روابط ایران و چین فردای دیدرا شی جین‌پینگ از ریاض

دیپلماسی ایرانی: با وجود روابط قوی و مستحکم میان ایران و چین طی دوره اخیر، برخی اختلافات اخیرا علنی شده و تا حد احضار سفیر چین در تهران پس از مشارکت چین در نشست شورای همکاری و تایید مالکیت امارات بر جزایر تنب بزرگ، تنب کوچک و ابوموسی، پیش رفته است.

ایران نارضایتی شدید خود از بیانیه پایانی نشست سران شورای همکاری و چین را که 7 دسامبر در عربستان و با حضور شی جین پینگ، رئیس جمهوری چین برگزار شد را اعلام کرد.

بلافاصله وزارت امور خارجه ایران، سفیر چین در تهران را برای اعتراض به آنچه در بیانیه نشست سران کشورهای عضو شورای همکاری و چین آمده است از جمله تلاش برای حل مسالمت آمیز قضیه جزایر سه گانه، احضار کرد.

ایران جزایر سه گانه را بخشی از خاک خود می داند و اجازه صحبت از مذاکره با امارات بر سر آن را نمی دهد.

جزایر تنب بزرگ، تنب کوچک و ابوموسی، اهمیت استراتژیک و اقتصادی بسیار بالایی دارند و بر تنگه هرمز که روزانه حدود 40 درصد از تولید نفت جهان از آن عبور می کند، مشرف هستند.

ایران از طریق این جزایر می تواند جریان دریانوردی در منطقه را کنترل کند و این جزایر نیز سواحل عمیقی دارند که می توانند جایگاهی برای زیردریایی ها باشند و سرشار از منابع طبیعی نظیر نفت، اکسید آهن قرمز، سولفات آهن و گوگرد هستند.

گامی دیپلماتیک

محجوب زویری، استاد تاریخ معاصر ایران و خاورمیانه در دانشگاه قطر گفت که احضار سفیر چین توسط وزارت امور خارجه ایران گامی دیپلماتیک در جهت بیان موضع و نشان دادن اعتراض خود بوده و پیامی دارد اما تهران و پکن اهتمام دارند که هیچ بحران سیاسی ای شدت نگیرد.

وی در گفت وگویی با الخلیج آنلاین افزود که احضار سفیر چین به معنای بحران سیاسی بین دو کشور نیست اما مطالبه ای برای تشریح موضع است و مشخص شد که دو کشور اهتمام دارند هیچ بحرانی میانشان شدت نگیرد و پیش از شدت گرفتن آن را مهار کنند.

زویری بیان کرد که شاید توافق نانوشته ای بین ایران و چین وجود داشته باشد تا روابط بین دو کشور را از هرگونه تنش سیاسی در امان نگه دارد.

این استاد دانشگاه بیان کرد که پس از سفر رئیس جمهوری چین به عربستان، معاون نخست وزیر چین به ایران سفر و بر اهتمام کشورش به تقویت روابط با ایران و لزوم دور کردن هرگونه اختلافات احتمالی تاکید کرد.

وی اشاره کرد که ایران به روابط سیاسی متمایز با چین به ویژه در سایه انزوای تحمیل شده به آن از سوی امریکا و اتحادیه اروپا و تاخیر در بازگشت به توافق هسته ای، اهتمام دارد.

معاون نخست وزیر چین در سفر به ایران با ابراهیم رئیسی، رئیس جمهوری ایران دیدار و تاکید کرد که چین به روابطش با ایران از منظر استراتژیک می نگرد.

وی افزود که چین بر توسعه شراکت استراتژیک با ایران که با قدرت در مخالفت با مداخله خارجی و حفظ حاکمیت، یکپارچگی و تمامیت ارضی و کرامت ملی آن حمایت می کند، مصمم است.

اعتراض گذرا

حسن نافعه، استاد علوم سیاسی دانشگاه قاهره نیز گفت که احضار سفیر چین توسط ایران یک اعتراض گذرا بود برای تاکید بر موضع خود نسبت به جزایر سه گانه و اینکه این موضوع محل اختلاف یا مذاکره نیست.

به نظر نافعه، نزدیک شدن چین به کشورهای عضو شورای همکاری، به دور شدن چین و ایران از یکدیگر منجر نخواهد شد زیرا چین به روابط قوی با همه کشورهای جهان اهتمام دارد به خصوص کشورهایی که ممکن است نقش مهمی در موفقیت رویکرد و پروژه کمربند و جاده داشته باشند.

وی توضیح داد که کشورهای عضو شورای همکاری و ایران برای موفقیت آمیز بودن رویکرد چین مهم و حیاتی هستند به خصوص با توجه به اینکه چین در روابط خارجی خود اقتصاد را اساس ترسیم روابط و کنار گذاشتن اختلافات سیاسی قرار می دهد.

این استاد علوم سیاسی گفت که بدون در نظر گرفتن اختلافات موجود میان کشورهای عربی و ایران کشورهای عضو شورای همکاری و ایران منافعی در توسعه روابط اقتصادی خود با چین دارند.

روابط مستحکم

احمد شمس الدین، پژوهشگر در موسسه بین المللی ایران شناسی، گفت که بعید است اختلافات ایران و چین در پی موضع اخیری که در نشست شورای همکاری و چین بر سر جزایر سه گانه اتخاذ شد، تشدید شود.

شمس الدین گفت که ایران در هر چیزی به چین نیاز دارد زیرا بزرگترین منبع واردات ایران و اکثر کالاهای مصرفی و لوازم یدکی برای ایران است.

وی افزود که چین نیز بزرگترین مشتری نفت ایران و مهم ترین تامین کننده ارز ایران است، زیرا هیچ کشوری وجود ندارد بتواند تحریم های امریکا بر ایران را به چالش بکشد در حالی که پکن مقدار زیادی نفت از تهران خریداری می کند.

این پژوهشگر بیان کرد که چین اولین و مهم‌ترین شریک تجاری ایران است و حجم تجارت دو کشور سالانه میلیاردها دلار برآورد می شود.

وی توضیح داد که چین ناجی ایران و دروازه آن به جهان به ویژه پس از تحریم های مجدد امریکا بر ایران در سال 2018 است.

شمس الدین اشاره کرد که چین و ایران همکاری استراتژیک اقتصادی و سیاسی بسیار خوبی دارند از این رو تهران شدت لحن خود را به تدریج کاهش خواهد داد زیرا راه دیگری جز این ندارد.

منبع: الخلیج آنلاین / تحریریه دیپلماسی ایرانی/11