یک و نیم تریلیون دلار عراق کجا رفته است؟

نویسنده: صباح ناهی

دیپلماسی ایرانی: عراق با وجود فراوانی مالی بیش از 70 میلیارد دلار بدهی داخلی و خارجی دارد. سوالی که در اینجا مطرح می شود این است که پس از تغییراتی که با اشغال عراق توسط آمریکا در سال 2003 ایجاد شد و در طول این 18 سال، ثروت های عراق که از یک و نیم تریلیون دلار فراتر رفته است به کجا می رود؟

«احمد چلبی»، رئیس کمیته مالی پارلمان عراق، چند ماه پیش از مرگ مرموز خود، راز ناپدید شدن بیش از 300 میلیارد دلار از بودجه دولت های متوالی و هدر دادن ثروت عراق را فاش کرد و گفت: ما شاهد بزرگ ترین عملیات فساد در تاریخ هستیم.

الچلبی از دولت آن زمان خواست جلوی این هدر دادن ثروت را که کشور را به طور حتم به ورطه ای بزرگ می کشاند، بگیرد.

به اعتقاد «ناجی الغزی»، نویسنده عراقی، دولت عراق قرار بود که پول حاصل از افزایش قیمت نفت را که به 60 میلیارد دلار در مدت اخیر رسیده است برای توسعه اقتصادی و افزایش درامدهای دولتی از طریق توسعه بخش ‌های تولیدی مانند بخش های کشاورزی، صنعتی و گردشگری استفاده کند.

وی در ادامه می گوید که با توجه به اینکه عراق کشوری رانتیر (رانت خوار) است و در بودجه سالانه خود در حدود 95 درصد به نفت وابسته است، ولی بر اساس گفته مقامات دولتی، عراق با وجود فراوانی مالی از بدهی های خارجی که به بیش از 20 میلیارد دلار می رسد و همچنین بدهی های داخلی به میزان تقریبا 50 میلیارد دلار رنج می برد.

این امر به دولت عراق اجازه نمی دهد پرونده های خدماتی و توسعه ای خود را تنظیم کند و اولویت های خود را در رسیدگی به چالش های اقتصادی، بیکاری و توسعه بازارهای کار که به افزایش ظرفیت عملیاتی نیروی کار کمک می کند، سازماندهی کند.

الغزی همچنین از دولت درخواست می کند که سیاست های مالی خود را با کاهش قیمت دلار در برابر دینار عراقی بهبود ببخشد و همچنین از تولید داخلی حمایت کند تا شهروندان تحت فشار قرار نگیرند.

بودجه های مالی سالانه که شاهد وفور مالی زیادی بوده، از سال 2004 به دلیل افزایش تولید نفت از یک سو و افزایش قیمت هر بشکه نفت به 120 دلار از سوی دیگر دو برابر شده و دولت ها را قادر ساخته تا استخدام های دولتی را افزایش دهند تا جایی که باعث افزایش بی سابقه کارمندان دولت شده و تعداد آنها به حدود 6 میلیون کارمند رسیده است، علاوه بر 4 میلیون بازنشسته که بیش از 60 تا 70 درصد از بودجه کشور را دریافت می کنند.

این امر، پدیده ای را ایجاد کرده به نام کارمندان فضایی و آن اصطلاحی است که به استخدام غیرواقعی افراد نزدیک به احزاب بانفوذ گفته می شود که عبارت از چند اسم هستند که در واقع وجود خارجی ندارند.

«احسان الشمری»، رئیس مرکز تفکر سیاسی در عراق در مورد پدیده از بین رفتن و هدر دادن سرمایه های دولتی بسیار می گوید و علت اصلی آن را “مبارزه عراق بر سر غنایم” می داند.

کسانی هستند که دولت را با همه نهادها و ارگان ‌هایش بخشی از انحصارهای سیاسی می ‌دانند و به همین دلیل به آنچه از مناصب دولتی که به دست می آورند به عنوان آنچه از طریق اجماع سیاسی و سهمیه ‌بندی یکی از نهادهای دولتی، هر عنوانی که داشته باشد، وزارتخانه یا غیره نگاه می کنند، زیرا ادامه روند تامین مالی احزاب و رهبران آنهاست.

وی در ادامه می افزاید که سهمیه ها و غنائم نیروها و احزاب دلیل هدر رفتن ثروت عراق از سال 2003 تاکنون بوده است و همچنین کشورها و طرف های خارجی بر درامد های عراق اعم از درامدهای نفتی و سرمایه گذاری و پروژه های اقتصادی کنترل دارند.

در همین حال می توان گفت که برخی کشورها نیز مسئول فرایند هدر رفتن ثروت در عراق از 18 سال پیش تاکنون بوده اند.

منبع: ایندیپندنت عربی / تحریریه دیپلماسی ایرانی/11