی نیز با حضور فرمانده سپاه پاسداران و وزیر امور خارجه برگزار شد و آخرین روندها مورد بررسی قرار گرفت؛ کمیسیون امنیت ملی نیز بیانیه‌ای را آماده کرد که در حال امضا توسط نمایندگان است و امروز در مجلس قرائت می شود.» 

سخنگوی کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس تاکید کرد: ـکمیسیون امنیت ملی طرحی ۳ ماده ای برای اقدام متقابل آماده کرده که در مجلس اعلام وصول می شود؛ موضوع این طرح اقدام متقابلی است که دولت جمهوری اسلامی ایران مکلف به اجرای آن است. در صورتی که طرف اروپایی، مقامات یا نهادهای کشور از جمله نهادهایی که در قانون اساسی نام برده شده‌اند مانند سپاه پاسداران انقلاب اسلامی یا بسیج مستضعفین را در فهرست سازمان‌های تروریستی اتحادیه اروپا قرار دهد، واکنش متقابل و متناظری صورت خواهد گرفت.« وی اضافه کرد: ـدر مصوبه پارلمان اروپا دیده شده که برخی افراد، مقامات و اشخاص حقیقی و حقوقی در فهرست تحریم قرار می‌گیرند و مواردی را نیز در فهرست سازمان تروریستی قرار داده‌اند؛ در واکنش به این اقدام در طرح پیش‌بینی شده که در صورت هر اقدامی از طرف مقابل، دولت مکلف به تهیه فهرستی است که مقامات و اشخاص را به عنوان تروریست یا تحت تحریم‌های مالی قرار دهد یا ورود آن‌ها به ایران را ممنوع می‌کند.» عمویی ادامه داد: «همچنین به‌دنبال تعبیه ساز و کاری در کشور برای موارد نقض حقوق بشر هستیم؛ اقدامات خلاف حقوق بین الملل از جمله کشتار و نسل کشی و مواردی که اروپایی‌ها در آن سابقه‌ای داشتند، باید ثبت و در مراجع بین‌المللی پیگیری قضایی شود این موارد هم در این طرح پیش‌بینی شده است.»

با توجه به این گفته‌های مقامات و نمایندگان، ولی الله ثابت در بخش دیگری از گپ و گفت خود با «شرق» به اصل توازن و جنبه الزام آور اقدامات و تحریم‌های ایران می‌پردازد. او در این راستا یادآور می شود که آمریکایی‌ها و اروپایی‌ها اکنون با یک خوانش غلط از تحولات ایران سعی کرده اند با قرار دادن سپاه پاسداران انقلاب اسلامی در لیست گروه های تروریستی یک فشار را به تهران وارد کنند. اما این کارشناس در ادامه ارزیابی خود به این نکته مهم اشاره دارد که اقدام متقابل ایران هم در تحریم مقامات سیاسی، دیپلماتیک و نظامی اروپایی و آمریکایی و همچنین تروریستی معرفی کردن نیروهای اروپایی، ناتو، ارتش آمریکا، سنتکام و ... هیچ وقت نمی تواند جنبه اجرایی الزام آور به خود بگیرد، کما اینکه او با نقبی تاریخی می گوید که از سال ۹۷ تا به اکنون ایران نتوانسته است به جز اقدامات ایزایی نیابتی در عراق و سوریه با حمله مقطعی به کاروان‌های نیروهای نظامی آمریکایی، کار دیگری انجام بدهد. بنابراین ولی الله ثابت تصریح می کند که «نمی توان با این اقدامات «اصل موازنه» را پیش برد.»

سناریوی دوم؛ «محدودیت یا مسدود سازی تنگه هرمز»

یکی دیگر  از سناریوهای محتمل برای پاسخ متقابل تهران به اقدام اروپا به بستن یا محدودیت تردد در تنگه هرمز باز می گردد. در این خصوص محمدحسن آصفری در گفت وگویی تاکید کرد: «ما طرحی را دنبال خواهیم کرد که محدودیت تردد کشتی‌های تجاری اروپایی در تنگه هرمز را به همراه خواهد داشت و اگر پارلمان اروپا نسبت به تصمیم خودش عقب‌نشینی نکند، مطمئن باشند اقداماتی را در پارلمان خودمان دنبال خواهیم کرد و با طرح‌های چندفوریتی تردد در تنگه هرمز را برای کشتی‌های اروپایی محدود می‌کنیم که مطمئنا به نفع آن‌ها نخواهد بود، لذا بهتر است تا دیر نشده پارلمان اروپا تصمیم خودش را کنار بگذارد و عقلانیت نشان دهد و از اقدامات احساسی دست بردارد.» آصفری درباره این‌که اروپایی‌ها در عین حال صحبت از احیای برجام می‌کنند این چقدر با اقدام اخیر پارلمان اروپا هم‌خوانی دارد، گفت: «این‌ها نشان از سیاست‌های چماق و هویج است. این سیاست‌های دوگانه چماق و هویج است که از یک طرف بخواهند با باز گذاشتن پرونده برجام جلوی فعالیت هسته‌ای ایران را بگیرند و از طرف دیگر نیروی مسلح ما را محدود کنند که مطمئنا این سیاست‌های دوگانه را جمهوری اسلامی نخواهد پذیرفت. مطمئنا موضوع تحریم سپاه بی‌ارتباط با فرجام برجام نخواهد بود و این به نفع اروپایی‌ها نیست.» البته برخلاف ادعا و پیشنهاد این نماینده برخی رسانه های داخلی طی ماه های اخیر به تناوب روی بستن کامل تنگه هرمز مانور داده اند. 

«چه محدودیت و چه مسدودسازی تنگه هرمز اقدامی نیست که بتوان در صحنه عمل آن را اجرایی کرد؛» این نکته ای بود که علی ناطقی به عنوان دیگر کارشناس در گفت وگویش با «شرق» به آن اذعان دارد. این تحلیلگر حوزه بین الملل در تبیین گفته خود معتقد است که تنگه هرمز یک آب راهه طبیعی است که ایران هم به تناسب حوزه سرزمینی و جغرافیایی خود با آن مرز مشترک آبی دارد، کما اینکه سایر کشورهای منطقه هم مانند ایران هم مرز با تنگه هرمز هستند. بنابراین تهران نمی‌تواند، نه اقدام به بستن و نه حتی محدود کردن تنگه هرمز بکند. ناطقی در شرح بیشتر موضع خود تمرکز جدی تری روی موقعیت سرزمینی ایران دارد و یادآور می شود تنگه هرمز تماماً در در محدوده ی ایران قرار ندارد و یک تنگه و کانال دست ساز بشری توسط ایران هم نیست. بنابراین به زعم او جمهوری اسلامی ایران، نه در مجلس، نه در دولت و نه در هیچ یک از قوای نظامی خود نمی تواند قانون را اعمال کند که بتواند روی تردد این آبراه کنترل داشته باشد و یا اقدامی را برای محدود کردن، بستن آن و حتی اعمال نفوذ برای گرفتن حق عبور و مرور عملیاتی کند.

اما اینکه چرا در داخل مدام روی این گزاره غلط اصرار ورزیده می شود و اکنون این ادعا به عنوان یکی از سناریوهای اقدام متقابل ایران مطرح است؟ سوالی است که ناطقی، آن را ناشی از فضای کنونی بعد از اقدام پارلمان اروپا در تصویب قطع نامه پنج شنبه گذشته می داند که پیشنهاد کرده سپاه پاسداران در لیست گروه های تروریستی قرار گیرد. به باور این تحلیلگر، صدور چنین قطع نامه ای یک فضای احساسی و رادیکال را در کشور شکل داده است و در سایه آن مقامات به هر طریقی سعی دارند از خود واکنش نشان دهند. حتی اگر به باور ناطقی این واکنش ها جنبه عملیاتی و اجرایی پیدا نکند. با این حال وی روی نکته کلیدی دست می گذارد و تاکید دارد که نباید به بهانه فضای احساسی و لزوم واکنش دست به برخی موضع‌گیری‌های چالش زا و به تبعش افزایش هزینه برای کشور بود زد. با این خوانش، ناطقی راهکار درست را، نه موضع‌گیری‌های احساسی، تهدید و اعراب که در پیش گرفتن خرد دیپلماتیک، عقلانیت سیاسی و انعطاف می داند تا با آن بتوان مانع از آن شد که قطع نامه پیشنهادی پارلمان اروپا در یک مسیر حقوقی نهایتاً جنبه الزام آور و اجرایی پیدا کند. در ادامه آنچه مطرح شد این تحلیلگر مسائل سیاسی می گوید: «شاخ و شانه کشیدن، تهدید، توهین، تحقیر و ... صرفاً روند حقوقی قرار دادن سپاه در گروه های تروریستی اتحادیه اروپا را تسریع می بخشد.» 

علی ناطقی، ادامه این روند را مخرب تر از تضعیف توان دیپلماتیک می داند، چرا که وی معتقد است، «این روند می‌تواند روی امنیت سرزمینی ایران هم اثر مخرب گذارد.» چون به باور این کارشناس، «اگر ایران در مقام عمل با یک ارزیابی غلط بخواهد اقدامی برای محدود سازی و بستن تنگه هرمز انجام دهد کل امنیت خلیج فارس تنگه هرمز و دریای عمان به هم خواهد خورد و در این میان ناطقی، بی شک ایران را بازنده اصلی می داند. چرا که از نگاه او یک اجماع سیاسی، دیپلماتیک، نظامی و امنیتی در کل این منطقه به خصوص در خلیج فارس، تنگه هرمز و دریای عمان شکل خواهد گرفت که اجازه هیچ گونه تحرکی به ایران داده نخواهد شد. این مهم در صورت وقوع می‌تواند روی امنیت سرزمینی هم اثر بگذارد. 

مضافا این تحلیلگر روی موضوع «امنیت انرژی جهانی» هم مانور می دهد و ذیل تشریح آن به شرق می گوید: «اگرچه هرگونه اقدامی برای بستن یا محدود کردن تنگه هرمز بی شک روی افزایش بهای انرژی در جهان اثر می گذارد،» اما از دید ناطقی، ایران هم نمی تواند نفت خود را، ولو به صورت دور زدن تحریم بفروشد. به‌همین‌دلیل این کارشناس تاکید دارد که اقتصاد ایران هم به شکل مستقیم درگیر این طرح و اقدامات خواهد شد. از جنبه دیگر ناطقی به این نکته هم ورود می‌کند که «اگر اقدام ایران در تنگه هرمز به ناامنی انرژی به افزایش قیمت‌ها منجر شود که خواهد شد؛ خود پارامتر بسیار موثری برای اجماع نظامی و امنیتی علیه ایران در منطقه خواهد بود.»

سناریوی سوم؛ «خروج ایران از NPT»

اما سناریوی سوم در خصوص اقدام متقابل ایران به خروج از NPT باز می گردد. در این راستا وزیر خارجه در واکنش به اقدام اخیر پارلمان اروپا علیه سپاه، گفته «اگر اروپا مواضعش را تغییر ندهد احتمال انجام هر اقدام تقابلی متصور است.» حسین امیرعبداللهیان در گفت‌وگو با خانه ملت و در پاسخ به این پرسش که خروج ایران از NPT یا اخراج بازرسان آژانس جزو رفتارهای تقابلی ایران خواهد بود، عنوان داشت: «تعداد اندکی از رهبران سیاسی اروپا هیچ تجربه‌ای در حوزه دیپلماسی ندارند و امروز تنها در رأس دستگاه دیپلماسی قرار گرفته‌اند از جمله وزیر خارجه آلمان، لذا اگر آنها در مسیر عقلانیت حرکت نکنند و مواضع خود را اصلاح نکنند، هر احتمالی متصور است.»

یوسف مولایی در گفت و گو با «شرق» هر گونه ادعایی، چه از زبان وزیر امور خارجه یا هر مقام دیگری پیرامون خروج از NPT را یک بلوف سیاسی تعبیر می کند که هیچگاه جنبه عملی و اجرایی به خود نخواهد گرفت. این حقوقدان اعتقاد دارد ایران حتی در برهه هایی که توان دیپلماتیک بالایی هم داشت نتوانسته است جرات خروج از NPT را پیدا کند، چه برسد به فضای فعلی که در ۴ ماه گذشته باعث افول بسیار زیاد توان دیپلماتیک ایران شده است. لذا به زعم او تهران هیچ پشتیبانی سیاسی و دیپلماتیک برای انجام این اقدام (خروج از NPT) ندارد. از جنبه دیگر این کارشناس مسائل حقوقی روی تبعات هرگونه تلاشی برای خروج از NPT تاکید می‌کند و یادآور می‌شود که با توجه به لاینحل ماندن اختلافات پادمانی ایران و آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، اکنون این نهاد (آژانس) و شورای حکام آژانس حساسیت بسیار زیادی روی ابعاد پرونده فعالیت‌های هسته‌ای ایران دارند. لذا از دید مولایی وضعیت به گونه‌ای شکننده است که اعتقاد دارد نشست پیش روی شورای حکام تنها با یک گزارش دیگر آژانس می تواند پرونده ایران را به شورای امنیت ارجاع دهد. در چنین وضعیت شکننده ای این تحلیلگر باور دارد که «به هیچ عنوان بستری برای خروج ایران از NPT وجود ندارد، حتی اگر در نهایت شاهد تروریستی اعلام شدن سپاه پاسداران انقلاب اسلامی توسط اروپا باشیم.» این حقوقدان در جنبه دیگری از تحلیل خود به تاثیر مخرب خروج ایران از NPT با فعال شدن مکانیسم ماشه می پردازد. در ادامه این نگاه، مولایی ذیل تبیین بحران حقوقی، سیاسی و دیپلماتیک فعالیت‌های هسته‌ای به دو گزینه ارجاع پرونده فعالیت‌های هسته‌ای ایران از شورای حکام به شورای امنیت سازمان ملل و همچنین آغاز روند فعال‌کردن مکانیسم ماشه توسط سه کشور اروپایی عضو برجام در صورت واکنش متقابل ایران با خروج از NPT اشاره دارد. اما در این‌باره این استاد دانشگاه اعتقاد دارد که منطقی‌ترین و کم‌هزینه‌ترین مسیر برای اروپایی‌ها و آمریکا فعال‌کردن مکانیسم ماشه به جای ارجاع پرونده از شورای حکام به شورای امنیت است، چراکه در سایه این مکانیسم دیگر خبری از حق وتوی روسیه و چین وجود ندارد و اهرم فشار بر ایران به معنای واقعی کلمه بیشتر و بیشتر خواهد شد.

مولایی پایان‌بخش تحلیل خود را به برخی ادعاهای جریان‌های سیاسی و رسانه‌ای رادیکال در کشور برای فشار به دولت در جهت خروج از NPT و ایجاد وضعیتی مشابه با اسرائیل اختصاص می‌دهد و دراین‌باره به «شرق» می‌گوید: «قطعا نمی‌توان وضعیت سیاسی، دیپلماتیک و امنیتی اسرائیل را با ایران یکی کرد. اگرچه اسرائیل عضو ان‌پی‌تی نیست و به‌راحتی از پاسخ‌گویی به سؤال‌های آژانس و شورای حکام سر باز می‌زند، اما این وضعیت به دلیل حمایت همه‌جانبه کشورهای جهان به‌خصوص آمریکا، اروپا و حتی روسیه و چین از اسرائیل شگل گرفته است». با این مقایسه، مولایی تصریح می‌کند: «وضعیت اسرائیل دقیقا متضاد با اقتضائات ایران است؛ هیچ کشوری حمایتی از تهران ندارد، حتی پکن و مسکو؛ بنابراین اگر با صدور قطع‌نامه و واکنش متقابل ایران، این گزینه مطرح شود که ایران به سمت خروج از ان‌پی‌تی برود تا مانند اسرائیل خود را ملزم به پاسخ‌گویی به آژانس و شورای حکام نکند، نه شدنی است و نه عقلانی». این استاد دانشگاه یادآور می‌شود که خروج از ان‌پی‌تی، نه‌تنها شرایطی مانند اسرائیل را برای ایران به وجود نخواهد آرود، بلکه تهران با دست خود چالش هسته‌ای‌اش را به «یک نقطه بدون بازگشت و غیرقابل مدیریت» خواهد کشاند.

 یک جلسه غیرعلنی

دیروز یکشنبه جلسه ای غیرعلنی با حضور حسین امیرعبداللهیان و حسین سلامی در مجلس شورای اسلامی پیرامون اقدامات پارلمان اروپا برگزار شد. وحید جلال‌زاده (دیروز یکشنبه)، در جمع خبرنگاران به ارائه توضیحاتی درباره جلسه غیرعلنی مجلس شورای اسلامی با حضور فرمانده سپاه و وزیر امور خارجه پرداخت. وی عنوان داشت: «جلسه غیرعلنی مجلس برای بررسی اقدامات مداخله جویانه کشورها و نهادهای اروپایی درباره مسائل داخلی ایران تشکیل شد. البته این اولین بار نیست که ما این سیگنال های منفی را از کشورهای اروپایی دریافت می کنیم. آخرین اقدامات آنها در اغتشاشات اخیر و در فتنه ۱۴۰۱ بود که هرگز از حافظه تاریخی ملت ایران فراموش نخواهد شد.» وی ادامه داد: «بعد از اقدام اخیر پارلمان اروپا در صدور یک قطعنامه غیرحقوقی و غیرالزام آور و به شدت سیاسی علیه سپاه پاسداران انقلاب اسلامی و فرزندان ملت، نمایندگان مجلس مواضعی را اتخاذ کرده و امروز نیز در جلسه غیرعلنی با حضور سردار سلامی فرمانده کل سپاه و امیرعبداللهیان وزیر خارجه به این موضوع پرداختیم.»

رئیس کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس یازدهم اضافه کرد: «فرمانده سپاه و وزیر خارجه گزارشات خود از آنچه که در میدان عمل در حال رخ دادن است را ارائه کردند؛ همچنین درباره اقدامات احتمالی بعدی اروپایی ها در شورای اروپا و اتحادیه اروپا توضیح داده و به قدرت بازدارندگی جمهوری اسلامی و اقدامات متقابل دستگاه های ما و نهادهای انقلابی اشاره کردند.» وی با اشاره به اعلام حمایت نمایندگان از سپاه پاسداران انقلاب اسلامی گفت: «از صحبت های فرمانده سپاه در مجلس استقبال شد؛ وزیر خارجه نیز از پیش بینی ها و اقدامات پیشگیرانه شان گزارشی ارائه کرد. البته انتظارات مجلس از دستگاه دیپلماسی بسیار بالاست و انتظار دارند وزارت خارجه با ابتکار عمل بیشتری در صحنه سیاست خارجی به اتهامات و اقدامات مداخله جویانه اروپایی ها پاسخ دهد.» جلال زاده افزود: «هر اتفاق ما در روزهای آینده باید پیام اقتدار جمهوری اسلامی و قدرت بازدارندگی جمهوری اسلامی ایران را به رقبا و دشمنان داده و با یک اجماع داخلی همراه باشد.» رئیس کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس شورای اسلامی با اشاره به اقدامات متقابل مجلس بیان داشت: «طرح اقدام متقابل در برابر پارلمان اروپا و هر اقدام دیگر کشورهای اروپایی در کمیسیون امنیت ملی تهیه شده است؛ مردم بدانند نمایندگان پشتیبان منافع ملی و نهادهای انقلابی هستند و ذره ای از منافع ملی و حقوق ملت ایران کوتاه نخواهند آمد.» وی با اشاره به جلسه روز شنبه کمیسیون امنیت ملی تاکید کرد که «کمیسیون امنیت ملی در جلسه روز گذشته پیش نویس طرح اقدام متقابل را تهیه کرد که امیدوارم امروز در کمیسیون به رای گذاشته شده و به صحن علنی جهت بررسی ارجاع داده شود. این طرح یک عمل مبتکرانه و متقابل با رفتار کشورهای اروپایی است که به صورت دوفوریتی خواهد بود.»

نماینده مردم دامغان هم باره این جلسه غیرعلنی در مجلس گفت: «در این جلسه موضوع اقدام اخیر پارلمان اروپا در رأی دادن به تحریم سپاه مورد بحث و بررسی قرار گرفت و فرمانده کل سپاه در این رابطه گفت ما در زمان دوستی دست‌مان برای مودت و دوستی دراز و در زمان جنگ هم دست‌مان برای پاسخ به دشمنان باز است.» این نماینده اظهار داشت: «سردار سلامی در این جلسه غیرعلنی  گفت که اگر اتحادیه اروپا در اقدام شیطنت‌آمیز بخواهد علیه سپاه پاسداران صورت دهد و دست به تحریم سپاه بزند پاسخ ما به آن‌ها پشیمان‌کننده خواهد بود.» علی اکبر علیزاده خاطرنشان کرد: «در این جلسه همچنین وزیر امور خارجه کشورمان در سخنرانی خود بر این نکته تأکید داشت که در فتنه اخیر بخشی از فرماندهی فتنه را اروپایی‌ها را بر عهده داشتند که من در مذاکره با آنها عواقب این کارشان را به آنها گوشزد کردم. در این جلسه هم فرمانده سپاه و هم وزیر امور خارجه هم نمایندگان مجلس همگی بر این امر تأکید داشتند که اگر اتحادیه اروپا دست به تحریم سپاه بزند باید پاسخی قاطع و پشیمان‌کننده به آنها داده شود.»

علیرضا سلیمی هم با اشاره به جزئیات جلسه غیرعلنی مجلس شورای اسلامی، اظهار داشت: «جلسه غیرعلنی مجلس با حضور امیرعبدالهیان وزیر امور خارجه و سردار سلامی فرمانده سپاه پاسداران برگزار شد. در این جلسه وزیر امور خارجه و فرمانده سپاه سخنانی را مطرح کردند و در این نشست تاکید شد که اگر اروپا خطایی نابخشودنی انجام دهد ایران اقدام متقابل به مثل انجام خواهد داد.» البته سلیمی تصریح کرد: اروپایی ها پیغام هایی داده اند که قصد چنین اقدامی را ندارند و از ایران درخواست داشتند که ایران نیز اقدام متقابل به مثل انجام ندهد. همچنین آمریکایی ها نیز پیام هایی را به ایران داده اند و درخواست مذاکرات داده اند.

یک تفسیر حقوقی

محمد دهقان در واکنش به اقدام اخیر پارلمان اروپا علیه سپاه پاسداران عنوان داشت که اعلام سپاه پاسداران انقلاب اسلامی به عنوان سازمان‌ تروریستی توسط پارلمان اتحادیه اروپا، که در اصل  یکصد و پنجاهم قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران به عنوان نیروی نظامی رسمی کشور شناخته شده است، تبعیت کورکورانه از سیاست‌های ایالات متحده آمریکا و بی‌حرمتی به اصول قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران و ساختارهای برآمده از آن به حساب می‌آید. معاون حقوقی رئیس جمهور با بیان اینکه همراهی اروپا با سیاست‌های ایالات متحده آمریکا امروز این قاره را به میدان جنگی تبدیل کرده که از زمان پایان جنگ دوم جهانی بی‌مانند است، تاکید کرد: «تروریستی خواندن سپاه پاسداران، بر خلاف مقررات حقوق بین‌الملل و ناقض استقلال سیاسی و حاکمیت ملی جمهوری اسلامی ایران بوده و موجبات مسئولیت بین‌المللی اتحادیه اروپایی را فراهم می‌کند.»

دهقان با اشاره به نقش سپاه در تأمین امنیت منطقه‌ای و مبارزه با گروه‌های تروریستی اظهار کرد: «سپاه پاسداران پرچمدار مبارزه با تروریسم در منطقه با رعایت موازین حقوق بین الملل است. وی همچنین تاکید کرد: این اقدام نسنجیده پارلمان اروپا صرفاً اقدام علیه بخشی از نیروهای مسلح ایران نیست، بلکه با هدف تقابل با حاکمیت ملی و استقلال سیاسی ایران صورت پذیرفته است.» این حقوقدان ضمن تاکید بر اینکه دولت و مردم ایران هیچگاه عمل نکردن به تعهدات ناشی از برجام توسط کشورهای اروپایی را فراموش نمی‌کنند، یادآور شد: «بخشی از مشکلات امروز مردم ایران ناشی از تبعیت کشورهای اروپایی از آمریکا در اعمال مجدد تحریم‌های یکجانبه علیه ملت ایران است.»

 وی ادامه داد: «با وجود نقض مستمر دستور موقت دیوان بین‌المللی دادگستری از سوی دولت ایالات متحده آمریکا در تداوم اعمال تحریم های یکجانبه علیه ایران، دولت‌های اروپایی ترجیح دادند با سکوت خود و پیروی عملی از تحریم‌های یک‌جانبۀ آمریکا شریک این دولت در نقض حقوق بشر شهروندان ایرانی باشند.» معاون حقوقی رئیس‌جمهوری با تاکید بر اینکه اقدام پارلمان اروپایی برخلاف اصل بنیادین عدم مداخله در امور داخلی دیگر کشورها است، گفت: «این اصل، که برگرفته از اصل برابری دولت‌ها در حقوق بین‌الملل است، در اسناد بین‌المللی و آرای قضایی متعدد مورد شناسایی و تأکید قرار گرفته است.» وی یادآور شد: «مجمع عمومی سازمان ملل متحد در سال ۱۹۷۰ قطع نامۀ ۲۶۲۵، که با نام اعلامیۀ روابط دوستانه نیز شناخته می‌شود، را مورد پذیرش قرار داد که در آن بخش جداگانه‌ای به «اصل مربوط به تعهد عدم مداخله در امور مربوط به صلاحیت داخلی هر کشور، مطابق با منشور» اختصاص داده شده بود پیش از این، مجمع عمومی سازمان ملل متحد در سال ۱۹۶۵ طی قطع نامۀ ۲۱۳۱، اعلامیه عدم پذیرش مداخله و دخالت در امور داخلی کشورها را پذیرفته بود.» دهقان در پایان تاکید کرد: «دولت جمهوری اسلامی ایران این حق را برای خود محفوظ می‌دارد که با استناد به ماده ۷ قانون اقدام متقابل در برابر اعلام سپاه پاسداران انقلاب اسلامی به عنوان سازمان تروریستی توسط ایالات متحده آمریکا، مصوب ۱۳۹۸، کلیه کشورهایی که به هر نحو از تصمیم ایالات متحده امریکا مبنی بر اعلام سپاه پاسداران انقلاب اسلامی به عنوان سازمان تروریستی تبعیت یا حمایت نمایند، را مشمول عمل متقابل قرار دهد.»